weknow

Of zoiets bestaat?? Misschien in een of andere winkel met specialistische laboratorium benodigdheden (voor een specialistische prijs)? Laat ik even proberen mee te denken. 1. Is die 25 graden helemaal nodig? In mijn ervaring niet echt. Ik heb in het werkgedeelte van de woonkamer een zwarte lichtdichte box, die weer in een gesloten kast staat. Die gebruik ik tot hier toe voor: diverse oesterzwamsoorten, beukenzwam en shi-take en dat gaat prima. Hij heeft dus een vrij constante temperatuur en varieert niet zo snel mee met de temperatuurwisselingen in huis. Temperatuurregeling in onze woonkamer met centrale verwarming: boven de 18 graden blijft die uit; anders staat ze op 20 a 21 graden max. en 's nachts gaat ze helemaal uit en wordt het 14 a 15 graden minimum. Het gaat misschien iets minder snel, maar het gaat hiermee goed. 2. Plekken waar het constant wat warmer is in je huis is bovenop apparaten die altijd aanstaan. Koelkast (geeft aan achterkant warmte af om te koelen) of bijv. een t.v., videospeler of audio-installatie in slaap-modus. Hier zal het altijd wat warmer zijn dan in de rest van de ruimte en vraagt geen extra energie. 3. Kun je iets maken/bouwen van een (evt. 2e hands) terrarium of aquarium met bijhorende verwarming? Dieren daarin hebben ook een temperatuur nodig vaak in de buurt van 20 a 30 graden..... Ook zou je nog kennen denken aan een (evt. verduisterde) doos of bak of zaaikasje op een verwarmingsmat zoals die gebruikt worden voor het opkweken van zaailingen en verspeende plantjes. Er bestaan vele modellen, maten en systemen bij allerlei winkels en ook online. Kijk bijv. eens bij zaadhandels (Van der Wal...?) of growshops. Nadeel is natuurlijk dat je voortdurend elektriciteit gebruikt als de temperatuur lager is.....

Elk onderscheid kent zijn randgevallen en onduidelijkheden...er zijn wat strepen getrokken waardoor de werkelijkheid wat makkelijker te overdenken valt. Mensen vullen een begrip verschillend en niet altijd consequent in. Als je weet wat een ander bedoelt, begrijp je elkaar goed. Anders veel kans op misverstanden. Dit versta ik er onder: Mest is wat dat je extra aan de tuin geeft als voedsel voor de planten. Kan dierenpoep zijn, uit de fabriek (kunstmest) of plantaardig. Wettelijk onderscheiden van "hulpstoffen" (bijv. kalk, gesteentemeel e.d.) die niet in de eerste plaats voeding zijn (maar daar toch ook een rol in spelen) Er zijn ook mensen die met mest alleen snelwerkende voeding voor planten bedoelen. Het woord mesten heeft iets van heel veel voeding geven...overvoeden bijna...zoals in "vetmesten van een varken"". Compost is verteerd organisch (normaal plantaardig, maar hoeft niet eens) materiaal, waarin zich complexe, moeilijk afbreekbare, verbindingen gevormd hebben en een voorfase van humus. Het eindproduct van een bepaald biochemisch proces. Niet alle verteerd organisch materiaal is compost. Lang vooral gezien als bodemverbeteraar en niet als voeding (mest). Daar wordt tegenwoordig nogal anders over gedacht. Ook de wet in Nederland ziet (blijkt uit linkje van Robo) compost als een soort mest. Dierlijke mest kan ook (mee) composteren en wordt dan compost. Heeft dan heel andere eigenschappen dan mest.

