Is een jaartje rust voor de moestuin goed idee?

[Gonnie49]

Beste moestuiners,

ik heb me sinds kort geregistreerd bij het moestuinforum en heb gelijk een vraag:

Wij, mijn partner en ik, hebben een caravan op een uniek plekje (Botshol) en daarbij sinds een jaar of zeven een moestuin(tje) Het ligt een beetje glooiend tegen een dijk op. Behalve een stuk grond waar bessen / bramen en frambozenstruiken staan hebben we 6 vakken van 2.60 m bij 1.20 m. voor de groenten. We hebben natuurlijk altijd vruchtwisseling toegepast.

 

Omdat de oogst de laatste jaren wat minder wordt en de tuin altijd heel intensief is gebruikt lijkt het mij goed om eens een jaartje helemaal te stoppen zodat de grond tot rust kan komen en herstellen.

Is dat een goed idee en heeft iemand daar ervaring mee?

En is het handig om toch een gewas in te zaaien die goed is voor de (klei)grond? Iemand zei dat aardappelen een goed idee is omdat die de grond losmaakt. Ik heb nog nooit aardappelen geteeld. Graag jullie advies.

Hartelijke groet, Gonnie

[willem]

Ik heb er geen ervaring mee maar het lijkt me jammer om een jaar te stoppen. Je zou ook elk jaar één vak kunnen reserveren voor een groenbemester. Misschien eens flink wat compost gebruiken. En aardappelen zijn wel goed voor de structuur van de grond.

[marijke]

Een stuk tuin dat je een jaar niet gebruikt, kun je ook met een groenbemester beplanten voor voeding en structuur en tegen onkruid.

Maar je schrijft verder niet hoe jouw grond de afgelopen jaren verzorgd is: (groen)bemesting, mulchen?

Het is trouwens wel een Bijbels principe om je tuin een sabbatsjaar te gunnen. Een uitgebreide uitleg hierover kun je vinden in Leviticus 25.

[weknow]

Van een jaar "laten liggen" zal een tuin op zich niet opknappen of verbeteren. Van een jaar bodem onderhouden en verzorgen, evt. zonder veel te oogsten, misschien wel. Dat ligt er aan waardoor de achteruitgang in oogsten komt.

 

Het is gissen naar wat de oorzaak kan zijn voor dat de oogsten wat minder worden. In een goed beheerde tuin zou ik juist het tegendeel verwachten. Oorzaken kunnen er vele zijn....te weinig voeding? te eenzijdige voeding? (overmatig) gebruik van kunstmest die grond uitmergelde?bodemziektes (hoewel goede wisselteelt helpt om dat te voorkomen), erosie (niet ondenkbeeldig bij nogal schuine ligging), gebrek aan organisch materiaal (koolstof) in de bodem?......en ik kan nog wel een handjevol mogelijke oorzaken bedenken.

 

Je zou dus eerst moeten achterhalen waardoor het komt.... Misschien als je wat meer vertelt over hoe je tuiniert, de bodem bewerkt, de bodem verzorgt en voedt, welke oogsten tegenvielen (en meevielen) er daar iets over te zeggen valt......misschien!

 

Compost toedienen, mulchen, een geschikte groenbemester toepassen kunnen allemaal bijdragen aan het verbeteren van een slechte grond.....maar of ze hier de remedie gaan zijn...?

 

Ook van aardappels telen zal de grond niet verbeteren. Aardappels zijn een gewas dat best veeleisend is. Als het om de structuur van je grond gaat, dat die niet los en luchtig is, zijn er betere manieren om dat aan te pakken.

 

Ook denk ik dat een tuin die je een jaar niet onderhoudt er eerder slechter dan beter bij zal liggen. Alleen al het onkruid, vooral wortelonkruid, dat zich dan kan ontwikkelen en vestigen/verspreiden zou me de zin benemen.

