weknow

Mevr. Vogel schreef: Dit is lijkt veel op de compostmethode die ik zelf toepas. (Zie topic: https://www.moestuinforum.nl/compost-voor-een-gezonde-en-vruchtbare-tuin-t19164.html ) Oude en goed verteerde mest kun je als compost beschouwen. Toch enige bedenkingen en voorspellingen als ik beredeneerd inschat wat er gebeurt door wat je doet. a. Met 4 jaar 5 a 10 cm. stalmest wordt de dosis wel erg groot en zul je nu wel zo een beetje aan het overbemesten zijn. Voor het eerste jaar is 5 cm prima...jaren daarna 2 a 3 cm en na 5 a 6 jaar zou je met deze hoeveelheden dan aan de grens zitten van wat voor landbouwers als maximale waarde in het mestdecreet wordt aangehouden (Ik baseer me nu op de berekeningen in het handboek van Velt.) Jij gaat er ruim overheen. Dat wil zeggen dat je niets nuttigs meer toevoegt en vooral aanzienlijke schade kunt gaan berokkenen aan het grondwater en milieu met deze grond. Ik denk dat het tijd wordt om je dosis bemesting te verlagen tot een instandhoudings-hoeveelheid van 0.5 a 1 cm. per jaar. Boeren riskeren fikse boetes als ze bemestingsnormen overtreden. Ik schat bovendien dat een meer geleidelijke opbouw van je voedingsniveau een nog beter resultaat zou hebben gegeven. Dat de resultaten jaarlijks beter werden klopt, maar beter dan "goed" kan niet meer en overbemesting roept -ook teelttechnisch - andere effecten op. Zo zou bijv. de voedzaamheid, bewaarbaarheid en gezondheid van wat je eet uit je kas erdoor kunnen verslechteren. Plof-gewassen die geen betere voeding meer zijn en zelfs gezondheidsschade kunnen geven..... b. Voor de bodemgezondheid zou je oude verteerde mest beter afwisselen met compost die uit meer gevarieerde ingrediënten is gemaakt dan (koeien?)poep + stro. Hoewel koeienmest vrij evenwichtig is van samenstelling in N-P-K (dezelfde planten elk jaar eten daar alleen de voor hen gewenste voedingstoffen uit) loop je het risico van overschotten en tekorten in wat je toedient (hoe zit het met andere elementen als NPK?) en door het eenzijdige dieet van wat dezelfde planten ieder jaar eten. Afwisseling met compost die met veel gevarieerdere ingrediënten is gemaakt zal een completer resultaat geven en minder kans op bepaalde overschotten en tekorten die kunnen ontstaan. c. Voor wat betreft bodemgezondheid kan ik 4 jaar zonder bodem-gerelateerde ziekten wel verklaren, ondanks dat er geen wisselteelt is. Je vervangt jaarlijks een deel grond + voor zover het bodemleven zich kan ontwikkelen, gaat er een ziekte-verlagende werking van uit. Maar toch zal over 1?, 2? 3? jaar dit minder gunstig gaan worden en de kruik eens barsten. Wisselteelt en afwisseling kan je hiertegen beschermen. d. Het jaarlijks afgraven en weer opnieuw aanbrengen van grond betekent dat je bodemleven daardoor flink wordt verstoord en weer een aanzienlijke herstelperiode nodig heeft om optimaal zijn goede werk te kunnen doen. Micorrizha-schimmels kunnen zich bovendien nooit echt opbouwen tot intensieve netwerken. Als je dit zou kunnen voorkomen zou je nog een flinke stap vooruit kunnen maken. Bovendien zou het je aan het begin van het seizoen een aanzienlijke groei-voorsprong kunnen geven aan wat je dan kweekt, want vooral dan biedt een goed ontwikkeld bodemleven veel voordeel.

Ook in kas beter in volle grond. (Behalve de ronde Parijse worteltjes). Wortelen wortelen vrij diep....mijn ervaring is dat in een bak minder goed gaat. (Tenzij minstens 30 a 40 cm diep)

Fruitbomen die kiemen op het moment dat ze normaal net in winterrust gaan. Ik herken het probleem Probeer even mee te denken en hoop ook op wat reacties van mensen die er meer ervaring mee hebben. Als je later kunt zaaien (en weet hoeveel tijd er zit tussen voorbehandeling zoals warm en/of koud stratificeren + zaaien + kiemen) dan kun je zorgen dat groei van de zaailingen ongeveer gelijk loopt met de natuurlijke groeicyclus van de bomen en is er geen probleem met winterrust, opslag en in leven houden van de zaailingen. Dat was voor jouw vakantie-pitten natuurlijk niet mogelijk. Met perziken zit je vrij goed als je ergens in november/december zaait, is mijn ervaring. Kieming, vaak al tijdens de koude stratificatie, kun je dan in februari verwachten...oppotten in maart en rond mei kunnen de planten naar buiten. In het najaar zijn ze groot en sterk genoeg om een gewone winter te overleven....in pot eventueel ingegraven of wat ingepakt met blad of stro o.i.d. Ik heb ervaring met kiemplanten van perziken in een onverwarmde kamer onder een lichtkoepel. Temperaturen blijven laag...zeg tussen 10 en 15 graden.... en er is dus wel wat groei, maar heel langzaam. Dat ging goed. Of het in een koude kas of onder een afdak lukt? Normaal zou een plant ook daar (vanwege daglengte en soms lage temperaturen) in ruststand gaan en zo overleven. Maar wat doet een pas gekiemde zaailing in die omstandigheden? Blijft ie gewoon even stilstaan om later weer te gaan groeien of overleeft hij zoiets niet? Gewoon buiten laten zou ik zeker niet doen. Regen, wind, zon en vorst komt er vol op af en maakt kansen op overleving slecht. Dan zou ik ze minstens afdekken en zeer beschut zetten. Maar of ze dan veilig zijn? Zelf zit ik met een aantal pawpaw-zaailingen met een soortgelijk probleem. Maar die hebben als extra moeilijkheid dat ze maar een kort groeiseizoen hebben....zelfs onder kunstmatige goede groeiomstandigheden in een kas (temperatuur en extra licht) staat een pawpaw tussen november en eind mei gewoon stil. Blijkbaar ook de zaailingen. De paar planten in pot van een 30 cm. zullen het wel overleven in de koude kas hoop ik. Maar ik heb ook 2 zaailingen die al heel lang niet verder groeien dan de eerste kiembladen en 7 zaailingen die al lange wortels maakten, maar nog geen kiembladen hebben. Ze staan allemaal op kamertemperatuur, licht vochtig onder plastic en zo licht mogelijk.......maar of ze het gaan halen en in mei of zo gaan verder groeien....? Ik kan nergens meer info vinden en proberen is het enige dat ik kan doen. De nieuwe zaden voor dit jaar liggen nu net voor 3 a 4 maanden in de koeling om te stratificeren en haal ik er in april uit om in het vochtige vermiculiet te kiemen. Ik hoop dat ze dan in juni aan de groei komen en tegen oktober ook weer redelijke planten zijn van enkele decimeters......