Met een flinke lading compost heb je de gewenste "boost" meteen al en bovendien langdurig. Een wat raar idee in mijn ogen dat de compost ondergespit in de grond zou moeten worden om sneller en beter te werken....lijkt me echt een misverstand dat het onder de grond moet, juist bovenop werkt het zo uitstekend (teeltlaag) ook naar de diepere plantenwortels, vooral ook omdat daar lucht en zuurstof komt...de wormen, bacterien en noodzakelijke schimmels storten zich meteen op dit feestmaal...dat is precies de bedoeling. NIET gaan spitten om die reden dus! Maar als je de tuin wil lager maken ("afgraven") doe je dat beter eerst en daarna pas de boost. Tot pakweg april is je tuin in rust....als je de komende maanden je tuin verder aanlegt is de bodem al behoorlijk in leven en voedend tegen dat we een half jaar verder zijn en je planten en bomen ermee gevoed gaan worden. Paardenmest zal op den duur ook wel verteren en wat composteren als je het in de tuin brengt. (Maar heel veel gaat vooraf verloren door uitspoelen en vervliegen... niet zo best voor het milieu ook om verse mest op je tuin te brengen daarom). Ik zou zeggen....koop dan een extra aanhangwagentje van die compost (daarin zijn de voedingsstoffen gebonden en opgeslagen!) in plaats van een flinke kwak mest direct op je tuin. Als je bodem goed is, door het vele organisch materiaal in de compost of oude mest, zullen die nieuwe bomen en struiken echt wel lekker gaan groeien Diverse tuinplanten/struiken/bomen hebben bovendien helemaal niet zo veel behoefte aan de stikstof die vrij veel in verse mest zit...ze groeien erdoor ongezond uit hun voegen of kunnen verbranden en trekken ziekten of belagers aan (bijv. luizen op een te sterk bemeste appelboom).... Compost is dus veel veiliger....kun je eigenlijk geen kwaad mee doen op kortere termijn en werkt jarenlang door. Wat er in paardenmest aan mogelijk schadelijke stoffen zit, kun je navragen bij de persoon waar je het van krijgt.... Krijgt een paard antibiotica, andere geneesmiddelen, wormkuur? Let ook op dat paardenmest heel veel onkruidzaad kan bevatten, tuurlijk afhankelijk van wat ze eten.

Compost altijd doen. (Hier gratis te halen bij gemeente of inderdaad te koop voor vergelijkbare prijzen) Zelf maken is een nog betere optie...je kunt het controleren en sturen....maar hebt pas volgend jaar een bruikbaar product. Niet gaan onderspitten echter!!!!! In een laagje bovenop leggen, als een dekentje is effectiever, beter voor je grond (en minder werk). Een keer (diepere) bodembewerking kan prettig zijn als een begin, maar doe het zo weinig mogelijk en best helemaal niet!! Als ik het goed begrijp is het een "gewone tuin" bij het huis (niet een productie-moestuin dus). Dan is paardenmest echt overkill...voor diverse planten ronduit te veel en te sterk! Paardenmest is overal links en rechts gratis te krijgen (mensen met paarden kost het geld om er van af te kunnen komen!) en het is een goede basis voor je tuin, maar bevat veel te veel voeding voor veel gewone planten (die grotendeels snel verloren gaat). Oude rijpe paardenmest (die een jaar of zo is verteerd) of paardenmest die je (met ander spul) composteert is wel heel geschikt....je kunt dat dan beschouwen als - misschien wat voedzamere - compost. Ook in een moestuin overigens is oude, tot een soort compost verteerde (paarden-)mest veel geschikter dan verse dierlijke mest, omdat ze veel zachter en geleidelijker werkt en de voedingstoffen er in is opgeslagen als een soort humus (eigenlijk een voorfase van humus). Mocht je oude, tot compost geworden (paarden)mest toevoegen aan je tuin, ook dan best als een deken bovenop. Het beschermt je grond, voedt het leven in je bodem en wordt gaandeweg vanzelf in je bodem opgenomen (Door bodemleven en schoffelen e.d.) Omdat de (wat) voeding er in langzaam en geleidelijk ter beschikking komt (ook door dat bodemleven) hoef je ook niet bang te zijn voor uitspoeling/vervliegen van de voedingstoffen die er in zitten. Overweeg ook eens wat je nu al zelf hebt door het schoonmaken van je tuin...bladeren, takken, groen enz....dat je al gratis bij de hand hebt dus, om je tuinbodem te verbeteren...door ermee te mulchen of het mee te composteren ontstaat er een soort kringloop, waar op den duur niet veel extra toevoeging van extra voeding meer nodig is. Verder ook opletten met paardenmest door soms geneeskundige behandeling van paarden: antibiotica, wormmiddelen....die aantoonbaar effect kunnen hebben op de groei van planten en ophopende residuen kunnen achterlaten.