[RobO]

wat Weknow zegt, misschien een aanvulling:

 

Diana meldde ooit dat hun teelt na een aantal jaren bemesting met compost en paardenmest plotseling sterk verminderde, zij dacht aan een gebrek aan fosfor, stikstof, sporenelementen en heeft het opgelost met bloed- en beendermeel

 

je teel-laag heeft een ingewikkeld complex van bacterien en schimmels die uiteindelijk de voedingsmineralen leveren voor je planten (als je geen kunstmest geeft)

 

een jaartje rust geeft mi een herstel/ontwikkeling van het bodemcomplex zodat het jaar erop een betere bodem klaar staat voor je planten; je moet het complex dan wel voeden met mulch/mest etc. en niet kerend spitten

 

een jaartje rust zal ook de ontwikkeling van parasieten als aaltjes remmen/stoppen (ik lees net hier dat aaltjes een jaar of 5 in leven blijven dus een vruchtwisseling van 1 op 6 is ook wel handig) dus daarmee wordt jouw "bodemmoeheid" ook minder

[weknow]

Ik denk dat we hetzelfde bedoelen, Robo. Jij zegt: een jaar "rust" kan helpen als je in dat jaar van alles doet om de grond te laten verbeteren/herstellen. Ik zeg: Een jaar niets doen levert niets op, als je het niet gebruikt om aan verbetering van je bodem te werken.

 

Wat nooit slecht zal zijn is om dat jaar je bodemleven een boost te geven, het koolstofgehalte te verhogen (organisch materiaal toevoegen) wat altijd gunstig zal zijn voor gezondheid, voedzaamheid en structuur en water/luchthuishouding van je grondje.

Daarnaast denk ik dat je in ieder geval moet blijven wieden en proberen te zorgen dat je bodem bedekt blijft.

Compost opbrengen, mulchen, groenbemester of een weinig vragende teelt die past in elke teeltwissel (een graan? Phacelia? boekweit? een klaver??) helpt daar allemaal bij en zal niets slechts doen en mogelijk wel veel goeds. Maar of het de oplossing en genoeg gaat zijn????

 

Blijft dat we eigenlijk weinig weten van hoe de vraagsteller tuinierde en tuiniert en wat de specifieke omstandigheden en geschiedenis van de grond is....

[sugarlevi]

Robo, zal heel dicht in de buurt zitten, je zit op een hellend dijkje, en erosie en uitspoeling van stoffen is dan wat prominenter aanwezig, lijkt mij.

Goed mogelijk, dat een wat stevigere bemesting het probleem kan verhelpen.

 

Wil je het graag een jaartje laten rusten dan is een groenbemester, of in ieder geval iets van beplanting, wel een vereiste is. Althans voor het leven in je bodem.

 

Tot vorig jaar, heb ik er nooit zo bij stilgestaan, maar er leeft van alles op en van plantenwortels. Plantenwortels 'lekken' allerlei stoffen naar hun omgeving, of wisselen ze met allerlei andere organismes uit. Waardoor er een microbiotoopje ontstaat.

Wortels en de plant bovengrond bieden ook een beschermend plekje. En met het blote oog zie je dat vooral aan de grote dieren die zich erop vinden. En de losse structuur, die vooral onder de bodembedekkende planten ontstaat.

 

Wil je de bodem voeden, en in een ecologische moestuin, spreek je dan specifieker van het voeden van het leven in de bodem, dan in ieder geval niet braak laten liggen. En flink wat beplanting aanhouden.

 

 

In verband met toekomstige erosie, zijn vast beplante zones, waarschijnlijk geen slecht idee, als die er tenminste niet al zijn Om 'vangzones' te creëren. Waar planten met een wat groter wortelgestel, en beschutting bovengronds. Zelf en dankzij het leven wat zich erop en eromheen bevind voedingsstoffen kunnen opvangen. Die anders weg zouden spoelen.