Niet echt, omdat ik niet weet wat er mis ging. Een paar ideeën wel. Misschien kun je er iets mee? - Niet abnormaal dat aarbeienjam wat bruinig kleurt. Kun je verminderen of voorkomen door citroenzuur of citroensap/pulp als je een biologische met schil en al gebruikt mee te verwerken. Bevordert ook de smaak! (Ik doe citroensap en soms schil standaard bij alle jam!) Bevat bovendien veel pectine en helpt om (snel/veel) te binden. - Jam te lang gekookt....kapotgekookt? Aardbeien bevat zeer weinig pectine (kruisbessen wel!) en dan proberen mensen door lang te koken toch stolling te krijgen door indikken van suiker + vruchten. Ik kook jam zo kort mogelijk...hooguit 1 a 4 minuten. Als ingrediënten dan niet gaar zouden zijn, kook ik die eerst even apart tot bijna gaar. Lang koken maakt structuur en smaak kapot! - Jam is zo lekker als het fruit dat je gebruikt. Over-rijpe of minder smaakvolle vruchten betekent: jam wordt niet zo lekker. Kies alleen echt heerlijk fruit voor heerlijke jam. - De combinatie met kruisbessen en ook rabarber (zelfs de rode soorten) maakt de jam sowieso een stuk fletser van kleur. Maar - zo ver mijn ervaring - smaakt ze dan wel prima....naar aardbei + rabarber of aardbei + kruisbes.

Geen enkele goede reden om hier kalk te gebruiken. Het is lange tijd gepromoot en ik heb het tot een jaar of 4 geleden ook in mijn compost gedaan, omdat ik meende dat die anders (te) zuur zou kunnen worden...en dan allerlei berichten van zure regen....klonk wel logisch. Nu weet ik beter. Om zure compost of zure bladaarde te krijgen moet je al heel erg je best doen, veel hout en naalden van coniferen of zo gebruiken en dan nog zal de PH niet veel lager uitkomen dan 6.5...lager lukt je haast niet. Als je begint met composteren kunnen sommige ingrediënten licht zuur zijn, maar het resultaat zal normaal gesproken altijd basisch uitvallen (PH 7 a 8) De grote drang om kalk te strooien in een tuin/moestuin hangt nauw samen met het sterk verzurende en uitmergelende effect dat de meeste soorten stikstofrijke kunstmest hebben op de bodem en decennia lang was dat voor de meeste mensen en bijna alle landbouwers de enige mest die ze gebruikten. Afgezien van zeer bepaalde situaties of zeer bepaalde teelten waar het wel eens nuttig of zelfs nodig kan zijn, is kalk zelden nodig of zelfs gewenst in je moestuin, zeker niet als je met organische stoffen of organische mest werkt. Eenmaal je PH echt te hoog (klei heeft gelukkig een grote buffer maar is ook in de meeste gevallen vanzelf al licht alkalisch!) dan heb je echt een groot probleem, want er bestaan nagenoeg geen ecologische manieren om de waarden dan weer richting neutraal of lichtzuur te krijgen.