Bedankt voor je genuanceerde reactie, Castenada.

Ik zie dat ook bij mijn alliums, Jorieke. Bieslook, chinese bieslook, oerprei, Egyptische ui, Welsh Union en bosuien....na bloeien gaan de planten snel achteruit, bloeien ze nog niet blijven ze lang fris. Volgend seizoen herleven ze wel weer meestal. Ik heb niet zo een gebieden met armere en betere grond om te vergelijken, maar ik denk dat het daarmee minder te maken heeft. (Dit soort min of meer vaste uien vragen niet zo heel veel aan rijke grond)

Tot hier toe ben ik niet zo enthousiast over bokashi. Zal uitleggen waarom. Ik heb het zelf niet gemaakt, maar wel met een aantal mensen bekeken en besproken die er serieus mee bezig zijn geweest. Wil er graag onbevooroordeeld naar kijken, omdat het blijkbaar in het oosten (Japan vooral) een traditionele bemestingstechniek is en daar dus lange tijd bijdroeg en misschien nog bijdraagt aan de voedselvoorziening. Daar van leren en goede elementen van overnemen kan natuurlijk een verrijking betekenen. Wil het daarom zeker niet afwijzen. Maar vind geen degelijk en goed onderbouwd houvast hiervoor. Maar....alle informatie die ik vind is meteen commercieel gekleurd (verbonden met producten, w.o. bacterieculturen, die je moet kopen en blijven kopen) en behoorlijk aanmatigend in toonzetting....een soort wondermiddel bijna, waarmee zowat alles kan worden opgelost en veel beter dan wat we nu doen. Grote beloften. Bovendien valt het me op dat de "noodzakelijke culturen" die je moet aanschaffen nogal onduidelijk en waarschijnlijk verschillend van afkomst en samenstelling zijn, er geen duidelijke norm en controle voor bestaat en dat de beschreven werkwijze die je moet toepassen steeds verschilt. Wat is de nu de "ware", de "goede" of "echte" bokashi? Met een aantal mensen die "het" wel serieus geprobeerd hebben geprobeerd om het in de praktijk te evalueren. Reukloos en schoon zijn de behaalde resultaten niet in tegenstelling tot de beloften. Het stinkt. Een slijkerig spulletje. In de tuin "doet" het aanvankelijk weinig en wordt het pas na een aantal weken/maanden zichtbaar in de bodem opgenomen. Misschien doen we "het" niet goed? Hebben we bij verkeerde leveranciers gekocht? Is het allemaal niet zo mooi als beloofd....? Anders dan bij (goed) composteren is bokashi een proces zonder zuurstof. (anaeroob.....deels een gisting) Geheel andere bacteriën zijn voor een omzetting/vertering van het keukenafval of tuinafval verantwoordelijk. Anaerobe omzetting wordt normaal als ongewenst beschouwd, omdat de vertering tot giftige verbindingen kan leiden. In ieder geval zullen in de bodem anaerobe bacteriën niet werkzaam/gunstig zijn...(misschien is de anaerobe omzetting op zich wel succesvol als bokashi goed verloopt? ) in de praktijk zullen in een verteerd product in de grond de gewone aerobe bacteriën het van de anaerobe moeten overnemen, wat betekent dat het een aantal maanden duurt voordat de omgezette voedingsstoffen van de bokashi werkwijze pas in de bodem toegankelijk/werkzaam worden. Op die manier zou bokashi in het beste geval wel kunnen, maar een omweg zijn t.o.v. van de technieken (zoals compostering of humusvorming in een bos e.d.) die hier ook traditioneel aanwezig zijn. Zonder degelijk onderzoek (dat ik helaas niet ken) naar de processen en een meer wetenschappelijke vergelijking met bijvoorbeeld zuurstofrijke omzetting (zoals composteren) ben ik nu gereserveerd. Volg even met belangstelling jullie ervaringen, Koolrabi en Castenada, en sta graag open voor degelijkere informatie dan hoe geweldig het is in Japan/het Oosten en grote beloften en aanspraken. Ook op dit forum al eerder uitgebreide gesprekken over plus en min van bokashi: https://www.moestuinforum.nl/ervaringen-met-bokashi-emmers-t970-10.html https://www.moestuinforum.nl/bokashi-t3737.html

@ Aseel, Blijkt dat ik er nog ruim 40 heb. Maar als je verder niet reageert (bijv. PB-tje sturen) kan ik niets voor je doen....heb minstens toch een adres nodig. De hoeveelheid is te groot voor een brief. Moet dus als een pakje......vraag dan wel om vergoeding van de verzendkosten. Ze beginnen al flink uit te lopen, moeten zo snel mogelijk de grond in. Het is dus "nu of nooit"...voor jou of eventuele andere gegadigden. Anders gaan ze in de soep.

