weknow

schreef AdvanBrunschot. Goede en belangrijke vraag, Ad en er zijn boeken vol over geschreven. Bovendien, zoals met alles, verschuiven inzichten hierover in de loop van de tijd en lopen de meningen (en mythen) van allerlei goeroes uiteen. Ik hoop dat ik in mijn enthousiasme voor ecologisch tuinieren me niet met goeroe-ambities gedraag en zal proberen een nuchter en vrij duidelijk antwoord te geven. Liever dan over goede compost, zou ik het dan over optimale compost willen hebben. Nuchter: In vergelijking met wat de laatste decennia steeds minder gewoon werd is de inzet van organische stof, al of niet gecomposteerd en al of niet "goed"gecomposteerd al een grote winst. Dus zelfs als je niet de meest perfecte compost maakt, is het werken met gerecyclede organische stof een goede zaak en doe je er niets heel fout mee. Het verrijkt de bodem, draagt bij aan bodemgezondheid en bodemleven, aan betere vochthuishouding en komt op een of andere manier voor een gedeelte ook wel weer als voeding aan de planten. Het is misschien niet optimaal, maar in vergelijking met wat er in industriële landbouw gebeurt en wat tuiniers die zich op die industriële werkwijzen oriënteren (en dat als de goede werkwijze verkondigen!...en dat zijn er nog erg veel) is dit vanuit ecologisch oogpunt al veel beter. Een voor ons, tijdens ons alledaagse bezig zijn in onze tuinen, handzame wetenschappelijke toets waarmee kwaliteit is te meten en aan te tonen, dat bestaat natuurlijk niet. Maar dat bestaat voor bijna niets in de tuin...niet voor de beste aardbeien, de optimale bemesting, de beste manier van water geven of het ideale zaaimoment.....om maar eens zo maar het een en ander te noemen dat we ook graag zo goed mogelijk zouden willen kunnen beheersen. Enerzijds wordt wat we doen bepaald door verschijnselen die nog niet gebeurd zijn en dus nog niet zeker, hooguit waarschijnlijk...en daarmee is er veel onvoorspelbaarheid (ik denk aan klimaat, weer en allerlei dingen die daarmee te maken hebben) en anderzijds spelen in een tuin veel factoren mee die we niet kennen of niet precies weten. Groei, bodem, leven, natuur en alle samenhangen en onderlinge invloeden daarin is een zo complex gebeuren dat we in de verste verte niet geheel kennen, laat staan doorgronden. Ervaring...noem het boerenwijsheid....observeren en proberen te begrijpen, waarbij een basis/achtergrond met liefst ook wat wetenschappelijke kennis zeker veel kan helpen, waarmee je gaat doorzien wat er is en gebeurt en leert om daarop in te spelen (zonder het precies allemaal te kunnen regelen) is waarmee we het moeten doen. Bij compost maken is het niet anders, denk ik. We weten uit metingen + uit langdurige ervaringen dat er goede compost bestaat, waarin organische stof is omgezet naar zeer stabiele, moeilijk te kraken, biochemische verbindingen waarin koolstof en allerlei andere stoffen (die planten nodig hebben) elkaar gevangen houden en die een rijk bodemleven kan voeden waarmee heel geleidelijk, over vele jaren, die stoffen die planten gebruiken ter beschikking komen. Dit is de ideale en "goede"compost. Ik kan een aantal voorwaarden en factoren benoemen die nodig zijn om dit te maken...niet eens zo veel en niet eens heel moeilijk te realiseren. Nodig is: - Organisch materiaal in hoeveelheden van minstens enkele 100en liters - in een gunstige verhouding van erin voorkomende koolstof © en stikstof (N), liefst gemengd en gevarieerd van samenstelling - dat samen wordt afgebroken (daarvoor een groot aangrijpingsoppervlak liefst) door vele, organismen, vooral speciale micro-organismen en zich aan elkaar bindt, waarbij voldoende zuurstof en vocht nodig is - waarvoor een aanzienlijke tijd nodig is om dit volledig en goed te laten gebeuren. Vele verschillende organismen zullen na elkaar en door elkaar in allerlei fases van deze processen actief zijn, maar die hele flora en fauna verandert totaal tijdens het composteren en in compost die optimaal is. In elke goede handleiding zal dus iets staan over - de verhouding van groen en bruin organisch materiaal waarmee je compost wil maken - hoe je zorgt voor voldoende zuurstof (opbouwen in lagen, omzetten, voldoende grof materiaal, niet te nat oid) - Hoe je zorgt voor voldoende vocht (af en toe begieten bijvoorbeeld, afdekken tegen uitdrogen) - klein maken en luchtig opzetten maakt afbraak en nieuwe syntheses met deze stoffen beter mogelijk, omzetten en mengen helpt ook - geef het de tijd.....er zijn een aantal indicatoren....bijvoorbeeld: groen materiaal is onherkenbaar geworden en lijkt verdwenen, het is niet meer warm in de hoop, na enige tijd waren er compostwormen die intussen weer grotendeels verdwenen zijn, tijdens de afbraakprocessen zijn er stoffen die groei en kiemen tegenwerken...kiemtest met tuinkers maakt dit (soms) zichtbaar, het resultaat is rul en ruikt aangenaam naar bos (= er zitten bacteriën in die deze geur afgeven). En dan zou ik er nog een maand of 3 extra rust en rijpen aan toevoegen. Is mijn compost "goed"...? Ik weet het niet en kan niets bewijzen......maar ik heb een werkwijze waardoor ik denk/hoop dat aan al deze omzettingsvoorwaarden wordt voldaan en waarmee ik hoop dat ik voor mijn omstandigheden zo optimaal mogelijke compost maak. Ik doe het al meer dan 40 jaar en gebruik wat ik weet (interesseert me veel dus probeer alles te weten te komen ) en ik zie aan mijn tuin en planten dat het er goed mee gaat. Die werkwijze is niet zo moeilijk, vraagt niet veel werk en af en toe wat aandacht, en ik meen goed te kunnen beoordelen of en waar ik evt. even moet ingrijpen en of het resultaat behoorlijk van kwaliteit is....