Dat, samen met gebruiken en recyclen wat de tuin en het huishouden ook weer afgeven (compost, mulchen, blad en maaisel gebruiken) is echt genoeg...zeker voor een siertuin met wat fruit, kruiden en groenten. Hiermee doe je in principe alles voor een duurzame, vruchtbare en gezonde tuin en is voor zowel zand of zware klei of iets daartussen uitstekend. Het kan zijn dat op den duur een bepaalde plant of bepaald stukje het nog beter doet met wat extra.....maar dat komt vanzelf wel. Je zult nu merken dat jaar na jaar je tuin beter wordt en bijna alles vanzelf goed groeit. Nog even die bamboe. Er zijn meer soorten, met wel verschil in groeikracht en groeiwijze. Onderzoek dat in ieder geval even voordat je een probleem schept dat je niet wil. Ik heb bij sommige tuiniers grote ellende ermee gezien. Dus heel terecht dat Robo even waarschuwt! Maar wat ik me eigenlijk bedacht is, dat bamboe als mooie aangeklede afscherming in mijn ogen niet zo voldoet. Om 2 redenen: Het geeft alleen een beschutting buiten de wintertijd (dan is het kaal en kun je wel door de stengels kijken, tenzij het meters dik staat) en vaak (bijna altijd) groeit het lang niet zo mooi, groen, fris als op plaatjes en in boekjes. Heb ik eigenlijk nog nooit een blijvend echt prachtige bamboe-aanplant gezien...altijd gaten, slechte en gele stukken, niet echt mooi fris-groen...zelfs niet in modeltuinen of zo! Mag ik je wat andere (makkelijkere, minder problematische en in mijn smaak ook mooiere) opties noemen uit het vuistje? Als je het ook 's winters groen en mooi wilt, kijk eens naar bontbladige olijfwilg kijken (eleagnus) of de gewone (inlandse) groene hulst...... beetje stekelig, dat wel (laatste kan wel giftige bessen hebben....kleine kinderen...?) Als wintergroen niet van belang is, zou ik denken aan rode beuk of (heel andere plant en nog veel sterker dan beuken) een haag van haagbeuk. Van die laatste verdort het blad in het najaar, maar het blijft aan de haag zitten tot het nieuwe blad verschijnt vanaf half april. Er zijn nog veel andere opties afhankelijk van de ruimte en omstandigheden voor mooie afscheidingen! Iemand als Bit heeft hier heel veel ervaring mee en verstand van

Artikeltje is helaas niet te lezen als je geen abonnee bent van de VK, Henk. Nu hebben we tot voor enkele maanden steeds een digitaal abonnement gehad (ervaring: lezen op een PC komt er in de praktijk zelden van en dus zijn we na enkele jaren gestopt: buikriem aantrekken) en onlangs ook geprobeerd om op de "proef" waarmee je tijdelijk een aantal artikelen kunt lezen in te schrijven. Diverse mailtjes en telefoontjes verder werkt dit - althans bij ons - nog steeds niet.....hebben het maar opgegeven. @ Koolrabi. Dat is waar het mij om gaat in dit draadje, dat nu loopt. https://www.moestuinforum.nl/compost-voor-een-gezonde-en-vruchtbare-tuin-t19164.html Maar vraagt wel al flink wat leeswerk intussen. Kort: elke methode vraagt wat geduld. Wel al snel serieuze verbetering. Bokashi en de intensieve (alleen) compost-weg hoeven elkaar niet te bijten. Maar "aanvullend" zou ik ze niet willen noemen. Met wat ik weet en zie is de methode om je bodem(gezondheid) te voeden beproefd en heeft sterke papieren. Over bokashi heb ik serieuze twijfels. T.o.v. de kunstmest is tuinieren met organische materialen altijd beter. Vul hier je rijtje maar in. Maar "we" zijn zo geneigd om te denken over de tuin als: grond + mest = groei. De betere gedachte is m.i.: Verzorg je bodemleven (niet in eerste plaats bezig zijn met welke voedingstoffen moet ik toevoegen) en gezonde groei is een logisch gevolg daarvan. In mijn gedachten doe je dat met een gerichte voortdurende mulch van compost. Andere technieken en dingen kunnen dat aanvullen en versterken, maar zijn niet de kortste weg en leiden niet zo direct tot wat ik echt graag wil bereiken: een ecologische en vruchtbare bodem waarop alle gewassen in principe goed kunnen groeien.

Kijk maar uit Als ik naar je profielfoto kijk, krijg ik spontaan al trek.

Als je de beschrijving leest, Koen, zie je dat de mazen voor de speciale types steeds kleiner worden. Ik denk dat je met type K bijna alles weghoudt of grotendeels weghoudt. Dit soort gaas gaat wel een jaar of 5 minstens mee (waarschijnlijk wel meer) maar je moet het goed bevestigen. Eventueel spannen over bogen (hoewel ik het vaak ruim leg bij jonge planten, het is licht spul, en dan kan het meegroeien.) En de randen goed vastmaken (ingraven of met stenen of metalen palen die het aandrukken aan de bodem) En als je het niet gebruikt even schoonmaken en opvouwen. Als je kijkt wat allerlei bespuitingen en zo kosten (als je dat al zou willen) is het eigenlijk wel economisch...de kans op mislukking door allerlei belagers is veel kleiner (en als je het goed doet en op tijd bent vaak nihil). Maar laat vooral ook wat anderen hun ervaringen vertellen met dit soort gaas!!

Gokje: Overal in Europa nu terreur-alarm en dus doet douane ook extra haar best met waar het wettelijk mag (aan de grens) pakketten controleren. (Steekproef? Systematisch?) Netjes dat ze je nog verwittigen trouwens. Zullen na openen snel gezien hebben dat alles in orde is. Strikt genomen kunnen sommige zaden giftig zijn en sommige meststoffen in springstof worden gemengd. Vind het zo gezien dus niet heel gek dat ze even gekeken hebben...... (Of.....er was een douanier die ook een nieuwsgierige moestuinliefhebber is )

Marieke-en-France schreef: Even laten zien is het handigste, dus heb ik de link naar de online-catalogus van een bedrijf dat een behoorlijk assortiment verkoopt. https://www.zaadhandelvanderwal.nl/nl/shop/netten_gazen_protectienetten Even doorscrollen naar rubriek 2: ant-insectengaas. Daar staan verschillende types. Type K is het meest voor algemeen gebruik en zal voor mineervlieg meestal wel voldoen in de praktijk. Er is een soort (type M) speciaal voor mineervlieg. En dan zijn er nog de zeer goedkope (maar wat minder duurzame) nylon vitrage gordijnen van Ikea (Type Lill. 2stuks 2,70 x 3,00 voor...heb ik begin dit jaar nog betaald...3,50) Zo een afgedekte bedden ziet misschien niet mooi uit, maar is wel heel effectief tegen nogal wat insecten (en vogels) op behoorlijk wat teelten. Nog een klein voordeel is dat het onder zo een gaas wat warmer blijft en felle wind wordt afgezwakt.

