Ga naar inhoud
Image Image Image Image Image
Image

Handleiding: Zoete Aardappel / Bataat


sokrates

Aanbevolen berichten

Na twee jaar zoete aardappels kweken onder verschillende omstandigheden, leek het me tijd om een handleiding te schrijven met mijn ervaringen. Er staat veel over de kweek op Amerikaanse websites, maar veelal gaat het om warme gebieden. In Nederland en België hebben we toch onze eigen omstandigheden, en de bataat is maar weinig beschreven in de vakliteratuur. Ik hoop dat jullie er wat aan hebben. Voel je vooral vrij om je eigen ervaring/aanvullingen te vertellen. Ik zal het blijven aanpassen.

 

Zoete aardappels zijn geen familie van aardappels, maar eigenlijk een tropisch familielid van onze haagwinde. Als je goed kijkt lijken de bladeren op elkaar, maar het is pas echt goed te zien wanneer de planten bloeien. De vaak fraai gekleurde bloemen zijn duidelijk dezelfde als de pispotjes van de haagwinde.

De zoete aardappel is een tropische plant, die commercieel wordt gekweekt in het zuiden van de VS en in Latijns Amerika, maar met de juiste maatregelen is ook de kweek in onze gematigde streken heel goed mogelijk. Het is zeker leuk om eens te proberen, maar voorwaarde is een warme plek om te beginnen en een beetje medewerking van het weer.

 

De plant

Net als de gewone aardappel groeit de bataat ondergronds. De zoete aardappel is een verdikking van de stengel, en groeit in Nederland en België aanmerkelijk langzamer dan de gewone aardappel. Boven de grond vormt de plant lange takken van soms meer dan een meter lang, en vormen later in het seizoen bovendien kleine zijscheuten in de bladoksels van de stengel. Op die manier bedekt de plant de grond.

Het wortelstelsel kan groot worden. De plant maakt een fijn netwerk van worteltjes, waarvan sommigen verdikken tot een knol. Bij goede losse grond kan het stelsel heel diep gaan.

 

Het begin

Om te starten heb je een zoete aardappel nodig. Iedere verkrijgbare variëteit (er zijn er heel wat) werkt, maar een aantal professionele zaadverkopers hebben speciale knollen die geschikt zouden zijn voor ons klimaat. Ook een zoete aardappel uit de supermarkt volstaat. Let wel op: veel soorten worden behandeld met een kiemremmend middel, waardoor het kiemen pas heel laat of helemaal niet plaatsvindt. Kies daarom een bataat uit de biologische winkel (of bestel bij een zaadhandel), om dit uit te sluiten.

Start in de late winter of vroege lente (maart/april). De planten krijg je door de knol te laten spruiten. Dat kan relatief makkelijk, maar moet op een warme plaats gebeuren. Thuis op de vensterbank is een prima plek. Warmte en veel vocht zorgen ervoor dat de knol, net als een gewone aardappel, op de oogjes uitloopt. Dat zie je vanzelf: onderaan vormt de knol wortels, en bovenaan verschijnen de -soms paarse- scheuten.

Dit ontspruiten kan op verschillende manieren. Op internet zijn veel filmpjes te vinden van mensen die de bataat half in een glas met water zetten, eventueel omhoog gehouden met een paar tandenstokers. Dit werkt prima, maar de knol kan ook in een bedje met vochtige aarde worden gelegd. Als er in eerste instantie maar warmte en vocht is. Als de spruiten verschijnen, is er wel (direct) zonlicht nodig. Het meest puntige deel van de knol is de onderkant.

Het ontspruiten kan lang duren. Het heeft bij mij wel eens zes weken geduurd voor er iets gebeurde, dus heb geduld. Als de knol onverhoopt gaat rotten of zacht wordt en er zijn geen spruiten, begin dan opnieuw. In sommige handleidingen staat dat je de knol ook kan halveren om het makkelijk hanteerbaar te maken, maar ik heb daar geen ervaring mee. Uit iedere knol kunnen wel tien scheuten komen, maar meestal is het wat minder (4 à 5).

 

Opkweek

De groei van de scheuten (in het Engels “slips”) gaat in het begin erg langzaam. Het is een kwestie van geduld: de scheuten moeten een centimeter of twintig zijn om over te planten, en dat kan wel een maand duren. Heel erg is dat niet, want als je vroeg begonnen bent is het toch nog te koud om ze te verplanten.