@ biofee Er zijn talrijke soorten schimmels en de manier van infecteren is ook weer verschillend. Jij noemt meeldauw en dat is typisch zo een schimmel waarvan de sporen alom in de lucht aanwezig zijn tijdens het seizoen (dus niet in de compost) en als de omstandigheden gunstig zijn (= lekkere temperatuur en vochtigheid + voedingsbodem = al wat zwakkere/oudere plant zoals je komkommer of courgette later in het seizoen) zal beginnen met de (noodzakelijke) opruimwerkzaamheden in je tuin. De werkwijze in een ecologische tuin zal niet zozeer zijn om (alle) schimmels te bestrijden en op te ruimen. Herbiciden die al die schimmels bestrijden zijn echt uit den boze, al is het maar omdat heel veel schimmelsoorten erg nuttig of zelfs echt nodig zijn en je die niet kwijt wilt. Het gaat er dan om om een zeker evenwicht te proberen bereiken waardoor "slechte" ( = hier niet gewenste) schimmels niet de overhand krijgen. Je wilt dus veel en een grote variatie in schimmels die bij planten horen. Naast enkele micro-organismen die weer kunnen leven van bepaalde schadelijke soorten (onzichtbaar, dus ook niet goed te volgen en organiseren voor een tuinier) kun je dat vooral proberen te bereiken door te zorgen voor een rijk en gevarieerd bodemleven waarin talrijke soorten, goede en vast ook minder gunstige, voorkomen die elkaar controleren en in evenwicht houden (lees: slechte krijgen geen veilige omstandigheden en niet de ruimte waardoor ze de overhand krijgen). Een bodem die gevoed wordt met vol op organisch materiaal is een goed klimaat voor zo een gevarieerd en rijk (schimmel-)leven. Compost is, zeker in een moestuin waar hoge eisen aan voeding en gezondheid worden gesteld, ideaal omdat er niet zozeer afbraak-schimmels (zoals meeldauw of phytophtera) in wonen, maar juist de meer met planten samenwerkende soorten die helpen bij gezonde groei. De conclusie echter van jou dat je "dus" alles op de composthoop kunt laten liggen en dat het dan wel goed komt, deel ik niet zonder meer. Composteren doe je om een betrekkelijk snelle afbraak en heropbouw van materialen te bekomen. En het maar laten liggen en we zien wel, is niet de manier daarvoor...mocht je dat bedoelen. Juist niet op een composthoop. Laat ik een vergelijking maken met een werkwijze zoals die bij ecologische fruittelers wordt toegepast. Daar worden insecten, schimmels en andere aantastingen niet weggespoten, zoals in de "gangbare"fruitteelt wel gebruikelijk is. Bij fruit kunnen allerlei ziekten en infecties makkelijk worden overgebracht door besmette vruchten, blad of hout die in het najaar op de bodem blijven liggen. Verstandig om dit bijeen te harken, eventueel klein te maken en composteren in je eigen tuin, maar dat is in een boomgaard heel veel werk en vaak ondoenlijk. Daarom is er een techniek ontwikkeld om tussen de boomrijen al dit materiaal te verzamelen, klein te maken en zo samen te stellen, bijvoorbeeld door wat stikstofrijker materiaal toe te voegen, dat in pakweg een halfjaar verteerd is. Als in april/mei de hergroei begint is dit een gezondheidsbevorderende en voedzame bijdrage geworden en zijn aanwezige ziekteverwekkers opgeruimd. Dat er bepaalde schimmels ook specifiek en daardoor lastig kunnen zijn, daarvan is krulziekte in perziken een goed voorbeeld, die in ons relatief vochtige klimaat deze teelt nogal moeilijk maakt. Het zou leuk zijn als er een natuurlijke weerstand bestond of makkelijk te bereiken groeicondities waardoor het schimmel niet zo vervelend was (ja in de kas is er weinig probleem)... Er is een zeer leerzaam en uitgebreid topic over op dit forum. https://www.moestuinforum.nl/krulziekte-bestrijding-bij-perzik-nectarine-t21467.html