Hutspot uit eigen tuin. Met eigen aardappelen, wortels en uien.....? Helemaal toppie en lekker! (Dat is toch wat een "Ollander"onder hutspot verstaat...? Als Limburger noemden we dat wortelstamp en hier in Zeeland nu klinkt het als pee-kluts?)

Helaas woon je wat ver, Persica. Maar die mooie roodbladige perzik.....weet je daar wat meer van? Je noemt geen ras...en ik kende dit helemaal nog niet......

Zit er ook niet heel erg mee. Bedjes tamelijk onkruidvrij houden met schoffel of klein handhakje is leuke routine en ik doe regelmatig een rondje ook om bovenaan grond even net los te maken. Omdat ik mest van elders haal als aanvulling op wat ik zelf heb aan compost-ingrediënten, zit er altijd wel wat in. Paarden, ezels, schapen, ganzen, konijnen en kippen die los lopen eten ook planten met zaad. Gelukkig gebruikt de zorgboerderij waar ik het haal ook veel stro e.d. Wat uit (vooral de gewone) eigen tuin duidelijk zaad kan bevatten gaat meest in een scharrelhoop in de kippenren. Die zijn heel effectief op alles wat kiemt en af en toe is het kippenfeest...ga ik er eens met de spitvork te keer. Maar soms is er ook een verrassing. De phacelia-groenbemester is vorige winter niet bevroren en in april gaan bloeien. Ik had hem lang laten staan en toen alsnog in de compost gedaan. De onlangs uitgestrooide compost is meteen rijkelijk voorzien van groenbemesting op de bedjes waar ik er zelf nog geen gezaaid had.

In ieder geval is het nu in november geen stikstofprobleem! De groei is door kortere daglengte en lagere temperaturen afgenomen en min of meer gestopt. Bemesting van buxus (die redelijk wat lusten) gebeurt tussen maart/april tot uiterlijk in augustus. Houdt bovendien van een wat alkalische bodem. Zelf geef ik compost, gedroogde koemest en af en toe een handje kalk en mulch met blad in het najaar aan een buxushaag en - hoewel ik volstrekt geen liefhebber ben van buxus - lijken ze het goed te doen. Er bestaan variëteiten die geheel of redelijk resistent zouden zijn tegen de gevaarlijkste aantastingen. Vooral de schimmelaantastingen Volutella en Cylindrocladium zijn gevreesd en kunnen alles ziek maken. In zo een monocultuur als op de foto zou dat flink kunnen huishouden. Vaak wordt dan naar spuitgift gegrepen (blijkt zelden de oplossing!) maar misschien moet je eerst en vooral denken aan een bodemgezondheid die de buxus op een natuurlijke manier sterk maakt tegen deze bedreigingen......

Warmte is voor een "echte" compostering niet nodig. Als je die kunt krijgen is dat wel fijn omdat deel van het evt. onkruidzaad en bepaalde verkeerde schimmels erdoor gedood worden. Voor de rest geeft een langzame omzetting (samen met wat jij doet) ook een goede compost. Zo te lezen aan je verslag is de compostering al redelijk op gang en gevorderd. Warmte kun je vooral in de eerste dagen verwachten dat je de hoop opzette. Daarvoor moet er ook voldoende (maar niet te veel!) vocht zijn en de hoop moet een behoorlijk volume hebben. Het zijn vooral de actieve bacteriën in het groene deel, die een - vrij korte - warmtetoename veroorzaken....na enkele dagen zal de temperatuur alweer gaan dalen (meteen daarna nog eens omzetten, kan een 2e mindere temperatuurverhoging geven). Hogere temperaturen dan een graad of 60 zijn ongewenst...dan ontstaat er schroeien...tegen verbranding aan. Waaraan het dus zou kunnen liggen: - te kleine hoop of zeer geleidelijk gemaakt waardoor geen massa die makkelijk warm wordt? - te droog? (Ook te nat of te veel grond of te grote luchtgaten door zeer grof materiaal houden opwarming tegen) - Relatief weinig vers groen materiaal? - Je hebt het gemist....?