Je plukt de “slips” door ze voorzichtig van de plant te trekken. Als het lastig gaat, kan je ook een mesje gebruiken om ze uit de knol te snijden, maar meestal is dat niet nodig. Als de takjes breken, geen nood. Ook dan zijn nog prima te gebruiken.

Als je de knollen laat spruiten in het water, dan zal je soms zien dat sommige onder water beginnen. Ze krijgen dan vaak al aan de scheut worteltjes. Die moeten de andere scheuten ook krijgen. Om dat te doen zet je ze een week (of twee) in een glas water, nog steeds in een warme omgeving. De wortels komen dan al na een paar dagen aan de plant. Wacht tot er een flinke bos wortels onder hangt.

 

De grond

In de tropen stellen zoete aardappels weinig eisen aan de grond, maar in onze streken zijn ze heel wat kieskeuriger. Dat is niet zo gek. De planten groeien niet of nauwelijks bij een temperatuur onder de 15 graden, dus de grond moet de snel kunnen opwarmen. Bovendien moet het lichte grond zijn, om het fijne wortelstelsel niet te hinderen. Dat betekent dat de kweek in klei- of veengrond vrijwel uitgesloten is.

Maar ook in zand- en lossgronden zijn teeltmaatregelen aan te raden, door bijvoorbeeld het gebruik van ruggen die worden ingepakt in landbouwplastic. Gewone teelt in de vaste grond zal weinig opbrengst geven.

Ik kweek de planten op veengrond, maar in bakken. Dat heeft een aantal voordelen: bij een slechte zomer zijn de bakken te verplaatsen, eventueel naar de kas/serre, en ze bieden bescherming tegen ondergrondse vraat van woelmuizen, ratten en ander gespuis. Om de bakken niet te laten uitdrogen is regelmatig begieten geboden. Dat kan aanzienlijk makkelijker worden gemaakt door de bakken onderin van gaten te voorzien en deels in te graven. De planten kunnen overigens prima tegen wat droogte. Zorg voor flinke bakken, zoals speciekuipen of die handige wasmanden van de Action.

Als je gebruik maakt van bakken is potgrond alleen eigenlijk al te vast. Verluchtig de grond dus met scherpzand, compost en/of cocopeat. Luchtig is het toverwoord.

 

Bemesting

Net als bij andere knolgewassen is compostrijke grond afdoende. Overbemesting met koemest of andere stikstofrijke mest zorgt voor een flinke bladgroei, maar minder knollen. Kali is welkom, dus wat houtas of patentkali komt de knolvorming ten goede.

 

Groei

Plant de scheuten pas in de grond wanneer de temperatuur buiten gemiddeld (overdag) boven de 15 graden komt. Dat is meestal pas in de zomer, dus juni. Beschik je over een kas waar nog voldoende plek is, dan kan je daar een maand eerder beginnen. Die extra groeitijd is handig, want de knollen hebben de volledige zomer nodig om te vormen. Hoe langer het groeiseizoen, hoe groter de opbrengst. Vier, vijf of zelfs zes maanden in de grond is ideaal. Maar dat hangt enorm af van de weersomstandigheden.

Het planten zelf is niet moeilijk: zet de takjes een centimeter of acht diep. Ook als er nog weinig worteltjes zijn, dan vormen die vanzelf als de planten in de grond staan. Zet twee a drie planten per bak, of zorg voor twintig a dertig centimeter afstand in een rij.

Belangrijk is een beschutte, zo zonnig mogelijke plek. Mijn ervaring is dat planten in een relatief warmere kas, maar met minder licht, een kleinere opbrengst hadden dan de planten die de hele zomer, aanmerkelijk koeler, buiten in de volle zon stonden.

De takken zullen eerst in de lengte groeien, en aan de voet komen vaak nieuwe scheuten. Later in het seizoen neemt de lengtegroei af, en vullen de takken wat meer op met nieuw blad.

De bladeren zijn overigens eetbaar, en een lichte snoei schijnt weinig kwaad te kunnen.

 

Problemen

De planten zijn redelijk probleemloos, maar wel populair bij vraatzuchtige dieren. Dat geldt voor de knollen (woelmuizen) maar ook voor de planten, die populair zijn bij slakken, rupsen en luizen. Buiten is de vraat zelden zo serieus dat maatregelen nodig zijn. Is de plant eenmaal goed aangeslagen, dan is het een taai gewas dat goed tegen weerswisselingen kan. Het komt wel voor dat bepaalde scheuten niet goed groeien. Die vormen dan ook geen knollen. Je kan ze het best verwijderen.