Zoveel angst voor compost en dat het ziekten zou kunnen overbrengen....... Echt niet nodig, als je weet wat compost is en hoe je dat goed maakt. Ik denk dat ik niet zo maar wat roep als ik 2 dingen uit voorgaande bijdragen recht probeer te zetten: 1. Over "heet" composteren en de effecten daarvan. Bedoeld wordt dan een composthoop/bak waarin een aanzienlijk deel groen materiaal meegaat, dat snel al zal worden omgezet door bacteriën en daar komt warmte bij vrij gedurende enkele dagen of weken. De meeste ziekten die genoemd worden zijn schimmels en die worden op zichzelf niet geneutraliseerd door deze vrij korte tijd dat aan het begin van de omzettingen de compost warm of heet wordt. (Het zou wel kunnen werken voor sommige (onkruid)zaden, als je zo onverstandig bent om die op de compost te willen doen). Twee opmerkingen hierbij over het niet zo gewenste van hete compostering: A. Een hogere hitte dan 65 graden (en dat is niet moeilijk met nat gras of nat hooi op een grote hoop) is zeer ongewenst...dat is verbranding en verschroeiing en het resultaat is regelrechte CO2 vervuiling en zeker geen compost. B. Een geleidelijke vertering met ook voldoende bijgemengd "bruin" (= koolstofrijk materiaal ) is het gunstigste en levert misschien niet het snelste compost (moet dat dan?) maar wel kwalitatief betere tot veel betere compost en daarmee bedoel ik compost waarin zeer veel of alle stikstof (en ook andere voedingstoffen) zijn gebonden in zeer stabiele nieuwe verbindingen (en dat is de kwaliteitscompost die je echt het liefste wilt.) Dat brengt me op het 2e grote misverstand in bovenstaande reacties, namelijk dat je ziekten via compost zou doorgeven. Op een ziekte na, waarover ik in sommige onderzoekingen twijfel tegenkom en een voorbehoud moet maken w.b. een bepaalde allium ziekte die door bepaalde schimmels zijn aangetast, behoef je GEEN ENKELE ANGST te hebben dat ziekten in compost overleven en via compost in je tuin zouden verspreiden. Eigen aan compost is precies een volledige afbraak en omzetting = opbouw van iets nieuws van alle materiaal dat er in zit. Tomaten, aardappels en alles wat hiervoor genoemd wordt kan dus op de composthoop of compostbak. De MAAR zit hem in de kwaliteit van het composteren en het geduld en de hygiëne die je daarbij aanhoudt. Het gebruik van goede compost is juist een goede ecologische methode om de gezondheid van je gewassen sterk te verbeteren. Er zijn nogal wat mensen (en door sommigen die zeggen met de mode permacultuur bezig te zijn wordt het zelfs nogal naief verkondigd) die afval in de tuin laten liggen of ergens in de tuin neergooien met de gedachte dat het allemaal wel zal verteren...en dat dat dan hetzelfde is als composteren. Wat aangetast aardappelknollen met fyto geven zo inderdaad de ziekte snel door bijvoorbeeld. Een boer die zijn knollen zo ergens op een hoop laat liggen is gewoon strafbaar. Door alle organisch materiaal op een composthoop/bak te brengen...voldoende te mengen, beluchten en vochtig te houden ruim je het op en kunnen ziektes zich niet meer verspreiden. Compost maken en dus ook je (eventueel aangetaste) materiaal verwerken doe je door goed en volledig te composteren. Warmte hoeft niet, maar wel voldoende tijd geven (6 a 8 maanden bij goede omstandigheden is zowat het minimum) en een jaar mag ook gerust. Er is een tendens om zo snel mogelijk compost te willen hebben (waardoor de compost niet alleen niet goed omgezet is, maar ook nog niet uitgerijpt) en ook allerlei gebruiken en adviezen om compost toch maar al te gebruiken zonder dat ze goed is, bijvoorbeeld bij vruchtgewassen die al voeding halen uit nog verterende (half-omgezette) "compost" (niet compost dus). Het verschil tussen niet rijpe en niet optimaal omgezette compost en goede compost is in kwaliteit erg groot. Niet goed omgezet organisch afval zal best wel al gunstig werken als organische stof. Maar precies de goede voedende eigenschappen en bodem(leven) opbouwende is in goede compost (en daarmee de bijdrage aan milieu door bijv. CO2-opslag) exponentieel hoger dan in schijncompost of vergaand tuinafval.

Edit: Deze Cherimoya kende ik niet, Nasuada. Als ik ze nog eens zie bij de Lidl zal ik ze eens proeven. Het is familie van de pawpaw blijkbaar. Maar deze is niet winterhard en de pawpaw is dat wel. https://tuin-wiki.nl/exoten/cherimoya

Blauwe bes en honingbes zijn niet te vergelijken in wensen voor al of niet zure grond. In dit opzicht zijn het geheel andere planten met andere omstandigheden en een ander bodemleven waarin ze zich goed voelen. Dus het wordt hiermee een theoretisch antwoord. 1. Klei met houthaksel zal nauwelijks of nog waarschijnlijker geen verzuring geven op zichzelf. (Terzijde: Dennenschors en naalden werken ook NIET verzurend ...dat is een hardnekkige mythe die door serieus onderzoek geheel wordt ontkracht). Kleigrond verzuren lukt niet echt....je kunt er iets zurigs bijgooien, maar klei heeft een groot bufferend vermogen, waardoor het toegevoegde zuur snel wordt geneutraliseerd. Dus zelfs chemisch met zwavelverbindingen of met toevoeging van turf e.d. gebeurt er niet veel en wordt het binnen vrij korte tijd toch weer ongedaan gemaakt. Wil je ergens een echt zure bodem, dan moet je een afgesloten bak of gebied maken met zuurdere omstandigheden. Maar in grote lijnen is er heel weinig mogelijk als je al - niet de beste benadering om na te streven in mijn ogen omdat het niet zo enorm relevant is! - op zich de zuurgraad van je bodem zou willen veranderen. Door rijkelijk kalk te strooien bijvoorbeeld ieder jaar op zure grond omdat je meent dat die PH omhoog moet, doe je veel meer met de bodem dan alleen de zuurgraad - tijdelijk wat - verhogen...op zandgrond of veengrond, die vaak van nature al behoorlijk zuur zijn, is het niet eens een groot probleem: de meeste (moestuin-)planten doen het juist prima op die gronden bij wat lagere PH dan wanneer ze op klei-achtige gronden met (meestal) wat hogere PH groeien. (En er zijn natuurlijk ook soorten die, om allerlei redenen en zeker niet in de eerste plaats of alleen de zuurgraad, het vooral goed doen op de ene of de andere bodem. (Wortelen op zware klei kan, maar is niet ideaal en met sluitkool of knolselderij zul je op zware grond meer succes oogsten dan op lichtere gronden) 2. Bodemleven vormt en ontwikkelt zich heel geleidelijk. We weten er iets van, maar eigenlijk is dat nog maar een topje van de ijsberg en is veel meer onbekend. Er is eigenlijk niet eens zo veel aan te sturen...allerlei hulpjes die intussen te koop zijn, zijn volkomen overbodig...als je zorgt voor een basis door je bodem te voeden met organisch materiaal en er wat op let dat dit in verstandige verhoudingen gebeurt (en ook rekening houdt met een geheel andere voedingstoestand voor vaste planten of in een oogst-moestuin) en het de tijd gunt, komt dat bodemleven verder bijna vanzelf in orde. Alle drastische maatregelen (bijvoorbeeld de samenstelling van je bodem geheel veranderen of opgebouwde verhoudingen van goed bodemleven door ingrijpende bewerkingen kapotmaken) zorgen voor verstoring...het heeft opnieuw tijd nodig om te herstellen of...en dat wil je zeker vermijden....verkeerde processen met minder gewenste soorten nemen de overhand. Als je her en der mijn bijdragen op dit forum leest, merk je dat ik steeds pleit met matigheid en geleidelijkheid met alles wat je met je grondje doet: mest, bewerkingen, ingrepen, ja zelfs toedienen van compost (ik word wel eens als een compost-fanatiekeling gezien) en bodemgezondheid is daarvoor de belangrijkste overweging. 3. Door met goede compost (gerijpt en goed samengesteld) breng je op alle grondsoorten de zuurgraad in het door planten gewenste gebied. Voor hogere zuurgraad is dan GEEN bekalking meer nodig, tenzij voor enkele soorten met speciale wensen. Goede compost is altijd basisch tot neutraal (vooral omdat calcium = kalk een belangrijke bouwstof is van alle organische materialen)...voor een PH lager dan 6.5 zou je al heel erg je best moeten doen (onmogelijk!)...compost die schimmeldominant is (doordat het aandeel bruin materiaal er in wat groter is) is uiteraard te prefereren bij vaste planten en fruit....maar ook die zit rond de 7. Weliswaar geven schimmels (tijdelijk) wat zuren af bij hun omzettingswerk,dus de wording van compost...maar dat is peanuts voor wat nodig is om bodem echt zuurder te maken...en in de bodem, met het andere bodemleven dat daar in thuishoort, spelen die afbraak-schimmelzuren geen echte rol meer.