In plaats van emmers kun je ook pvc rioolbuizen met een behoorlijke dikte en ca. 25 a 30 cm lang nemen of grote bloempotten van 15 liter en meer en die ingraven. Heeft als voordeel dat als de planten groot worden ze voedsel en water uit de bodemomgeving kunnen halen. Eventueel per jaar wat opschuiven, geeft ook al wat verlichting op het gebrek aan wisselteelt. Mijn kasje heeft geen heel diepe fundering, waardoor vlak langs de rand planten ook een optie is...de wortels groeien deels in de grond buiten de kas en halen daar ook water en voeding. Mulchen met compost (zie daarvoor andere topics) helpt behoorlijk de ziektedruk in de moestuin te verminderen. Ik denk dat het vooral ook goed kan doen voor bodemziekten/gebreken als gevolg van weinig teeltwissel in een kas. Ik heb mijn kasje vanaf begin dit jaar, maar pas dit hier ook toe. Dus voor mij geen potgrond bovenop maar een stevige laag compost. In jouw geval zou je de oude stalmest ook als mulch kunnen gebruiken in plaats van compost. Als ze echt verteerd is, stinkt ze niet meer en kun je ze als een vorm van compost beschouwen. Verder de bodem vooral met rust laten, zodat het bodemleven zich goed kan opbouwen. Want dit bodemleven zorgt dan voor gezonde grond en helpt je planten gezonder te houden. Misschien dat je met dit soort maatregelen de noodzaak voor zware ingrepen, zoals alles vervangen, veel minder kunt houden. Omdat komkommers een vochtiger klimaat en aanzienlijk meer water vragen, zou ik in de kas toch een apart stuk geven en jaarlijks een soort roulatie toepassen. Paprika's gaan prima in relatief kleine potten en emmers....dus door die daarvoor te gebruiken, gun je de bodem van dat stuk van je kas een relatief rust-jaar voor de intensieve teelt van vruchtgewassen. Denk verder eens aan fruit in zeer grote potten (verplaatsbaar!) om toch ook iets anders in je kas te kweken: als je kleinblijvende boompjes kiest en ze smal snoeit (bijv. een snoervorm) blijft je kas flexibel en kun je ook (van plaats) wisselen.....druiven, perzik, nectarine, blauwe bes, aardbei en framboos, zure kers zijn wat opties.

Zoiets ja... Maar in mijn geval ben ik al van eentje behoorlijk teut en produceer maar weinig meer.

De enige die het zeker kan weten is Willy zelf natuurlijk! Ik ben enkele keren in zijn tuin geweest en heb wel redelijk gevolgd wat hij in de loop der jaren verteld heeft op dit forum. (Nogmaals: Ik kan het mis hebben!) Maar ik heb nooit maar de indruk gehad dat deze tuin niet heel goed gevoed werd. Niet uit wat ik zag en niet uit wat Willy allemaal vertelde dat hij als plantenvoeding gaf. Heb er steeds vooral opvallend grote en dikke gewassen zien staan (bijv. joekels van pastinaken). Ook herinner me de trieste aanblik van een soort sterk bemeste grond die voor in de serre was gehaald ergens en waar niets in wilde groeien en zelfs bijna niet kiemen. Het gaat er natuurlijk om dat Willy, die momenteel wat in de put lijkt te zitten met het gevoel dat het allemaal niet (meer) zo groeit als hij zou willen, verder komt en zijn gewassen het goed doen. Met wat ik weet zou ik hetzelfde advies nogmaals geven...als ik met jouw situatie zou zitten, zou ik vooral willen een nieuwe start maken en een veilige weg kiezen. Vandaar dat "dieet".....: niet weer van alles op die tuin gooien op goed geluk, zonder te weten wat er precies aan de hand is, maar een jaar even pas op de plaats en goed kijken hoe verschillende gewassen (Willy heeft kennis en ervaring genoeg om goed te beoordelen hoe diverse gewassen groeien en hun behoeften te kennen!) het dan doen.....met zo nodig wat voeding waarmee je weinig kwaad kunt doen omdat het mild en langzaam werkt achter de hand om bij te kunnen sturen. Ik weet niet waar op de vrees dat er een enorm kalium teveel zou zijn in zijn tuin, dat de slechte groei veroorzaakt, precies gebaseerd is. Voor zover ik zijn manier van bemesting ken, zie ik daar in geen echte oorzaak voor. Bovendien is kalium nu net die voedingsstof die na 1 jaar voor een groot deel uit je bodem verdwenen is en dat op zandgrond nog in extra sterke mate (tenzij je een behoorlijke organische basis in je bodem hebt, die een gezonde beschikbaarheid kan verzorgen). Mocht dit echter het probleem zijn (en Robo geeft terecht aan wat er eventueel op zou kunnen wijzen), dan zou het door mij voorgestelde "dieet" al een heel groot deel van de oplossing moeten zijn.....de kalium die er dan in 2015 te veel zou zijn, is in 2016 al veel niet meer aanwezig. Ik wil nog even ingaan op wat Casenada zegt. Verschillende mensen (hoveniers, tuinliefhebbers) zullen ongetwijfeld een situatie verschillend kunnen beoordelen en dus verschillende adviezen kunnen geven. Het gaat toch niet om een wedstrijd voor eigen eer omdat jij gelijk zou hebben en een ander niet?....Ik snap dat niet! Wat heb je daar aan? Waar je verder mee komt is luisteren naar verstandige dingen die een ander zegt. Daarvan kun je leren en tot betere beoordelingen en adviezen komen. In dit geval Willy verder helpen. Wat je schrijft over (zogenaamde?) fosfor-tekorten heb ik ook wel eens gehoord. Het geldt met name voor de gangbare landbouw en de manier van werken daar. Het helpt dan overigens weinig tot niets om er dan maar een hoop fosfor extra op te gooien, aangezien de meeste gewassen het niet voldoende kunnen opnemen. Hier is de manier van werken gericht op bodemgezondheid en laten floreren van bodemleven sterk in het voordeel in een verzorgde en levende bodem veel minder fosfor nodig is aangezien de bodemorganismen ervoor zorgen dat het veel effectiever gebruikt wordt. Je kunt alles in twijfel trekken...met ergens wel in een boekje over geschreven....maar we willen ook graag verder, iets opbouwen. En Willy zit vast, vraagt om advies om verder te kunnen. Daar moeten we het doen met de kennis en ervaring die wel beschikbaar is en ons redelijk lijkt. Of bedoel je echt dat ...omdat ene meneer ergens over een vrij algemeen fosfor tekort schrijft.... Willy zijn tuin zomaar beter wordt met een flinke dosis beendermeel (zit veel fosfor in) o.i.d. en heb jij zelf al ladingen fosfor op je tuin gegooid om aan hetgeen je naar voren brengt zelf op te lossen? Tuurlijk is er veel wat we niet begrijpen en nog niet kennen en tuurlijk moeten we vragen blijven stellen bij wat we misschien te makkelijk als "juist" aannemen. Maar als je steeds alles volledig in vraag stelt, kom je nooit tot iets zaaien en oogsten.