[simke]

wat ook nog zou kunnen is dat je na het sabat jaar een sabat vak opneemt in je roelatie systeem. waar je dan groen bemesters op plant. ook kan je op een klei grond een lava grit gift geven 30 gr. m2 hier in zitten spoor elementen. en lava is van zig zelf een warmte gesteente. en is zeer goed voor klei grond. ook kan je lava meel aan je compost toe voegen. dit is fijner van struktuur. en geeft goede mineralen aan je compost hoop en dus ook aan je landje. door een jaar groen bemeste op je landje te doen kan je ook zien waar het gebrek het meeste is als je de zelfde groenbemester zaait. kan het geburen dat de groenbemester in vak 1 heel laag blijf en in een ander vak het dubbel groeit. zo kan je zien waar de bodem schraal is.

[Gonnie49]

Wat fijn zoveel reacties, hartelijk dank!

Eerst iets meer vertellen over de geschiedenis en het onderhoud van de tuin. Zoals ik al schreef ligt de tuin enigszins op een helling omdat het onderaan / tegen een dijk aanligt. Niet veel (stuk is afgevlakt) maar toch... Hij bedekt niet de gehele dijk. Het grootste deel wat steiler oploopt is gras. Rondom het geheel staan meidoornbomen (ongeveer 2.m hoog) en nog een grote berkenboom die toch wat schaduw veroorzaakt. Twee vakken krijgen misschien iets te veel schaduw en een vak ligt erg op de wind. Lastig i.v.m. vruchtwisseling en specifieke behoeften van de planten.

 

De gewassen die het minder goed doen zijn: Broccoli (komen bijna geen bloemkoppen aan of heel klein), bietjes blijven ook aan de kleine kant, wortels en pastinaak doen het niet goed, Prei blijft kort en dun, venkel lukt niet en knoflook ook niet. Wat het wel goed blijft doen is: bonen en erwten, sla, andijvie en snijbiet en courgettes. En vreemd genoeg mislukken bij mij de radijsjes altijd.

 

Weknow, hier wat betreft wat meer informatie over de bodem en het onderhoud van de tuin.

Wij hebben bij het aanleggen van de moestuin veel moeite gehad om de grond teelt klaar te maken. Er was haast niet doorheen te komen met de spade vanwege de enorme klonten klei (blauwig van binnen en niet kapot te krijgen, lijkt wel kauwgum) Met de grote stukken klei heb ik de gaten aan de voorkant van de caravan (stukje weilandgrond) opgevuld /geëgaliseerd. Was het toch nog ergens goed voor. Ook hebben we heel veel stenen, soms hele keien uit de grond gehaald. Daarna natuurlijk veel nieuwe aarde toegevoegd en het eerste jaar bemest met paardenstalmest. Ook wordt regelmatig zand toegevoegd om de grond beter doorlaatbaar te maken. Verder voegen we compost toe, soms wat extra zand (bij wortelgewassen) en kalium als we denken dat daar misschien een gebrek aan is.

In het najaar/ winter spitten we de grond om in de hoop dat door bevriezing van de omgespitte kluiten de grond in het voorjaar gemakkelijker te bewerken is. We bemesten de grond met gedroogde koemestkorrels en de laatste 3 jaar gebruiken we Culterra.

 

Nog een vraag: omdat de smalle vakken (1.20 m) dicht naast elkaar liggen, slechts afgescheiden door tegels van ongeveer 50 cm breed vraag ik me wel eens af of dit werkt bij vruchtwisseling?

 

Robo: Die link de moestuin van Diane (over bloed en beenderenmeel) vond ik interessant om te lezen. Ga ik denk ik toch wat mee doen.

 

En misschien de tuin toch geen jaartje rust gunnen maar elk jaar een apart vak met groenmester beplanten? Want toch zonde he van de tuin om hem helemaal een jaar niet te gebruiken. En dan maar goed nadenken wat ik met de grond zal doen.

 

Tips nog altijd welkom!

 

Foto toevoegen lukt niet. Jammer!

[sugarlevi]

Wortel en knolgewassen die het niet goed doen. En broccoli met weinig bloem vorming. Riekt naar een kalium gebrek.

 

Puur omdat wortels en knolgewassen graag veel kalium hebben. En voor bloem vorming, is ook veel kalium vereist.