Blij met dit verslag, Bram! Thanks al lot. Tis niet zo moeilijk dus. Zomer-ent leek me ook al het beste idee.

Focus niet te veel op PH!!! Als die globaal in orde is, prima en verder NIET op letten. Dat is mijn advies in het algemeen en geldt vast ook voor honingbes. Allerlei andere factoren als goede afwatering/daarlatendheid IN de bodem en voldoende lucht en vocht = organisch materiaal + ontwikkeling van een gezond bodemleven is veel en veel belangrijker voor gezonde groei en goede vruchtdracht. PH-discussie is in 99% zinloos en schijn-interessant om vele redenen. Welke PH is al een boek over te schrijven (verschillende metingtechniek = andere waarden, vaak geheel anders), in andere landen andere manieren van meten = andere waarden, waarde kan op hetzelfde terrein enorm schommelen afhankelijk van jaargetijde/weer/vochtigheid/temperatuur) en nog wel een paar.

schreef Tielse Flipje. Hmmm.....dan lijkt er afgelopen seizoen toch een wonder gebeurd in mijn tuin. Zonder bloei in het mannetje hing een vrouwtje, hoogstwaarschijnlijk de Weiki maar het zou ook nog de Maki kunnen zijn, dit jaar goed vol met vruchten. En zeker geen andere kiwi(bessen) in de verre omtrek.....op een 500 meter+ ten noorden van mijn tuin staat in een andere moestuin een A. deliciosa die al vele jaren prachtig bloeit, maar nog nooit een vrucht droeg. Lijkt me te ver om te bestuiven....maar dat kan een mannetje zijn natuurlijk.

Even een informatieve update Deze vraag ook gesteld in de facebook groep voor liefhebbers van fruit (waar Guy de Kinder ook moderator van is). https://www.facebook.com/groups/Frans.N/?ref=group_header Daar enkele reacties gekregen en even doorgevraagd. Samengevat: Enten moet kunnen op dezelfde manier in principe als met appel/peer. Later in het voorjaar indien voldoende warmte (met enthout in rust gesneden) of, met betere slaagkansen, via enten of oculeren in de zomer. Dit geldt voor diverse kiwi-achtigen (Actinidia's) en ook voor A. arguta (kiwibes) en A. kolomikta (siberische kiwibes) onderling in ieder geval. Ook voor verschillende rassen van de "grote" kiwi (A. deliciosa), maar of die ook weer onderling kan met de diverse kiwibessen weet ik niet.

Ik sluit even aan bij wat Harm1 al zegt. Normaal dat in het najaar een bladverliezende struik als roos zijn bladeren verliest. Die worden minder mooi, geel, bruin. Zou ik me dus geen zorgen om maken. In het voorjaar gaat de struik, die helemaal kaal wordt van de winter, weer nieuw uitlopen. Als je goed kijkt, kun je de knoppen waar dat gaat gebeuren al zien zitten. Nu niets doen. Wat gedroogde koemest in het voorjaar is prima als de plant niet goed groeit, zoals Harm al zegt. Beetje koffieprut kan nooit kwaad. Een klimroos is een snelle groeier, maar het komt niet alleen door de zon in afgelopen zomer dat ze zo hard groeide....(een roos houdt zeker van een lichte plaats, maar een echte zonnebader die graag heel heet staat is het niet hoor).... nog meer doordat ze waarschijnlijk voldoende voedsel en water vond. Te harde groei is niet de bedoeling, dan wordt een plant gevoeliger voor aantastingen en ziekten...bijvoorbeeld een invasie van luizen in het voorjaar....dus misschien geen of niet te veel mest zolang ze vanzelf goed groeit. Wat je wilt is niet zozeer de harde groei (veel stikstof), maar veel bloei en een sterke plant vooral. Gedroogde koemest bevat de voedingselementen die dat allemaal bevorderen in niet schadelijke hoeveelheden en dat werkt langzaam. Ideaal dus, zolang je het niet overdrijft. 2 a 3 x per jaar 1 of 2 handjes is prima.