Kruisingen ontstaan vanzelf. Het stuifmeel van de ene appelboom komt op de stamper bij een andere boom en het resultaat is een appelboom met eigenschappen van beide "ouders". Als je dus pitten van willekeurig welke appel(boom) zaait, krijg je altijd een "kruising". Maar dit is zelden een geweldig goede appelboom en bovendien duurt het een aantal jaren opkweken voordat je weet wat zo een gekruisd jonkie waard is. Wel leuk om eens te doen, maar verwacht er vooral niet veel van! De beroeps-appelteelt is eigenlijk alleen geïnteresseerd in echte verbeteringen...nieuwe appelsoorten met nog betere eigenschappen dan er al zijn en waar goed geld mee te verdienen is. En er wordt veel werk en geld gestoken in het kweken daarvan door gespecialiseerde bedrijven. Daar weten ze precies welke eigenschappen ze willen en dan worden er bomen gezocht waarmee ze een grote kans hebben op dat te bereiken. Die worden met de hand bestoven (stuifmeel wordt apart verzameld en per bloem wordt bevrucht, kans dat een andere boom bevrucht wordt uitgesloten) en dan worden er vele honderden pitten uitgezaaid en opgekweekt. Daaruit wordt voortdurend geselecteerd en met veel geluk zitten er heel misschien 1 of 2 bomen bij die de moeite waard gevonden worden om verder mee te proberen kweken. Wordt er heel af en toe een soort geselecteerd die echt de moeite waard lijkt, dan wordt die niet verder gezaaid, maar via occulatie of plakenten of andere technieken gekloond en zo vermeerderd voor de kwekers. Ik was laatst in het fruitmuseum in Kapelle (Zeeland) dat is opgericht en wordt gerund door vooral voormalige fruitkwekers. Ze hebben er vele rassen en geven er voorlichting. Heel veel goede en lekkere appelrassen zijn voor de tuinbouw niet geschikt, gewoon omdat er op de veilingen alleen maar vraag is naar enkele bepaalde rassen: Elstar, Jonagold (waarvan nog vele variaties zijn), Fuji en nog een handjevol. Met de rest valt geen geld te verdienen. Ze hadden zelf ook 2 appelsoorten gekruisd, de zogenaamde "rode" en "gele museumappel"......echt heerlijke appels! (Ik heb een boompje van de gele gekocht voor 9 Euro, ook om het museum wat te steunen...nou ja, vooral omdat ik het wel leuk en lekker vind) Maar officiële rassen zijn het niet, omdat de registratie van zo een ras nog veel geld kost. De nieuwe rassen die op de markt verschijnen (zo kocht ik onlangs 2 appels van het ras "Evaline" om eens te proberen) zijn bijna altijd beschermd door kwekersrechten: de bedrijven die veel investeren in de ontwikkeling van nieuwe rassen, willen er later aan verdienen en zorgen dus dat ze de vermeerdering en verkoop ervan in eigen hand houden. Zo een boom kun je dus niet zo maar kopen. Is niet zo erg, want die commerciële rassen vragen vaak ook om gif spuiten en speciale methodes om er een hoge productie mee te halen. Er zijn gelukkig vele tientallen soorten goede/lekkere/uit zichzelf gezonde appels (soms oude rassen) die je bij gespecialiseerde kwekers voor niet veel geld als boompje kunt kopen en waarmee je waarschijnlijk veel beter af bent, dan wanneer je zelf wilt gaan kruisen. Wil je daarmee succes hebben (= een goed en lekker en bijzonder resultaat) dan moet je heel veel kennis en ook nog een flinke dosis geluk hebben.

http://www.thevegetablegarden.be/ Het is voor het grootste deel in het Engels, maar de website is van een Vlaming. Basisinformatie over de teelt van heel veel minder gewone gewassen in alfabetische volgorde. Handig naslagwerkje!