Leuk Jorieke! Ben benieuwd naar je smaakoordelen. Pompoensoorten kunnen nogal verschillen in substantie of smaak....ga je (of "we"...= mensen die met je meedoen) daar speciaal rekening mee houden?

Eerlijk gezegd, Willy, is mijn vermoeden dat je manier van bemesten (met compost, stalmest en vooral ook nog die kippenmest) eerder tot een overdosis aan fosfaten in je bodem leidt, dan een onwerkbaar hoog kalium gehalte. Maar vanaf de zijkant, alleen afgaand op wat je links en rechts op het forum vertelt of ik persoonlijk van je opvang, is het natuurlijk wat koffie-dik kijken van mij. Als ik me goed herinner heb je zandgrond....? (Want bij kleigrond zou ik veel meer durven vertrouwen op de grote tolerantie die het heeft voor tekorten en te velen...omdat het veel kan binden (tot een max) en als reserve vasthouden. Daar zou ik vooral een jaar NIKS doen...om waarschijnlijk te bemerken dat het allemaal toch best wel goed groeit, behoudens misschien enkele zeer veelvragende gewassen die wat minder kolossaal kunnen uitvallen...dus wel oogst, maar geen enorme van die veelvraten. So what...? En nu weer een lading gesteentemeel en kalk er op gooien....? Het lijkt me een volkomen slag in de lucht. Nu is alle te veel niet goed. Stel iemand heeft heel veel gegeten en nogal vet, voelt zich opgeblazen.....helpt het dan om er nog een extra lading fruit of magere yoghurt extra bij te eten als oplossing? Als ik jou was zou ik je tuin een soort dieet geven ( is niet hetzelfde als laten "verhongeren" ) maar vooral heel kalm aan met van alles er op gooien. Omdat zandgrond weinig vasthoudt zullen te-velen al vrij snel verdwijnen. Voor kalium wordt uitspoeling niet als een groot probleem gezien in milieu-opzicht. Fosfaten te veel is erg slecht voor het milieu en nog veel slechter voor de groei dan - op zand - een mogelijk tijdelijk kalium teveel. Mijn advies....ik weet dat je het misschien flauwekul zult vinden ...is je toch een jaar te beperken tot heel weinig en alleen zachtwerkende vormen van bemesting en die alleen toe te dienen als je tijdens de groei duidelijk ziet dat er een tekort is. Het beetje compost dat je ZELF op de goede manier maakt (nu dus even niet een karrevracht van het nog dode spul van het containerpark dus) bovenop waar de planten om iets vragen en bijv. een zakje gedroogde koemestkorrels om hier of daar een handje bij te strooien waar je ziet dat anders de groei stil zou staan. Daar kun je geen verder kwaad mee doen dan ...waar nodig de planten even wat verder mee helpen...en voor de rest laat de bodem zichzelf wat herstellen. Een dieet dus, van niet nog weer een hele dosis (ander) eten geven, maar hooguit kleine hoeveelheden goed verteerbaar spul totdat de overvoedings-verschijnselen zichzelf grotendeels vanzelf gaan oplossen.