Inderdaad weinig met tuinieren te maken. Het lijkt vooral om voedseltechnologie en marketing te gaan. Ik heb het ingevuld, maar snap eigenlijk niet wat dat met een moestuinforum te maken heeft. Onderzoekstechnisch vind ik de categorieën waarin je moet antwoorden vreemd gekozen. Dan weet je al dat het resultaat van zo een onderzoek weinig realiteitswaarde gaat hebben, maar eerder een intern voedsel-verkoop-managers-schijnwetenschaps-waarde zal hebben. Of het werkelijk een min of meer representatief inzicht gaat geven over de wenselijkheid voor verkoop van Lonicera caerulea, honingbes , Siberische blauwe bes of - wat een onsmakelijk woord - de haskap, of van de commerciële kansen voor dit "product", dat betwijfel ik minstens. (In die wereld wordt inderdaad zo gedacht en in dat soort termen gekeken naar "de" werkelijkheid van ons consumenten). Om toch iets positiefs te zeggen over dit onderzoek en dit in tegenstelling tot al de nog veel fluttere enquetetjes die hier geregeld voorbij komen op het forum: Deze keer in correct Nederlands en dat geeft in ieder geval het gevoel dat Sven serieuze bedoelingen heeft en zijn huiswerk goed gemaakt en dat je als invuller serieus wordt genomen.

Twee overwegingen: 1. Bamboe schroeven kan, maar de stokken zullen er heel vaak door barsten/splijten. Door te schroeven op de knopen voorkom je dit probleem (maar die harde knooppunten zitten bij elke stok op andere plekken...is lastig om die precies op je paaltje te krijgen.) Voor schroeven is voorboren noodzakelijk, je komt er anders niet in. (Is harder dan hout) 2. Bamboe in contact met vochtige bodem zal snel gaan rotten. Ik gebruik bamboe voor semipermanente klimconstructies om planten langst te laten groeien. Het is buigzaam en toch heel sterk daarvoor. Maar ik zal altijd zorgen dat de constructie niet gedragen wordt door bamboe dat op de grond rust. Los van de bodem gaat het wel vele jaren mee. Mijn ervaring met bamboestokken voor bonen en dergelijke is ook goed en dan steek ik de stokken wel een stukje in de grond. Mijn ervaring is dat deze stokken na 2 a 3 zomers ver "op" zijn...broos en breekbaar worden.

Ha, bedankt voor deze linken, Waaslander. Had al de hele Engelstalige en Duitstalige wereld afgezocht, zonder succes en alleen op Youtube enkele filmpjes gevonden voor de grote kiwi. Omdat stekken van kiwi veel moeilijker is dan van kiwibes (bij de kiwibes verschilt het per ras nogal of het goed lukt) wilde ik niet ervan uitgaan dat het enten van beide hetzelfde zou gaan...Guy de Kinder beweert dus van wel. Ik heb aan huis een 8-tal verschillende kiwibessen staan van 3 a 5 jaar oud aan de rand van mijn moestuin. De Issai draagt al 3 a 4 jaar, maar verleden jaar ook een andere voor het eerst volop (weet ras niet meer) en een ander had voor het eerst wat bloei. Grappig dat het mannetje nog niet bloeide en er toch al volop vruchten waren op een van de grootvruchtige rassen.....waarschijnlijk is de Issai dus ook bestuiver geweest voor deze plant. Achteraf heb ik wat spijt dat ik het mannetje (Weiki in dit geval) ook in de volle grond heb gezet...was handiger geweest om hem in een pot van pakweg 30 liter te zetten en aan de kleine kant te houden, zodat ik ze naar believen bij de verschillende vrouwtjes zou kunnen zetten bij bloei. Ik heb verleden week opnieuw 8 jonge planten uit Polen binnengekregen en ook nog wat gestekte planten staan. Die zijn voor het parkbos/de bostuin, het voedselbos of hoe dat ook moge heten. De bedoeling is dat die in een rij bomen komen te groeien, met tussenruimte van 5 a 10 meter, waardoor de afstand tussen de planten ver wordt....50 a 60 meter als het mannetje in het midden komt...en dan is een mannetje in het midden waarschijnlijk te weinig. (Ik heb een mannetje erbij gekocht "Male pollinator"dat een wat langere bloeitijd heeft dan de Weiki). Aangezien ik daar geen watervoorziening heb en er maar af en toe ben op een groot terrein, moet het zo veel mogelijk zelfbedruipend worden....geen tijd en mogelijkheid om met een pot met een mannetje te gaan slepen en die te verzorgen.....vandaar dat ik in de aan te planten kiwibessen mannetjes-takken zou willen enten (en in het mannetje weer een vrouwtje). Helaas vertelt Guy de Kinder in de links niet hoe en wanneer enten in een bestaande struik zou kunnen. Hier gaat het over enten op een jonge onderstam. Ik hoop dus via dit forum en de ervaringen van anderen wat verder te komen....zelf proberen en het wieltje uitvinden kan altijd nog.

In een bestaande struik (vrouw/man) een tweede ras voor de bestuiving laten groeien door een ent of budding.....dat zou ik willen kunnen/leren. Ik heb ervaring met enten. Maar bij kiwibes heb ik eigenlijk geen flauw idee hoe ermee te beginnen. Is het wel goed te doen voor de liefhebber zonder speciale voorzieningen? Eigenlijk kan ik er heel weinig, nagenoeg geen, informatie over vinden. Heeft iemand dit al eens geprobeerd of is er misschien zelfs vaardig in? Of heeft iemand literatuurverwijzingen over hoe dit te doen? (En dan liefst in de Nederlandse klimaat-/seizoensomstandigheden) Concrete vragen: - Wanneer? - Welk soort enting? - Geschikt hout (eenjarig met kleine tussenruimte tussen knoppen = snel gegroeid, zoals bij pitfruit??) , hoe dik en op welke plek ent je het beste in de bestaande struik? - Hoe afdekken en beschermen na plaatsen enthout? - Welke speciale voorzieningen nodig? - Hoe lang duurt het voordat enthout vergroeit? En wat er verder nog allemaal interessant is om te leren? Misschien lukt het om op dit forum een soort handleiding te verzamelen. Zou erg leuk zijn! Dank voor alle bijdragen alvast!