Ha, ha....Nu heb ik nog eigenlijk niets verteld en zijn er al 7 reacties. En op een aantal zou ik willen reageren.....maar dat doe ik liever pas echt na een samenhangend verhaal omdat het anders discussie/gesprek over details wordt, zonder overzicht. En dat overzicht vind ik nodig, stapje voor stapje, ook vanwege een PB dat ik van HenkG kreeg enkele weken geleden en dat de aanleiding is voor dit topic. Ik zou willen proberen om, gebruik makend van de kennis en ervaring die ik tot hiertoe heb (en ook nog een aantal vragen en onduidelijkheden, waarover ik nog geen duidelijke of harde informatie heb) een soort praktische en met relevante kennis onderbouwde handleiding te maken, hoe je met compost op een ecologische manier een goed opbrengende moestuin kunt laten draaien. Ik reageer even kort alvast, omdat reageren ook serieus nemen is. @ Appelvrouw. Leuk dat je meteen al vertelt over jouw ervaringen en aanpak! - Wat ik me weer realiseerde uit wat je vertelt, is dat je de hele geschiedenis van je tuin moet incalculeren om een goede inschatting te kunnen maken van hoe ( o.a. voedzaam) je bodem is. Ik denk dat je al flink langer in je moestuin bezig bent en mogelijk ook eerder al allerlei dingen gedaan die bijdroegen aan de gezondheid van je bodem.... Om het anders te zeggen: 3 jaar geleden was niet helemaal punt 0, vermoed ik. - Wat nog moeilijk in te schatten is, is in hoeverre de matigere of betere groei van je gewassen in verschillende jaren het gevolg is van wat je al eerder deed in je tuin, het korte-termijn-effect van de compost of een gevolg van een al opgebouwde levende bodem/bodemvruchtbaarheid. @ Waaslander. Jouw reactie is voor mij aanleiding om heel snel in te gaan op "soorten compost" en wat dat uitmaakt. Ik was daar gisteren aan begonnen, maar bedacht toen dat ik eerste wat moet vertellen over mijn insteek: Hoe ik ertoe gekomen ben om in te willen zetten op een levende bodem die ik met rust laat en probeer te voeden (met vooral compost) om ze vol leven en daardoor ook vruchtbaar te maken. En dan ook iets meer over mijn bronnen daarvoor. Die 2 onderwerpen zullen hierna mijn eerstvolgende bijdragen worden aan dit topic. Dus ik kom er nog op terug. (Schrijven kost tijd...kan vanavond zijn, maar ook over enkele dagen @ Castenada. Ik zal mijn best doen om informatiebronnen te delen en ook te vertellen wat ik in de praktijk zie en tegenkom. Onze toonzetting mag dan soms verschillend zijn in allerlei topics op dit forum (nu verwijs ik naar wat discussies die we wel eens hadden) maar ik heb je open enthousiasme en durf om heel andere gedachten in te brengen dan vaak gangbaar zijn, steeds zeer gewaardeerd. Ik hoop vooral ook dat jij je ideeën, ervaringen en bedenkingen er bij blijft leggen! @ Dat laatste geldt - uiteraard - ook voor Bit! Ik zie je toch als een op dit forum virtueel rondwandelende bom van kennis en ervaring over alles wat groeit en bloeit en wat daarmee samenhangt. We hebben via het forum en in levende lijven al heel wat gesprekken gehad. Dat we het soms niet eens zijn en voor iets andere wegen kiezen (hoewel dat best wel meevalt, denk ik) is alleen maar goed. Ik heb in de loop van de tijd veel van je geleerd, ben het niet altijd helemaal met je eens....maar je kunt er van op aan dat ik het wel heel serieus neem wat je inbrengt. Je bent - gelukkig - iemand die niet zo maar achter van alles aanloopt en op basis van wat je weet en kent je eigen afwegingen blijft maken.....dat probeer ik ook te doen.....dat is het enige wat van mij betreft "moet" ("moet" in de betekenis van "wat ik hoop dat je doet"....) Je eigen gezonde verstand gebruiken. Als wat ik zou inbrengen daarmee te rijmen valt, prima. Zo niet, dan hoor ik dat graag...houd me scherp...even dikke vrienden..... @ Robo & Castenada. Leuk dat jullie die link interessant vinden! Ik gaf ze als een voorbeeld van de vele publicaties als deze, waaruit m.i. blijkt welke kentering in het denken over en de praktijk van landbouw er de laatste jaren aan de gang is. Ook daar staat bodemvruchtbaarheid (en compost als een belangrijke manier om daar aan bij te dragen) steeds meer centraal en gebeurt er heel veel onderzoek naar nieuwe, meer ecologische en met de natuur samenwerkende technieken. Voor ons in onze liefhebbers moestuin zijn de mogelijkheden om het geheel anders te doen veel beter nog dan voor landbouwers (die ook nog vaak tot deze meer "nieuwe", "natuurlijke" manieren bekeerd moeten worden...hetgeen alleen lukt als ze uiteindelijk efficiënter zijn in m.n. economisch opzicht). Grootschalig, monoculturen, veel mechanisatie, zo weinig mogelijk dure menselijke arbeid, zijn voor landbouwers/tuinbouwers vaak nog steeds de enige manier om het hoofd boven water te houden en nieuwe inzichten zijn daar niet zo maar mee te rijmen. Hoe anders is het voor ons in onze liefhebberstuin? Toch wil ik ook alvast op een groot verschil wijzen tussen veel van wat bijvoorbeeld in deze link naar voren wordt gebracht en wij herkennen en wat er in een aantal van mijn bronnen en inspiratiebronnen gezien wordt, namelijk het sterk focussen op de grote rol van een gevarieerd, gezond bodemleven. Dit meer biologische aspect van bodemgezondheid en bodemvruchtbaarheid komt bij de beleidsmakers voor de gangbare landbouw nog maar heel mondjesmaat aan de orde en er wordt nog vrij weinig mee gedaan. Voor mij (en de bronnen waar ik op terugval) speelt een uitgebreid en goed onderhouden bodemleven (waarover we steeds meer weten, maar heel veel ook nog niet weten) een meer prominente rol in wat ik wel/niet in mijn moestuin doe. @ Roelie & Simon. De naam Seifert heb ik natuurlijk wel eens gehoord. Maar ik ken zijn boeken niet van zelf lezen en voor mij is hij ook geen directe inspiratiebron. Misschien vergis ik me....maar ik plaats hem meer in de richting van permacultuur. Daar sta ik niet negatief tegenover en uit die beweging heb ik zeker ook geleerd over m.n. minder intensieve vormen van tuinieren. Het parkbos van 2 ha waar ik wekelijks enkele dagen werk om het te ontwerpen, aan te leggen en onderhouden zou heel goed als een permacultuur-project kunnen worden gepresenteerd, hoewel ik die wat ambitieuze en modieuze woorden er liever niet voor gebruik. Ook de gewone tuin achter ons huis, waar we al bijna 30 jaar op onze eigen manier planten, bloemen, fruit en wat groenten hadden blijkt een behoorlijk gehalte te hebben aan wat nu ineens permacultuur heet. (Wij noemden ze altijd gewoon een "meer natuurlijke tuin") Ik ben al wat ouder en bezie de belangstelling voor permacultuur een beetje als een hype. Enerzijds realiseer ik me dat "biologische tuiniers" van mijn generatie (ikzelf in ieder geval) al decennialang heel vanzelfsprekend de dingen toepassen die nu ineens als permacultuur geclaimd lijken te worden... (natuurlijk...alleen maar goed als mensen via die mode geïnteresseerd raken in meer bewust en ecologisch met voedsel en de teelt daarvan om te gaan). Anderzijds denk ik ook dat permacultuur niet echt goed samengaat met een moestuin waar het om productie draait: een klein stukje grond dat intensief bebouwd moet worden om bijv. een gezin, liefst jaar-rond, van voedsel te voorzien. Als ik over een moestuin praat, denk ik automatisch aan weinig ruimte, waar je elke meter moet benutten en probeert om goede oogsten uit te halen en zo mogelijk zelfs 2 of 3 verschillende oogsten- afhankelijk van het gewas - per seizoen. Een tuin die dus behoorlijk vruchtbaar moet zijn en waarvoor het essentieel is dat ook het volgende gewas weer goed opbrengt, jaar na jaar, die je dus zo moet "runnen" dat de bodem een voortdurende hoge voedselproductie aankan. Bepaalde technieken die ook in permacultuur gebruikt worden kunnen natuurlijk ook in zo een moestuin helpen, maar volstaan niet (blijvend) om dit te bereiken.