 

Ik heb vorig jaar op dit forum geleerd, met onze eigen kleiige grond dat calcium magnesium en kalium elkaar kunnen 'verdrukken' in kleigrond.

 

Je bladgewassen doen het goed, dus stikstof zal het waarschijnlijk niet zijn.

 

Beendermeel voor wat extra fosfor, zou ook kunnen helpen.

 

 

Mijn experimentgrage ik, zou eens een wat stevigere bemesting uitvoeren, en kijken of dat verschil maakt.

En dit jaar dus gewoon van alles verbouwen, of je zou voor jezelf graag een rustjaar willen hebben.

 

Als het een voedingsstof gebrek is gaat dat niet magisch opgelost worden met rust. Maar wel met het toevoegen van dat wat er mogelijk mist. En zo een betere voedingsbalans bereiken.

Misschien dat de kaliumgiften niet genoeg waren, om een tegenwicht te bieden aan een overdaad aan magnesium en calcium?

 

Zegt mijn boerenverstand althans. Maar ik ben slecht met bodems, beter in de chemie in water. Dus dat weten anderen of

het internet misschien wel.

 

Heb je een idee van de pH van de grond trouwens? Dat kan ook nog uitmaken.

[weknow]

@ Gonnie.

Ik zou het heel anders aanpakken dan Sugarlevi voorstelt. Je moet zelf maar kiezen wat je kunt gebruiken van zijn, mijn of nog andere aangedragen ideeën.

 

Ik zoek het niet in de eerste plaats in de chemie, de voedingstoffen die je aan de bodem toedient en of je daar wat meer van het een of minder van het ander zou moeten geven. Kijk ik naar je lijstje succes en geen succes groenten dan is daar geen duidelijke lijn aan een bepaald gebrek in te zien. Meer stikstof-liefhebbers die het niet doen (prei, brocolli) en andere die het juist wel goed doen (courgettes, bladgroenten) en voor kali hetzelfde (wortelgewassen gaan minder, maar courgettes en bonen gaan wel goed). Daar dus geen eenduidige verklaring!

 

Je kleigrond heeft op zich het vermogen om voedzaam te zijn, van allerlei voedingstoffen te binden. Ik krijg de indruk dat je het als een gevecht tegen de zware klei (dichtslaan, moeilijk bewerkbaar en waarschijnlijk veel erosie = wegspoelen) ervaart. De methoden die je daarvoor gebruikt (spitten om vorst vrij spel te geven, zand en wat compost toevoegen) zijn niet de meest doeltreffende en werken elkaar ook nog tegen. Dat is ook zo een beetje het patroon dat ik zie in de groenten die het beter/minder goed doen.....je bodem die hard, vast en voor sommige gewassen zo moeilijk doordringbaar is en bij droogte een harde korst wordt. (wortel, pastinaak: waarvan zelfs vaak wordt beweerd dat ze op kleigrond nauwelijks te telen zijn; bieten, prei, look, radijzen...allemaal liefhebbers van een bodem vol organisch materiaal, die daardoor luchtig en los is en toch goed vocht vasthoudt).

 

Kortweg is mijn advies: investeer in je bodem door systematisch, geregeld en zeker de eerste jaren veel organisch materiaal toe te voegen, met name compost. Met "veel" bedoel ik zoiets als een eerste jaar 5 a 7 cm, dan een jaar of 3 a 5 steeds ca. 3 cm. en daarna zal 1 cm. volstaan. Ga dit NIET onderwerken maar gebruik het als een mulch (heeft mijn grote voorkeur) of hark/schoffel het als je per se wilt grondbewerken door de bovenste 5 a 10 cm. Normaal doe je dit op kleigrond in november/december....maar nu kan het ook nog, hoewel het dan iets later in het seizoen is dat het echt gaat werken, opgenomen wordt in de bodem en door het bodemleven dat er vanzelf in komt ook geleidelijk dieper wordt gebracht. Vanaf jaar 2 mag je de de 3 cm. wat gaan verdelen: de gewassen die wat meer voeding of organisch materiaal vragen geef je bijv. 4,5 cm. en je bonen bijv. 1,5 cm. In het najaar NIET gaan spitten want dan doe je alles teniet, hooguit een lichte niet-kerende grondbewerking enkele weken voor je gaat zaaien en planten. In het laagje compost plant en zaai je gewoon, tenzij bij heel kleine zaden die je ter plekke zaait: dan maak je een zaaigeultje van 1 a 2 cm. en dat vul je met potgrond of cocopeat. En voor de rest doe je hetzelfde als je nu deed: wat koemestkorrels bij gewassen die veel voedsel vragen, wat extra kali bij vrucht- en wortelgewassen en fruit of wat van die DCM-organische mest. Paardenmest mag ook, maar laat die eerst composteren (een half jaar tot jaar afgedekt liggen of mee op de composthoop) en gebruik die gewoon mee samen met de compost voor de gewassen die wat meer lusten. (Niet wortelgewassen, knolgewassen)peulvruchten