Ik denk ook een soort wildgroei, misschien luchtwortels hoewel ik daar niet veel over weet. Ik denk dat het precies op de plekken is waar ooit zijtakken waren en dat die slecht zijn afgezaagd of slecht gesnoeid....waardoor er een soort verweerweefsel (callus?) is ontstaan op die plekken waar nu het begin van wortels of andere knoppen verschijnen. Ik zie in ieder geval ook andere jonge scheuten (vanuit de onderstam zeer waarschijnlijk, die je beter met een goede scherpe snoeitang zou wegnemen (en die van veel onderstammen zich makkelijk laten stekken, zodat je er op kunt enten...maar dat terzijde) zodat ze mooi vlak zijn. Doe dat bij zonnig weer en als het niet vriest overdag, zodat wonden snel helen. Ontsmet je gereedschap voor en na het werken aan deze boom...want via gereedschap kun je een schimmelaantasting (bijvoorbeeld kanker) gauw verspreiden. Aantasting van vruchtboomkanker ziet er meestal meer ingevallen uit, alsof de stam ook gekrompen is op die plekken. Hier zijn het regelmatige plekken, het lijkt een zijtak patroon, en - volgens je informatie - alleen onderaan de stam. Bovendien is er eerder toename dan afname van volume op die plaatsen. Kanker zou je ook op andere plekken in de boom verwachten en daar kun je het vaak nog wegsnijden, zeer ruim alles wegsnoeien dat aangetast is om erger te proberen voorkomen, zolang het niet te erg is. Mocht dit kanker zijn op de foto, dan is het boompje wel verloren. Wat ik mis op de foto is een zichtbare entplek. Zou die onder de grond kunnen zitten? Dan verklaart dat mogelijk ook deze plaatselijke rare extra groei. (Kan natuurlijk ook hoger zitten of via oculatie op de onderstam zijn gezet en daardoor niet meer echt zichtbaar)

Intussen een week verder met de nieuwe maaimachine en enkele dagen echt mee gewerkt. Ik moet zeggen dat ik erg tevreden ben. Mijn vergelijking is een draadmaaier ("trimmer") van Honda op benzine. Het belangrijkste verschil zit in dat ik nu het gevoel heb om in ieder geval hiermee de reeds aangelegde en begroeide delen van de hectare voormalige landbouwgrond goed te onderhouden + dat aanleg/inplant van nieuwe stukken een stuk sneller en makkelijker zal gaan. Kijk ik nu naar hetzelfde gebied dan ziet het er zo veel verzorgder en netter uit al, zonder dat het een enorme, bijna ondoenbare, klus was. De specifieke ervaringen: 1. De accu (type 200) gaat ongeveer even lang of iets langer mee dan een tank van de Hondamaaier. Tussen de 45 minuten a 1 uur. Je wordt gewaarschuwd door een knipperlichtje en dan stopt alles na nog een laatste minuut. Ik ga wat anders doen en na 50 minuten is de accu weer helemaal vol. 2. Het bijgeleverde "harnas" (een soort draagband over je schouders, waaraan de maaier ingehaakt hangt) en het brede stuur waarmee je het bedient werkt heerlijk. Het geheel is aangemeten op mij in de winkel en heerlijk in balans...ik sta gewoon rechtop en wandel rond en het maaien gaat heel rustig. Kan niet zeggen dat het vermoeiend is en de gevraagde aandacht is niet heel veel...ruimte in je hoofd om ook over allerlei andere dingen te mijmeren en daarmee een relaxte activiteit om ermee te werken. 3. Oorbeschermer is niet nodig...wel gebrom, maar geen lawaai en machine wordt niet heet. Ik draag wel een goedkope veiligheidsbril....bij gebruik van mes vliegt er weinig in de rondte, maar bij de dubbele draad zou er af en toe een stukje gras tegen je hoofd (en dus in een oog) kunnen terechtkomen. 4. Het maairesultaat van de draden op gras (nu een jaar niet gemaaid op meeste stukken, maar niet heel hoog vanwege droge zomer) vind ik vergelijkbaar met van de Hondamaaier. Maar het is, na wat oefenen, beter mogelijk om vrij glad te werken vanwege de goede balans. Als het gras wat hoger is, zeg een 30 cm, gaat het makkelijker om eerst in het midden te bewegen en dan pas de onderkant. Fijn is ook om met 1 duw op de bediening naar een stand te schakelen dat accu wat langer meegaat, de draaibeweging is dan langzamer. Op een moeilijker stuk zet je ze eventueel even terug op vol vermogen met een druk van je duim. Howel de draad iets dunner is dan van de Honda, lijkt ze niet sneller te slijten...denk zelfs dat ze langer meegaat en minder (via tappen op de grond of met de hand) verlengd hoeft te worden. Ik las dat de draad gemaakt is van een nieuwe kunststof die biologisch verteert...vrij snel afgebroken wordt dus door vocht en dan bacteriën. Dus geen stukjes die je jarenlang nog terugvindt in de tuin hoop ik. Jammer van werken met draden is dat het gras/de planten worden stukgeslagen en daardoor moeilijk bijeen te harken en ergens in te zetten als mulch of om te composteren. Juist op paden en in bloemengedeelten zou ik graag willen verarmen en de ingeplante delen met fruit en eetbare planten ermee van wat vruchtbaarheid voorzien. 5. Hoger gras en weidegebied gaat beter met het mes, waarmee je laag afsnijdt (daar is harken van maaisel goed mogelijk). Maar het maairesultaat is veel ongelijker en het werkt duidelijk minder snel dan met de draden. Riet, bramen en zelfs opschot van bomen tot een 1,5 a 2 cm. dik is geen probleem ermee. 6. Wat me meevalt is dat ik toch redelijke stukken kan maaien in beperkte tijd. Ik kan zonder stoppen doorwerken, hoef zelfs geen gas terug te nemen en daarmee schiet je beter op dan met de Hondamaaier. Een 50 meter pad van een meter of 2 breed vrij vlak en netjes maaien, in een weidegebied waar het toch een 30 a 40 cm hoog staat is met de dubbele draad goed mogelijk met 1 acculadeing...klein uurtje dus. Nadelen? Ik weet niet wat kosten van verbruik en onderhoud zullen zijn, hoe vaak hulpmiddelen vervangen worden, dat moet de tijd uitwijzen. Wat ik als een serieus verbeterpunt zie is dat het wisselen van messen of van mes naar draadkop en viceversa niet met enkele bewegingen mogelijk is en speciaal gereedschap (dat is bijgeleverd) vraagt. Als je dat niet bij de hand hebt of zou kwijtraken, heb je een probleem en kun je niet wisselen. Ook moet je ergens een stevig en vlak plekje en wat ruimte zoeken, liefst een grote tafel oid, om een wisseling uit te voeren. Snel even een andere kop kiezen bij het maaiwerk (bijvoorbeeld een ruw stuk) kan dus niet. Voor mij betekent dit dat ik vooraf thuis beslis met welke kop ik die dag ga werken.