Ook op dit forum is moestuinieren met compost om een uitstekende bodemvruchtbaarheid te bereiken en om zo ecologisch mogelijk te tuinieren niet zo vanzelfsprekend. Als ik vertel over hoe en waarom ik compost gebruik als voornaamste (bijna enige) bemesting en niet spit, omdat ik er intussen van overtuigd ben, zo de best mogelijke resultaten te kunnen behalen (gezonde gewassen, goede opbrengsten en met zo weinig mogelijk, liefst geen, schade aan het milieu) dan is er veel reserve en soms duidelijke afkeuring in de reacties. Het gaat natuurlijk niet om gelijk hebben of gelijk krijgen. Als mijn inbreng onzinnig is, niet klopt of niet zo reëel, dan zou ik wel gek zijn om er aan vast te houden. Maar een andere manier van werken en denken moet ook wennen. Vraagt uitleg en onderbouwing en vooral ook ervaring ermee opdoen voordat je echt conclusies kunt trekken over wat "beter" is. Bovendien is ook bij nieuwe methoden van moestuinieren, waarin compost een centrale rol speelt en het gaat om een vruchtbare en levende bodem, de ervaringen en inzichten soms nog wat verdeeld en is er veel nog niet gekend. Toch is het een duidelijke weg die zich aftekent, ook in de beroepslandbouw en niet alleen in de "alternatieve" hoek, waarin nieuwe en onderbouwde inzichten (naast allerlei vragen die er ook nog zijn) al tot goede resultaten leiden en voor grote problemen waarvoor "de landbouw" zich gesteld zag goede oplossingen lijken te zijn. In dit topic wil ik in een reeks bijdragen proberen om die veranderende richting wat concreter te maken voor de moestuin van de liefhebber. Hoe? Door achtergrondinformatie te geven en over ervaringen te vertellen. Hoe kun je met (alleen/voornamelijk) compost een goede en gezonde moestuin creëren en waarom is dat zo? dat is waar het om draait. En waar dat discussie oproept of vragen...laat maar komen! Ik begin met een informatieve link. Naar een PDF-document op de website van de Vlaamse Bodemdienst (een overheidsinstelling die landbouwers voorlicht en adviseert). Dat zijn geen groene drammers of wereldverbeterende dromers, waar je mij misschien voor aanziet , maar mensen die op basis van wetenschap ondersteunend zijn voor de landbouw-economie...want boeren moeten er hun geld mee verdienen en een gezonde en winstgevende landbouweconomie is belangrijk voor een land. Je zult hopelijk merken hoe allerlei informatie en inzichten die ik gebruik ook hierin intussen al heel gewoon zijn en geeft je alvast een idee welke enorme betekenis compostgebruik voor je moestuin heeft! http://www.vlaamsbrabant.be/binaries/publicatie-aan-de-slag-met-compost-bro-2014_tcm5-93361.pdf