 

Ik beloof je dit jaar al een serieuze verbetering en binnen 3 jaar een goed florerende moestuin.

 

Mocht je dit een vreemd advies vinden? Ik heb niets anders gedaan dan mijn eigen ervaring en de inzichten uit het nieuwste Handboek ecologisch tuinieren van Velt (2014) op een praktische manier naar jouw situatie proberen te vertalen.

 

Ik heb nog een vraag: Naar welke richting is de schuine kant van die dijk gericht? Als dit zuid, (zuid)west of (zuid)oost is prima. Anders zou ik het toch iets minder vinden als locatie voor een groentetuin.

[pippi]

Ik zou het ook zo aanpakken zoals weknow adviseert, en vooral zorgen dat die grond voortaan altijd bedekt is (met compost, mulch en een groenbemester). En echt niet meer spitten.

[Gonnie49]

Hoi Sugarlevi: Dat kaliumgebrek spreekt me aan want dat idee had ik namelijk ook altijd al. En waarschijnlijk heeft mijn beetje kalium strooien rondom sommige planten niet veel zoden aan de dijk gezet. En ha, ha, die suggestie dat ik misschien zelf een jaartje rust nodig had klopt ook wel! (intensieve tijd van mantelzorg op afstand, dus (te) weinig tijd voor de tuin). Maar dat is nu voorbij, voorjaar komt er aan, energie gaat weer stromen en het begint weer te kriebelen! Lekker weer aan de slag dus!

[Gonnie49]

O jee, reactie van weknow en pippi niet gelezen, dat is wel even andere koek. Flink werken aan grondverbetering . Heel veel compost en mulchen dus en niet spitten (deed ik nooit erg diep trouwens, meer omscheppen)

Ik ga er mee aan de slag! Onze moestuin ligt op 20 minuten fietsen van ons huis en we hebben geen auto. Altijd wat lastig om zware zakken aarde, compost, etc. te vervoeren achterop de fiets maar we zijn wel wat gewend. Er is wel een composthoop bij de moestuin maar dat is niet voldoende voor de hele tuin. Maar hier vinden we wel wat op. Toch even onze trots opzij zetten en buren met auto inschakelen

De richting van de dijk is Noord Oost. Niet handig he voor een moestuin? Maar ja... we hebben niets anders... en willen zo graag!

Bedankt weer!

[weknow]

Als je kalium wilt geven is dat altijd met kleine beetjes. Dus daar deed je niets verkeerd, lijkt me.

 

De richting van de dijk is Noord Oost. Niet handig he voor een moestuin? Maar ja... we hebben niets anders... en willen zo graag!

Voor de meeste inlandse traditionele gewassen zal dit best kunnen. Met echte warmteminnaars en exoten zou het kunnen tegenvallen. De talud loopt niet heel schuin, dus zonlicht zal er wel zijn. Juist wind (vaak droge en koude wind uit het oosten en uit het noorden) maakt het voor wat veel warmte nodig heeft wel wat moeilijker en versterkt ook het effect van de harde/droge/dichtslaande kleigrond vermoed ik. Maar als ik goed lees heb je deels ook beschutting aan de randen staan en dat verbetert al flink wat....