Ik moet me steeds inhouden om niet tussendoor te reageren. Zou eerst mijn verhaal moeten afmaken en voorkomen dat er allerlei detaildiscussies ontstaan waardoor het overzicht er niet komt. Even zondigen toch maar tegen mijn eigen voornemen en reageren, naar beste kunnen, op de CMC-compostmethode die Windindewilgen naar voren brengt en enkele reacties daar op. In mijn verdere bijdragen zal ik - totdat ik van anders overtuigd ben - op het standpunt staan dat alle goed gemaakte compost voldoet. Om de gewenste omzettingen te verkrijgen en een resultaat waarin voedingsstoffen worden "opgeslagen" in een groot aandeel stabiele koolstofverbindingen, is het nodig dat er voldoende stikstof en koolstof aanwezig is (in vormen die door micro-organismen gebruikt of gemaakt kunnen worden uit het verterende materiaal) en daarnaast ook zuurstof (lucht....uit de omgeving) en water (deels uit verterend materiaal, deels op andere manier). Zorg dus dat je in een min of meer gunstige verhouding "bruin" (voor de koolstof vooral) en "groen"(voor de stikstof vooral) in je composthoop/bak/vat hebt; dat je voor zuurstof zorgt (losse opbouw, luchtgaten, omzetten of de roerstok....) en dat het voldoende vochtig en niet te nat is......dan kan het eigenlijk niet fout gaan. Dan ontstaat er niet alleen verterend organisch materiaal, maar nog iets extra's ... COMPOST...langdurig gebonden en voor bodemleven toegankelijke koolstof waarin tevens een aanzienlijke voorraad voedingsstoffen voor handen is. Als het proces echter niet een min of meer evenwichtige toevoer van koolstof en stikstof verschaft, te weinig lucht er bij kan of de massa te nat is ontstaat niet echt compost of kunnen er zelfs ongewenste chemische verbindingen ontstaan. Te droog werkt vertragend of het doet niets. Of je nu denkt of werkt met de Mango-principes van Velt ( https://www.moestuinforum.nl/compost-hoe-lang-heeft-het-nodig-t7608-10.html) doet wat Vlaco adviseert (http://www.vlaco.be/kringloop-tuinieren/thuiscomposteren), de niet eens zo uitgebreide aanwijzingen van Charles Dowding m.b.t. het maken van compost opvolgt of de meer gesofisticeerde werkwijze van Jeff Lowensfell's "Teaming with Microbes", vertaald door Marc Siepman als "Het bodemvoedselweb" ...en er zijn nog een hele reeks andere goede handleidingen te noemen....allemaal geven ze een prima eindproduct. Zo ook de al oude CMC-methode, die sterk verbonden is met de antroposofische beweging en biodynamisch tuinieren. Voor de kwaliteit van de omzetting als zodanig maakt de snelheid van het proces niet zo veel uit. En ook de noodzaak om hoge temperaturen te halen is niet zo zeer van belang voor het al of niet goed lopen van de omzettingsprocessen als zodanig, maar kan gewenst zijn om ziekteverwekkers te voorkomen of de verspreiding van (onkruid)zaden via de compost. Dat CMC, vrij grootschalig en met speciaal ontwikkelde machines waarin veel geïnvesteerd is, heel arbeidsintensief in ruim 2 maanden voor prima compost zorgt. Ja! Mijn commentaar op deze methode: Mijn moeder wilde alleen maar bakken met Blue-band margarine omdat die alleen zo goed en lekker zou zijn. Ik bak gerust ook met andere margarine een cake of koekje. Hoe het zit met CO2? Eerlijk gezegd vond ik de beschrijving van wat CMC-compostering zou zijn in de link naar de Meander niet eens zo duidelijk. Beschrijvingen van methode (en resultaten in opgegeven waarden) zijn bovendien zeker niet overal identiek, zeker als je ook buitenlandse sites raadpleegt. Dit vind ik zelf een vrij duidelijke in Het Nederlands. http://www.cupcompost.nl/cmc.htm Eerlijk gezegd snap ik het stukje dat Robo aanhaalt ook niet zo goed: Maar als ik het opvat als: "Zorg ook door later af en toe te blijven omzetten voor voldoende zuurstof i.p.v. alleen CO2 die ontstaat, omdat er anders onvoldoende opbouw van gewenste complexe verbindingen gebeurt....de compost niet "stabiel" kan worden, geen echte compost dus". De strikte scheiding tussen een afbraakfase en een opbouwfase waarin moleculen gerangschikt worden in complexe verbindingen komt op mij wat "schools" over..."oei, als we ons niet precies aan het recept houden zou het fout kunnen gaan"....die processen gaan meer geleidelijk en niet zo strikt gescheiden. Maar voldoende frisse lucht is steeds nodig, want wat niet echt wordt gebonden, zal direct of binnen afzienbare tijd alsnog vrijkomen als snelle voeding of worden uitgestoten of uitgespoeld zoals bij een gewone vertering van organisch materiaal.

Preimineervlieg. Een vrij recente en snel oprukkende aantasting. Onder gaas telen helpt in ieder geval zeer goed.