Een echt Nederlands woord bestaat er niet voor. Zelf vind ik het wel een zinvol onderscheid en zou ik het vertalen als "bepaalde/beperkte bloeiperiode" ( = determinate) en doorgaande bloei (indeterminate). Het overgrote deel van de tomaten is indeterminate dan, maar in de praktijk van ons vrij korte groeiseizoen hier is dat verschil niet enorm groot....hooguit een week of 6 dat die "doordragende" tomatenrassen nog langer oogstbare vruchten kunnen maken. De vruchten die buiten nog niet gevormd zijn eind juli, gaan zeker niks meer worden (in een serre kun je daar 3 a 4 weken bijtellen). Sowieso is het ook wat ras-afhankelijk hoe lang een tomatenplant lekker en gezond blijft groeien, want er zijn ook vele indeterminate rassen die vanaf augustus al duidelijk beginnen af te takelen, terwijl andere fris en gezond blijven totdat het seizoen in oktober ten einde is. Soms wordt het onderscheid gemaakt tussen "stamtomaten" (die doorgroeien en vruchten blijven maken en ook steun nodig hebben en dan vooral gediefd worden zodat ze op 1 stam zonder zijtakken groeien) en "struiktomaten" (die dan in een periode van enkele weken alle vruchten zetten en laten rijpen, vaak geen steun nodig zouden hebben en die je beter niet dieft om toch een redelijke oogst te krijgen, en daarna sterft de plant geleidelijk af), maar dat dekt de lading niet echt. Er zijn kleinblijvende planten, die zich meer indeterminate gedragen, die je niet hoeft aan te binden en ook niet te dieven. Er zijn struikvormige die zeker steun nodig hebben of enig dieven of snoei om hanteerbaar te blijven. Er zijn bovendien allerlei tussenvormen en ook nog rassen met hun eigenheden die niet zo goed in die 2-deling passen. De referentie van wat er aan kennis over tomaten geschreven wordt is vaak afkomstig van de tuinbouw of uit het buitenland en er zijn grote verschillen in teeltwijze: Wat wij als liefhebbers doen en hoe wij tomaten kweken is heel anders is dan in de beroepstuinbouw. Daar wordt in enorme kassen geteeld, meestal op steenwol, met licht, temperaturen en luchtvochtigheid en voeding die met computers precies afgeregeld worden. Rond februari gaan de aangekochte planten er in en die produceren tot november door. De planten groeien dan makkelijk een meter of 8 aan rekken of draadsystemen, die men steeds geleidelijk laat zakken. Onderaan rolt de afgedragen stam zich op en in de top die doorgroeit worden steeds nieuwe vruchten gemaakt. In Amerika en Australië en zelfs Canada waar veel literatuur en informatie van liefhebbers vandaan komt, zal vaak een veel langer en gunstiger (droger, betere temperaturen) groeiseizoen zijn voor tomaten. In ons zone 8 en vrij vochtige zee-klimaatje past de vrij exotische teelt van tomaten maar net, mits we de nodige aanpassingen doen. Enkele maanden opkweken binnenshuis onder kunstmatige omstandigheden en een effectief groeiseizoen van 4 maanden max. Strikt genomen zou je het onderscheid tussen de determinate soorten en indeterminate soorten het beste kunnen benoemen als 1-jarige tomaten en meerjarige soorten. Alleen dat die meerjarige rassen hier nooit als meerjarige planten te telen zijn (tenzij onder heel kunstmatige omstandigheden die zich helemaal niet lonen).