Compost waarvan ik de samenstelling niet ken en niet zeker weet dat het goed is, vanwege de inhoud en de gekozen verteringsmethode die afwijkt van wat bij compostering gebeurt geeft onbekende resultaten. Dat zegt deze vergelijking van mij. En daarmee maak je op dit forum, waar het gaat om goede kennis opdoen waarop mensen met succes en ook veilig (en wat mij betreft ook ecologisch constructief) van elkaar leren om goed te tuinieren, reclame voor het verkeerde verhaal. Je zegt dat ik niet precies kan aanwijzen waar in jouw werkwijze de fouten zitten...natuurlijk kan ik dat niet, ik wijs op risico's die vergroot worden en die je neemt en vooral een slechte werkwijze met risico's die je hier (impliciet) verkondigt als een goede...bijna stoer: Kijk mij eens....ik trek me daar geen ene donder van aan. (Wil je een andere vergelijking? Ik ken iemand van 100 die rookt al zijn hele leven en "dus" is roken niet schadelijk...dat loopt parallel aan jouw redenering!) Je zegt...."Ik gooi gewoon alles op de compost"(ongeacht of het door erkende en ervaren instellingen als geschikt en veilig wordt beschouwd)...."Ik zie dat het op een of andere manier vergaat" (denkfout: vergaan is geen composteren....composteren is een zeer bepaalde afbraak en opbouw...bij afbraakprocessen kunnen ook allerlei slechte, ongezonde, ongewenste, schadelijke verbindingen ontstaan weet iedere chemicus...de kans dat dit gebeurt maak je niet zo klein mogelijk door de ervaring hierover te gebruiken)...en vervolgens suggereer je dat het resultaat hiervan volwaardige gezonde compost is en dat allerlei technieken die bedoeld zijn om tot dit kwalitatief goede eindresultaat te komen "dus" niet nodig en eigenlijk flauwekul zijn. . Als je zelf zo werkt...zonder verder na te denken of kennis hierover op te doen of gebruiken....dan is dat jouw keuze. Als je op dit forum stoer komt vertellen dat dit een soort voorbeeld is van anderen, dan corrigeer ik je en waarschuw ik anderen dat je eigenlijk niet zo verantwoorde zaken verkondigt. Je beweert en veronderstelt een hoop over compost dat ik niet kan rijmen met de beschikbare kennis hierover. Dat mag, al zag ik liever dat je mijn reactie gebruikte om je te verdiepen in de informatie waar ik naar verwees omdat het je kan helpen tot betere beweringen te komen. Dan ontstaat er gesprek en meer inzicht, wederzijds. Het is aan jou om niet zo maar van alles te beweren als de kennis waarmee je het kunt nuanceren en verbeteren je wordt aangereikt. Mij interesseert zo goed mogelijke compost. Je tuin is geen vuilnisbak, ook al is de natuur - gelukkig - vaak heel vergeeflijk op den duur en zal het heel vaak (net als bij oversteken) goed komen en zaken zich herstellen. Zelfs op vuilnis zal van alles goed groeien....maar is dat de bedoeling van tuinieren? En is die vuilnis dan gelijk te stellen aan een gezonde bodem?

Zal best verteren, klavertje 4. maar of je "compost" (wordt het dat wel???) van goede kwaliteit is, is een ander verhaal. Het is wel iets waarop je gezond voedsel probeert te kweken, terwijl jij toch een aantal risico's binnenhaalt in je aanpak. Klinkt voor mij als iemand die keer op keer een straat over steekt zonder links & rechts kijken en dan zegt: "Ik heb nog nooit een ongeluk gehad". Misschien toch eens beetje kennis opdoen over wat compost is en wat er wel en beter niet op kan en waarom. Deze brochure bijvoorbeeld is daarover zeer informatief. https://www.vlaco.be/thuiskringlopen/thuiscomposteren https://www.vlaco.be/sites/default/files/generated/files/page/vlaco-detaillijst-versie-2012.pdf

Leuk, leuk. Kleine australicaatjes.