 

Oogst

Van de knolgroei is niets te zien, maar poolshoogte nemen kan wel. Woel voorzichtig in de aarde om te voelen of er al een knol zit. Na een maand of twee is er al wat waar te nemen, maar probeer geduld te houden. Rek het groeiseizoen zoveel mogelijk, en oogst pas als je weet dat het echt koud gaat worden. Tot oktober kunnen ze zeker blijven staan.

Grote knollen kunnen tussendoor voorzichtig geoogst worden. Maar de plant kan er ook in een keer uit: verwijder het bladerdek en zoek voorzichtig de knollen onder de grond met de hand. Dat moet in lichte grond makkelijk kunnen. Wrijf ze voorzichtig schoon, verwijder kleine worteltjes en leg ze naast elkaar in een kistje of bakje. Van iedere plant oogst je meestal een of twee grotere knollen en een heleboel kleine of dunne exemplaren. Als je alleen maar dunne exemplaren hebt, dan is het groeiseizoen te kort geweest. De diktegroei vindt pas op het laatst plaats.

 

Bewaren

Om ze echt lekker zoet te krijgen, moeten bataten nog rijpen. Dat doe je door ze in een warme omgeving te leggen. Volgens de boekjes moet dat op 25 graden, maar dat is in ons klimaat vrijwel onmogelijk. Ik leg ze in de huiskamer enkele weken bovenop de boekenkast in een houten kistje. Daarna kunnen ze droog nog maanden worden bewaard in een donkere, vorstvrije ruimte. Gooi de kleine bataatjes niet weg: die zijn het lekkerst!

 

Veel succes!

 

Links:

Grow sweet potatoes - even in the north

Link naar reactie
Delen op andere sites

Super Dit jaar wil ik voor het eerst probeeren te kweeken. Had wel al het een en ander gelezen. Maar inderdaad op amirikaanse websites. Ik zal je nog wel lastig vallen met vraagen. Op dit moment een zoete aardappel door midden staan in water. Ben benieuwd of hij het gaan doen. Tot nu toe nog niks te zien.

Link naar reactie
Delen op andere sites

Super handleiding zeg!! Bedankt !!

wist niet dat het zo envoudig was (in theorie dan toch ) en je er zoveel opbrengst van kan krijgen.

Heb toevallig 4 zoete aardappels liggen ... die gaan vanavond in een pot met water!

Nu vraag ik me wel nog af, als het familie is vd Winde, kan je de planten dan niet beter laten klimmen, of toch beter als bodembedekker.

Ik zou ze in de tunnelserre planten.

 

Heb overigens enkele heel interessante filmpjes gevonden die heel wat mensen zullen helpen vermoed ik:

 

Deel1:

http://www.youtube.com/watch?v=7OvvBvBUP3s

 

Deel2:

http://www.youtube.com/watch?v=_umGjmCBXHA

 

Deel3:

http://www.youtube.com/watch?v=Z6ih05P1wPw

 

Deel4:

http://www.youtube.com/watch?v=J6D29uMuaAg

 

Deel5:

http://www.youtube.com/watch?v=spUR6gLuaFA

 

(Jorg, werkt de embedded youtube niet meer?)

aangepast door Gast
Link naar reactie
Delen op andere sites

Verdorie... alles zo mooi overzichtelijk en helder uiteengezet (thnx). Voor mij net te laat, want ik had er vorige week al een avond puzzelen op zitten, en ik had het net op een rijtje voor mezelf, en de eerste twee bataatjes liggen al half in de aarde (vanwege de conclusie dat dit de meest zekere manier was om slips te krijgen). Twee kleintjes kostten maar ongeveer 80 cent (4,99 per kilo, en ze wegen niet zwaar). Dus geen rare risico's. Het wachten is begonnen. Er resten mij toch nog 2 vragen:

 

- is er een praktisch bezwaar dat ik over het hoofd zie als ik ze in de volle grond naast de aardperen zet? Hinderen die elkaar, of helpen ze elkaar?

 

- ik kan niet bepalen of ik een klimmert heb, of een laaggroeier. In beide gevallen zou het raadzaam zijn actief bij te snoeien had ik begrepen, maar heeft dat consequenties voor de knolzetting?

Link naar reactie
Delen op andere sites

  • 4 weeks later...

Hele duidelijke handleiding!

 

Maar waar kan ik ze het beste zetten in de vruchtwisseling? aangezien het geen familie is van de 'gewone' aardappel.

Het beste bij de wortelgewassen? Dat vak zit al aardig vol gepland eigenlijk dus dat wordt lastig...

Waar zou ik ze dan bij kunnen zetten?