Ongeveer 4 jaar geleden ben ik begonnen met het consequent (en bijna alleen) voeden van mijn moestuin met compost. Zo een keuze komt niet uit de lucht vallen. Ik deed het vanuit een beredeneerde verwachting dat het goed zou werken: goede opbrengsten en gezonde gewassen. Bovendien is het ecologisch aspect voor mij essentieel. Een moestuin heeft weinig zin, als het een aantasting van het milieu zou zijn. Als het die meerwaarde niet heeft, kan ik beter naar de supermarkt gaan en mijn tijd anders besteden. Een volleerde tuinier ben je nooit. Maar ik zou me zelf op dat moment niet als bepaald deskundig omschrijven. Ik heb altijd getuinierd, altijd gekozen naar beste vermogen voor een biologische aanpak en dat ook wel wat gevolgd en ook diverse moestuinen gehad naast de "natuurlijke tuin" die we aan huis hebben. Maar een gezin met opgroeiende kinderen en werk waarvoor ik vooral leefde maakten dat tuinieren een aangename, bezigheid was als ik eens wat tijd over had en die er vaak bij inschoot. Mijn laatste "echte" moestuin dateerde al weer van een 20 jaar geleden, maar in onze tuin aan huis waren er wel altijd fruitbomen en -struiken en de laatste jaren een hoekje van een 10m2 met wat groenten en kruiden. Compost heb ik op kleine schaal altijd gemaakt en de 2 compostvaten die ik 40 jaar eerder kreeg en won zijn altijd meeverhuisd en gebruikt. Ik had geluk. Toen ik een jaar of 4 geleden op het werk werd afgedankt, te oud en eigenwijs in mijn vak om nog echt kans te maken op een andere baan zo bleek gaandeweg, viel er een gat. We kregen een kleine erfenis en konden ermee op enkele stappen van ons huis een stukje grond van 180m2 kopen, dat al 5 jaar braak lag en voordien heel lang als - bepaald niet biologische - moestuin was gebruikt. Ik kon terug plezier en een drive vinden in planten, groenten, fruit en heb me daar op gestort, naar de aard van dit beestje. Buiten bezig in de tuin, de nieuwe moestuin vruchtbaar maken en dat echt onder de knie krijgen en ook nog enkele dagen per week bezig zijn bij mijn zwager die op 2 ha. een verwaarloosd bos en een maagdelijk stuk landbouwgrond bezit en me vroeg om dit voor hem te beheren: ontwerpen, aanleggen en onderhouden tot een soort natuurlijk parkbos. Maar ook de nodige kennis en vaardigheden en ervaring verwerven om dit goed en succesvol te doen: Lezen, conferenties, tuinen en projecten bezoeken, deskundigen raadplegen.....alles dat mijn honger naar kennen en begrijpen en mijn drive om er iets goeds en duurzaams van te maken maar kan voeden en verbeteren. Compost maken en gebruiken is in dit verhaal een constante, dat heb ik steeds gedaan. Maar de keuze/stap om van compost nagenoeg de enige vorm van bemesting te maken heb ik pas de laatste jaren zo gemaakt gemaakt en lijkt me nog steeds een uitstekende manier. De bronnen hiervoor zijn de volgende en ik zal ze in navolgende bijdragen een voor een (ook wat kritisch) bespreken. 1. De ervaringen en waarnemingen in de mini-moestuin in onze gewone-tuin-aan-huis gedurende 5 a 6 jaar, die (toen nog vrij toevallig en niet beredeneerd/onderbouwd) alleen met compost en zonder meer grondbewerking dan een cultivator of schoffel werd verzorgd. Na 2 a 3 jaar hier zo een beetje alleen maar de compost te gebruiken die ik zelf maakte, groeiden de paar gewassen die ik elk jaar zaaide of plantte beter dan ik ooit in mijn eigen moestuinen had gezien. Het stukje was te klein ( 7 a 8 m2) om te spitten...dus alles aan wieden en grondbewerking gebeurde vanzelfsprekend met de hand, een schoffel of een kleine 3-tand. 2. De no-dig-methode van Charles Dowding, waarop Jorg me attendeerde en die er simpelweg op neer kwam....zorg voor een gezonde bodem door een flinke laag compost bovenop je grond te brengen , het eerste jaar veel (8 a 10 cm.) en de jaren erna minder (3 a 4 cm) en veel meer is niet nodig om een gezonde bodem te krijgen, die zorgt voor de groei van al je groenten. 3. Literatuur (en steeds meer verschijnende detailstudies van her en der hierover) over bodemvruchtbaarheid door aandacht voor bodemleven. Door de gerichte zorg voor een hoog gehalte aan een soortenrijk en gevarieerd bodemleven bouw je aan de voorwaarden voor langdurig goede en ook gezondere groei van de planten in je tuin. 4. In het nieuwste Handboek ecologisch tuinieren van Velt worden heel veel bladzijden geschreven over compost en daarmee samenhangend over bodem en bemesting. Velt maakt ook de keuze dat het systematisch toedienen van compost de belangrijkste vorm van bemesting is van een moestuin. Er is een heel rekenmodel uitgewerkt over hoe met behulp van compost een moestuinbodem voedzaam gemaakt kan worden, maar ook ongewenste overbemesting door te lang en te veel compost toe te dienen voorkomen kan worden. Nadat dit Handboek in nov. 2014 verscheen zijn er nog aanvullende artikels in het verenigingstijdschrift "Seizoenen" over verschenen. Geen makkelijke stof en een hele studie om je dit allemaal eigen te maken...en niet alle antwoorden op vele nieuwe vragen zijn hier (zomaar) te vinden...heel veel aannames die in de praktijk heel variabel kunnen zijn ....waardoor de weg naar de praktijk van vele moestuiniers helaas nog vrij lang is.....dat is allemaal terechte kritiek. Maar de enorme verdienste van de schrijvers van deze hoofdstukken is dat alle (en dat zijn er veel) variabelen die de vruchtbaarheid en gezondheid van je moestuin bepalen in samenhang met elkaar worden gezien en je kunt berekenen hoe je in heel diverse situaties optimale oogsten in je moestuin kunt bereiken, zonder negatieve effecten op het milieu.

Of zoiets bestaat?? Misschien in een of andere winkel met specialistische laboratorium benodigdheden (voor een specialistische prijs)? Laat ik even proberen mee te denken. 1. Is die 25 graden helemaal nodig? In mijn ervaring niet echt. Ik heb in het werkgedeelte van de woonkamer een zwarte lichtdichte box, die weer in een gesloten kast staat. Die gebruik ik tot hier toe voor: diverse oesterzwamsoorten, beukenzwam en shi-take en dat gaat prima. Hij heeft dus een vrij constante temperatuur en varieert niet zo snel mee met de temperatuurwisselingen in huis. Temperatuurregeling in onze woonkamer met centrale verwarming: boven de 18 graden blijft die uit; anders staat ze op 20 a 21 graden max. en 's nachts gaat ze helemaal uit en wordt het 14 a 15 graden minimum. Het gaat misschien iets minder snel, maar het gaat hiermee goed. 2. Plekken waar het constant wat warmer is in je huis is bovenop apparaten die altijd aanstaan. Koelkast (geeft aan achterkant warmte af om te koelen) of bijv. een t.v., videospeler of audio-installatie in slaap-modus. Hier zal het altijd wat warmer zijn dan in de rest van de ruimte en vraagt geen extra energie. 3. Kun je iets maken/bouwen van een (evt. 2e hands) terrarium of aquarium met bijhorende verwarming? Dieren daarin hebben ook een temperatuur nodig vaak in de buurt van 20 a 30 graden..... Ook zou je nog kennen denken aan een (evt. verduisterde) doos of bak of zaaikasje op een verwarmingsmat zoals die gebruikt worden voor het opkweken van zaailingen en verspeende plantjes. Er bestaan vele modellen, maten en systemen bij allerlei winkels en ook online. Kijk bijv. eens bij zaadhandels (Van der Wal...?) of growshops. Nadeel is natuurlijk dat je voortdurend elektriciteit gebruikt als de temperatuur lager is.....