Nederlandse biodiversiteit lijdt onder druk van stikstofdepositie

Intranet bericht Wageningen University & Research van 8 augustus 2017:

Stikstofdepositie is naast de uitstoot van broeikasgassen en habitatvernietiging de belangrijkste factor waarmee de mensheid de natuur wereldwijd beïnvloedt. De recente inzichten over bedreigingen voor de biodiversiteit en wegen naar herstel zijn nu gebundeld in een themanummer van het tijdschrift Biological Conservation. Voor het Nederlandse beleid ten aanzien van stikstof alle reden voor bezinning.

Met de uitvinding van kunstmest en in mindere mate door industrialisatie en verkeer heeft de mensheid de wereldwijde stikstofstroom enorm versterkt. Naar schatting wordt er via kunstmest twee- tot driemaal zoveel reactieve stikstof in de omgeving gebracht als door natuurlijke binding van stikstof in ecosystemen. De meststof verspreidt zich via de lucht en slaat elders weer neer, ook in natuurgebieden. Dit heeft een ingrijpende invloed op het functioneren en de soortenrijkdom van ecosystemen.

De afname van de biodiversiteit is het best bekend van plantengemeenschappen, maar blijkt ook door te werken naar diersoorten. “Bij vlinders nemen soorten uit stikstofrijke omgeving toe ten opzichte van soorten uit stikstofarme milieus,” zegt Michiel Wallis de Vries, buitengewoon hoogleraar bij de leerstoelgroep Plantenecologie en Natuurbeheer aan Wageningen University & Research en redacteur van het themanummer, samen met senior-onderzoeker Roland Bobbink van Onderzoekcentrum B-WARE (Radboud Universiteit Nijmegen). “Dat leidt tot een sterke afname in de soortenrijkdom, omdat maar heel weinig soorten zijn aangepast aan die stikstofovervloed en doorwerkingen ervan in het voedselweb.”

In het twaalf artikelen tellende themanummer wordt nader ingegaan op de sturende mechanismen achter deze veranderingen en de wegen naar herstel. Stikstof werkt niet alleen door als meststof op de productie maar ook als verzurende factor in voedselarme bodems. Hoger in de voedselketen kan er een onbalans ontstaan tussen stikstof en andere essentiële voedingsstoffen. Bij het uitvoeren van herstelmaatregelen moet worden voorkomen dat deze onbalans wordt vergroot. Vooral bij plaggen op droge heide blijkt dat een serieus probleem. Voor de fauna en het bodemleven zijn er echter nog veel vragen op te lossen over de doorwerking van stikstofinvloed en effectieve herstelmaatregelen.

Reactieve stikstof terugschroeven

In Nederland wordt er sinds 2015, de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS), door het Ministerie van Economische Zaken en het Kennisnetwerk OBN aan gewerkt om de negatieve effecten van de stikstofdepositie op de biodiversiteit om te buigen naar herstel. Tegelijkertijd wordt daarbij geprobeerd om de landbouw zoveel mogelijk ruimte voor verdere ontwikkeling te bieden. Het laatste artikel gaat in op de haalbaarheid van deze aanpak en concludeert dat deze ook juridische risico’s met zich meebrengt. “Gezien de grote effecten, lijkt het in Nederland absoluut noodzakelijk om ervoor te zorgen dat de uitstoot van reactieve stikstof naar de atmosfeer sterker wordt teruggeschroefd dan nu het geval is”, stelt stikstofdeskundige Roland Bobbink. Omdat de ammoniakbelasting de laatste jaren niet verder daalt, lijkt het dus noodzakelijk om sterker in te zetten op vermindering van de stikstofuitstoot door verduurzaming van de landbouw.

Publicatie

WallisDeVries, M.F., Bobbink, R., Nitrogen deposition impacts on biodiversity in terrestrial ecosystems: Mechanisms and perspectives for restoration, Biological Conservation (2017)

Foto: Bij de in Nederland schaarse bruine vuurvlinder is experimenteel bewijs gevonden voor negatieve effecten van stikstofovermaat op de overleving van rups tot vlinder (foto: Chris van Swaay).

Aan stikstof uit het verkeer valt wel iets te doen.. Lupine zaaien in de zij en middenbermen. Haalt stikstof direkt uit de lucht en steekt het de grond in

En het is nog mooi ook

Bedankt voor die update, Oscar.

Was niet onbekend, maar goed om het weer in samenhang te zien.

Een link voor wie op dummy-niveau wat meer wil begrijpen over wat precies stikstof is, wat het doet en hoe het werkt:

http://www.kosmisch-concreet.nl/stikstof.html

Aan stikstof uit het verkeer valt wel iets te doen.. Lupine zaaien in de zij en middenbermen. Haalt stikstof direkt uit de lucht en steekt het de grond in

@Glenn1... Je "oplossing" zou zeer massaal moeten worden toegepast om een heel klein beetje effect te hebben....bovendien zit het teveel aan stikstof dan nog altijd in de grond...dat is precies een deel van het probleem....en het blijft voor een deel ook niet in de grond zitten. Kortom: kan als je het op heel kleine schaal beziet wel eens nuttig zijn, maar of het iets bij zal dragen aan de problemen die hier geschetst worden...ik betwijfel het.

Over opgraving van veen om potgrond te maken wordt niets gerept.. al het opgenomen stikstof dat toen onder de grond is opgeslagen komt weer vrij..

Zo zie je maar dat groen niet zo groen is

Als de stikstof wordt opgeslagen langs de wegen blijft het daar en wordt het minder verspreid

Aan stikstof uit het verkeer valt wel iets te doen.. Lupine zaaien in de zij en middenbermen. Haalt stikstof direkt uit de lucht en steekt het de grond in

 

En het is nog mooi ook

Helaas werkt het zo niet. De stikstofdepositie bestaat uit nitraten en ammoniak (ammonium). Vlinderbloemigen zoals lupines bieden onderdak aan bacteriën die juist moleculaire stikstof (N2) omzetten naar ammonium. Heel kort door de bocht: jou lupines maken het probleem alleen maar groter.

Misschien dat je denitrificatie, de omzetting van nitraat naar moleculaire stikstof, bedoelt? Dat kunnen alleen speciale bacteriën onder zuurstofloze condities en wordt wel in de waterzuivering toegepast.