 

(ik heb 1 vast vak, 1 wortelgewassen, 1 bladgewassen, 1 koolsoorten, 1 bonen/tomaat, 1 pompoen/courgette)

Link naar reactie
Delen op andere sites

Bij de knolgewassen lijkt me (qua bemestingseisen) meest logisch, maar bij ruimtegebrek zou je ook kunnen kijken of ze na een vroege groente in een ander vak kunnen. Na de tuinbonen bijvoorbeeld, of de vroege aardappelen. Ze kunnen toch pas laat de tuin in. Ze hebben geen familieleden onder de kweekgroenten, dus zolang ze niet ieder jaar in hetzelfde vak staan, is er weinig aan de hand...

Link naar reactie
Delen op andere sites

  • 9 maanden later ...
  • 2 maanden later ...

Ik heb een vraag. Ik heb een bataat in een glazen pot gezet met water. De bataat wordt omhoog gehouden met een paar prikkers en het geheel staat in de vensterbank te wachten op wortelen. Ondertussen begint het water troubel te worden. Is het verstandig om het water regelmatig te verversen of verstoor je dan de aanmaak van worteltjes?

Groetjes,

Bram

Link naar reactie
Delen op andere sites

Bataat-29-mrt-06812201427654943.jpg

 

De bataat krijgt spruiten, meters lang! Ze groeien hier ongeveer 5 cm per etmaal per spruit. Verversen is niet nodig, enkel aanvullen, het waterverbruik ligt op ongeveer een halve liter per etmaal per bataat! Regenwater is aan te bevelen i.p.v. dat gechloreerde fluoride mengsel van de "watermaatschappij".

Link naar reactie
Delen op andere sites

Wow, dat groeit wel erg hard! Kweek je nou onder een lamp piggy? Blijf je dat ook doen of gaan de planten uiteindelijk naar buiten?

Ik zou je wel aanraden om de meeste scheuten af te knippen en te laten wortelen in een eigen pot of glas . En daarna weer onder de lamp te zetten.

Link naar reactie
Delen op andere sites

Op 31 december heb ik ze onder de lamp gezet, 2 bataten, middendoor gesneden. Sindsdien heb ik al een 40-tal flink bewortelde scheuten uitgeplant in de koude serre, maar geen een heeft het overleefd. Bladeren worden geel, dan bruin en de scheut sterft af. Het is blijkbaar nog te koud, maar we houden vol, eens zal het lukken!

Link naar reactie
Delen op andere sites

Nee, dat gaat niet lukken. Het is echt nog veel te koud. Je kan de warmtebehoefte van de bataat het beste vergelijken met planten als aubergine en paprika. Als de temperatuur van de grond te laag is (kouder dan zo'n 15°) dan heeft ie een slechte tijd. Gewoon wachten tot het in de kas flink opwarmt. Tot die tijd de scheuten in water of, als de wortel massa te groot wordt, in een pot.

Link naar reactie
Delen op andere sites

Hoewel m'n bataten in afzondering en kunstmatig (licht en temperatuur) opgekweekt worden is er plots een "zwarte vliegende mier" verschenen. Het beest is ongeveer 1 cm lang en blijft steeds bij de bataat. Het is mij een raadsel waar het vandaan komt (met het regenwater?) of hoort het gewoon bij de bataat?

 

4-apr-2015-06391671427993512.jpg4-apr-2015-06193921427993487.jpg

Link naar reactie
Delen op andere sites

De trage groeistart kan ook een gevolg zijn van te weinig licht en vooral een koude omgeving. Heb je in een kas geplant? Want voor buiten lijkt het me nog steeds te koud, ondanks de warme dagen..

Maar ook in de kas kunnen de nachten erg koud zijn. Je bent nog wel wat vroeg, vrees ik.

Link naar reactie
Delen op andere sites

  • 1 maand later ...
  • 5 maanden later ...

Doe mee aan dit gesprek

Je kunt dit nu plaatsen en later registreren. Indien je reeds een account hebt, log dan nu in om het bericht te plaatsen met je account.

Gast
Reageer op dit topic

×   Geplakt als verrijkte tekst.   Plak in plaats daarvan als platte tekst

  Er zijn maximaal 75 emoji toegestaan.

×   Je link werd automatisch ingevoegd.   Tonen als normale link

×   Je vorige inhoud werd hersteld.   Leeg de tekstverwerker

×   Je kunt afbeeldingen niet direct plakken. Upload of voeg afbeeldingen vanaf een URL in

×
×
  • Nieuwe aanmaken...