Selectief kweken (genetica)

[Rabarbersap]

Dit is een beginnersvraag, waarvan ik het antwoord al durf te raden, maar ik toch wil stellen om een bevestiging te krijgen van ervaren tuiniers.

 

Ik heb een boel afrikaantjes (marigolds) geplant een tijd geleden en ik heb nu een stuk of 10 volgroeide die al zaden beginnen af te geven. Sommige van deze bos bloemen zijn veel mooier dan andere: de kleur, de dikte van de stam, compactere vertakking etc. Mijn vraag is: als ik nou de zaden pluk van de mooiste bos, dan geven deze zaden mij meer kans op nieuwe afrikaantjes met dezelfde mooie eigenschappen, dan de zaden van de andere afrikaantjes, toch?

 

Mijn veronderstelling is dat het doorgeven van genen niet veel anders is dan bij menselijke genetica. Of is het zo dat in de plantenrijk het doorgeven van genetische eigenschappen véél minder voorspelbaar is? Ik heb namelijk begrepen dat zaden van bepaalde citrusvruchten zeer onvoorspelbaar zijn en hele andere bomen en vruchtkwaliteit kunnen opleveren.

[weknow]

Je verhaal en aannames kloppen in grote lijnen. Maar als algemene stelling is het niet juist. Niet alles kun je onder een en dezelfde noemer plaatsen. Er zijn veel uitzonderingen en verschillen.

 

Per soort plant kan het verschillen. (Aangenomen dat er geslachtelijke voortplanting is, want ook ongeslachtelijke kan bij veel planten op diverse manieren, klonen dus)

Want er zijn meerdere manieren van bestuiven, deels genetisch bepaald, maar soms ook morfologisch (de bouw van de plant) of nog door andere factoren als klimaat, groeiomstandigheden, wijze van stuifmeeloverdracht enz.

 

Een voorbeeld: Sommige planten zijn bijvoorbeeld zelfbestuivend. Als dat gebeurt is variatie klein. Ook zijn vele gekweekte planten zaadvast (hetgeen betekent dat door selectie in het verleden de noodzakelijke variatie in genen wel aanwezig is, maar zich niet vertaalt in grote verschillen tussen nakomelingen).

 

Een studieboekje over plantenbiologie kan je veel verheldering geven van wat er wat dit betreft allemaal bestaat in het plantenrijk. Je weergave is zo sterk vereenvoudigd, dat het de veel complexere en gevarieerdere werkelijkheid geen recht doet.

[roeier]

Ik sluit me aan bij weknow, maar kan uit ervaring spreken dat je vaak verrast zult worden door de resultaten. Ook groei-omstandigheden kunnen tot verschillende resultaten leiden.

Zelfs bij klonen, waarbij het genen-materiaal dus hetzelfde blijft, kun je uiteenlopende resultaten krijgen. Ik zie dat bij sjalotten en knoflook, dat is vegetatieve vermeerdering, klonen dus, maar je ziet toch grote verschillen in formaat, kleur, en zelfs het wel of niet maken van een bloemstengel. Dat is dan door andere omstandigheden vooral.

 

Bij zaadjes uit dezelfde pompoen heb ik meegemaakt dat de ene pompoen oranje wordt, de andere groen, de ene op een punt uitloopt, de andere plat blijft, enz... Dat gebeurt ook bij vrijwel gelijke omstandigheden.

 

Maar altijd als je zaden overhoudt dan kun je het beste aan selectie doen. Dus niet het beste spul oogsten en wat het laatst overblijft dan maar overhouden voor het zaad - heb ik zelf wel gedaan bij groente, toen ik net begon en er nog niet zo over nadacht. Je moet eigenlijk vanaf het begin je favorieten al in gedachten hebben, want de eigenschap om vanaf het begin goed te groeien is belangrijk.

Dan nog is het altijd maar hopen dat je de goede eigenschappen die je zag ook terug zult zien bij de nakomelingen. Veel nakomelingen zullen toch anders uitpakken. Je moet het leuk vinden om te doen, en geduld hebben. En misschien niet al te zeer gefocussed zijn op een bepaald resultaat, maar openstaan voor verrassingen.

[Myrtlefruit]

Ik sluit me ook aan bij hetgeen wat Roeier en Weknow al gezegd hebben.

 

Met inderdaad de kanttekening dat als je geen 'controle-groep" hebt om te vergelijken, dat je dan misschien net zo goed de planten aan het selecteren bent, die op het vruchtbaarste stukje grond staan, de meeste zon krijgen of meer water. Als je volgend jaar van zaden van alle verschillende ouders één deel in een bed in de zon plant en een ander op een andere plaats in de tuin, dan kan je vaak beter zien wat de effecten van de genen en wat de invloed van de plaats in de tuin is.

 

Citrus en Mango hebben inderdaad een ongebruikelijk mechanisme van ontkieming waardoor je niet de standaard genetische overerving krijgt. Maar ondanks dat dat regelmatig voortkomt is dat een uitzondering onder de planten. Ik zou zeker de soort even Googlen voordat je aan een lang kweektraject begint om het overervingsmechanisme te begrijpen.

 

Verder is het handig om te begrijpen dat recessieve eigenschappen een generatie overslaan. Dus als je op zoek bent naar een bepaalde eigenschap en je kruist een ouder die die eigenschap heeft (mooie bloemen) met een ander die die niet heeft, maar bijvoorbeeld wel een andere eigenschap die je ook wil (lange stengels), dan kan het dat de hele complete volgende generatie lelijke bloemen en korte stengels heeft. Je zou dan kunnen denken dat je experiment mislukt is en dat je alles weg moet gooien, maar als het twee recessieve eigenschappen betreft, dan zou je er juist beter aan doen het zaad van die generatie (de F1) te bewaren en het jaar daarna weer te planten, want pas in die generatie daarna (de F2) recombineren de twee exemplaren van de recessieve genen zich en zul je planten in alle soorten en maten krijgen, waaronder je mooie bloemen met lange stengels. In de eerste generatie van kruisingen (de F1) wordt dus over het algemeen geen selectie gedaan.

 

In een notendop: omdat je geen vergelijkingsgroep hebt is de methode die je in je hoofd hebt inderdaad de beste strategie op dit moment.

[Rabarbersap]

Hele interessante en nuttige reacties tot nu. Heel erg bedankt voor jullie insteek.