 

Edit: Daar in jouw buurt waar je woont, met al die kassen en kwekers, die gebruiken en kopen toch ook ergens compost e.d. ....kun je niet ergens een lading compost laten bezorgen voor een start met een flinke portie?Hier kost het iets van 12,50 voor 1 ton en als je meer dan 10 ton bestelt nog maar 5,00 per ton als je het haalt. (Betere kwaliteit dan van de milieustraat waar je hier gratis groencompost kunt scheppen). Ze bezorgen ook, maar dat vooral maakt het duur...maar wellicht is juist dat in jouw buurt goedkoper omdat je echt in een tuinbouwgebied woont?

[Gonnie49]

Bedankt weer Weknow!

Ik volg je advies op en ga een heleboel compost regelen en over mijn moestuintje verspreiden. Heb ik zin in. En dan dit jaar wat gemakkelijke groentenplantjes er in die het normaliter goed doen. Even niet zaaien lijkt me beter.

Je hoort er nog van!

O ja, en we gaan ook dit jaar de onderkant van de moestuin ophogen zodat hij minder schuin oploopt. Misschien helpt dat ook.

[Gonnie49]

Ruim een ton compost over de moestuin verspreid. Onze buurman, een hovenier, heeft dat voor ons geregeld.

En nu de plantjes er in en hopen dat het dit jaar wat gaat worden.

Nog bedankt voor je advies weknow!

[weknow]

Voor je ca. 30 m2 effectieve moestuin is 1 kuub een flink begin. Ruim 3 centimeter.

 

Herhaal het, als je wilt, nog een jaar of 4 a 5 en dan heb je een bodem die zelfs de meest veeleisende gewassen kan voeden. Je zult zien dat het per jaar snel vooruit gaat met opbrengsten. Daarna wordt het een kwestie van aanvullen wat je verbruikt aan voedingstoffen en zul je aan een 300 a 350 liter per jaar voldoende hebben. De gewassen die wat meer stikstof vragen (kolen, prei, vruchtgewassen en sommige bladgewassen....) kun je dit jaar evt. wat bijvoeden met een paar handjes gedroogde koemest of een andere organische brede meststof.

 

Als je de mogelijkheid hebt om zelf compost te maken, zeker doen. Een vat van een 350 liter is vanuit een tuin + gezinshuishouden + misschien mest van kleindieren meestal goed haalbaar. Kun je wat andere dingen extra regelen (Ik denk bijv. aan gras van een gazon van de buren, bladeren in de herfst, wat hakselhout of wat mest van iemand met kippen/schapen, pony's - liefst mest wat variëren per jaar - waarin ook stro zit) dan is ook 2 of 3 van die vaten per jaar goed te doen en ben je wat betreft bemesting nagenoeg zelfvoorzienend (en kun je over 5 jaar of zo gaan uitdelen)

 

De truc van deze werkwijze is dat je een vrij stabiele koolstof-voorraad opbouwt in je bodem en het bodemleven voedt. Die voorraad zal o.a. door dat actieve bodemleven jaarlijks voor een beperkt deel mineraliseren (=omgezet worden naar voor de planten goed opneembare voedingstoffen) waardoor je bodem op zichzelf de planten goed (en gezonder!) kan laten groeien. Dat is dus een totaal andere benadering van "mest geven" dan in de 20e eeuw algemeen gebruikelijk was. Doordat er sinds 10 a 20 jaar steeds meer bekend wordt over de rol van bodemleven dienen zich andere (ook veel milieubewustere) manieren van (moes-)tuinieren aan, die voor de meeste mensen nog vreemd zijn. De nu dit jaar opneembare voeding uit de compost die je opbracht is nog beperkt...verwacht dus nog geen grote kolen of hele dikke prei, maar voor veel andere gewassen (ui, wortelgewassen, peulvruchten, fruitstruiken, een kropje sla of zelfs een courgette) moet het toch al voldoende zijn om toch al heel redelijk te kunnen oogsten. De volgende jaren wordt het steeds beter.