Ja, best veel op dit forum. Velt heeft verleden jaar ook een uitstekend boek uitgegeven over ecologisch kweken in je serre. Kan ik aanbevelen. Daar vind je toch antwoord op veel van je vragen. Het heet "Achter glas"...(Maar is ook bruikbaar voor als je een folie-serre hebt). https://beweegt.velt.be/winkel/420/productenkiezen#420-80 ps. Even een vertaalhulp. Vlamingen zeggen "serre" en Nederlanders zeggen "kas". Ze bedoelen daarmee precies hetzelfde. Een Nederlander zal bij het woord "serre" eerst denken aan een aanbouw aan het huis, met veel licht. Dat is hetgeen Vlamingen een veranda zullen noemen.

Wauw, Bit. Zou erg fijn zijn. Dank voor je moeite! Wil er zeker ook iets voor vergoeden en natuurlijk eerlijk delen dan met Yuras.

Bevat juist niet veel kali. (K) Die waarde 10 is niet hoog. Als ik een vorm van mest kies voor de moestuin en fruittuin, dan kies ik een soort (organische altijd!) met een relatief hoge waarde K. (Bijvoorbeeld 4-1-7 NPK.) Wel veel calcium of kalk. © En extreem veel fosfor, die waarde is echt enorm hoog. Los van dat planten er niet zo veel van nodig hebben in vergelijking tot stikstof (N) en vooral Kalium (K) door de bank genomen, is fosfaat ook het meest vervuilende bestanddeel omdat grond geen fosfor in deze vorm kan opslaan en het dus snel uitspoelt naar grondwater en oppervlaktewater. De belangrijkste reden voor alle bemestingsmaatregelen van de laatste pakweg 30 jaar om de desastreuze vervuiling hierdoor wat in te tomen.

Neen...zErny....zeker die aliexpress dingen niet....die zijn voor mij juist de grootste oorzaak van dat ik van vele enten of opgekweekte bomen en struiken de naam ben kwijtgeraakt. Door wind en weer breken die dingen af (verbrokkelen als het ware) na een paar maanden, een half jaar, een jaar of zo. Dan kun je nog beter een steeketiket in de pot of tegen de stam in de volle grond gebruiken als tijdelijke oplossing. Ik zoek dus iets dat echt jaren goed meegaat. (Het is bijvoorbeeld daardoor dat ik nu nog steeds niet zeker ben welk boompje de Veendammer glorie appel is waarvan ik een jaar of 4 terug enthout van jou heb gehad....en zo zijn er nog een heel aantal. Ik kreeg van een perenverzamelaar een 15-tal familiebomen waarin dit soort labels zaten of die ik erin gehangen heb.....na 1 winter diepe ellende...ik weet nauwelijks meer welke zeer bijzondere peren ik heb en waar die hangen.) Tegenwoordig wil ik dus alleen zeer degelijk materiaal en voorzie ik het vaak van 2 of 3 naambordjes. Geheugen wordt ook minder natuurlijk wegens leeftijd. )

Ik weet niet of ik dit zinnetje goed begrijp? Ik voel behoefte om hier een correctie aan te brengen zoals ik het lees. Als je er compost van maakt en een deel van de voedingsstoffen worden zeer goed gebonden daarin, komen in de loop der jaren (!) vrij mede door het bodemleven dat samenwerkt met plantenwortels om de voeding zeer geleidelijk te "mineraliseren", dan is compost waarin duivenmest verwerkt is zoals alle compost ook voor bonen en uien een uitstekende bodemverbetering en indirecte voedingstof, waarmee je niets verkeerd kunt doen voor deze planten....waar ze alleen maar gezonder en beter van zullen groeien. (Op voorwaarde natuurlijk dat je ze met mate gebruikt en de compost goed gerijpt is...zie diverse topics daarover op dit forum). De mest zonder rotting of compostering in deze hoeveelheden in de bodem, zoals nu, is vergif voor alle peul- en wortelgewassen. Dan zou je zeker een jaar moeten wachten ("oude kracht") voordat je er dit soort gewassen op laat groeien. Compost en mest is wezenlijk iets anders. 1.In sterkte (mest bevat factor 5 a factor 20 keer zoveel voedingstoffen als compost en 3 a 12 x als in rotte mest die pakweg een jaar heeft gelegen) 2. In samenstelling: In de mest komen de meeste voedingstoffen zeer snel ter beschikking (en wat niet gebruikt wordt verdwijnt snel in bodem of lucht) Bij compost is een omzetting geweest en de aanwezige mineralen zijn grotendeels gebonden aan de koolstof en kunnen slechts heel geleidelijk, mede door de activiteit van het bodemleven in de teeltlaag, vrijkomen voor de planten. 3. In werking. Compost is voeding voor de bodem en vriendelijk voor planten die er uit kunnen nemen (zelfs daadwerkelijk "kiezen") wat ze nodig hebben. (En daarnaast ook gunstig voor bodemstructuur, bodemgezondheid, waterhuishouding in de bodem en bescherming van de bodem)

Beetje is zo erg niet en wat afwisseling kan ook geen kwaad. Dit is veel....en wat ik eerlijk gezegd ook niet snap is waarom je nu mest. Ook de bladeren ingraven met mest snap ik niet zo goed. Maak er beter eerst compost van....daar is een toevoeging van duivenpoep ook prima...overigens beveel ik ook daar door de jaren heen afwisseling aan. Zou er in ieder geval geen uien en bonen planten want die worden ongezond van alle, zeker deze hoeveelheid, mest. Prei en kolen dat kan wel. Vruchtgroenten (hoewel....beter toch iets andere verhouding daarvoor) zal ook wel loslopen. Bladgewassen worden mogelijk nitraatbommen en een soort giftig, zeker vroeger in het seizoen als de fotosynthese nog beperkt is. Mijn algemene idee van slecht moestuinieren is dat er te makkelijk en te veel gemest wordt met van alles. Matigheid en met beetjes is beter en vooral gezonder voor onze aarde, de plantjes en vooral de op-eters. De weg via een gezonde en gevoede bodem (geleidelijk werkende organische meststoffen als het zwarte goud = compost of evt ge-rotte mest) is een investering in gezondheid en goede groei.