Klopt wat Bit zegt! Maar het goede nieuws is wel dat je bodem jaar in, jaar uit al beter wordt....en al behoorlijk snel. Ben nu zelf 4 jaar bezig om deze benadering consequent en zorgvuldig toe te passen en merk elk jaar een grote verbetering, die zich vertaalt in gezonde groei en goede/lekkere opbrengsten. Bijkomend voordeel is ook dat het niet meer en ik denk zelfs aanzienlijk minder werk is dan de - toch wel wat achterhaalde - "spitten en (kunst-)mest manier" die ik zelf (hoewel niet zozeer kunstmest) ook vele jaren heb toegepast. Ik zou echt niet meer terug willen, om vele redenen. Om het helemaal perfect en oppie-toppie te krijgen....dat is inderdaad iets van een jaar of 5 a 10 schat ik.

Bij een flinke nachtvorst is ie weg. Hoef je niks te doen

Ik ga over enkele weken weer naar de Linde in het Vlaamse Heuvelland (enkele km's van Frankrijk) voor mijn jaarlijkse aankoop. Daar kost de rose "Gloire des Sablons" 2 Euro als wortelgoed. Zou je zeker een jaar voorsprong geven, misschien zelfs 2 jaar. Het zijn planten met 5 takken, maar ik neem aan dat ze wel samen te binden zijn zodat ze in een lange smalle doos passen en dan wil ik ze wel evt. voor je kopen en dan opsturen (wortels sowieso in plastic), ofwel ze oppotten en in het voorjaar meenemen naar de MTFD. (Gezellig bezoekje mag trouwens ook altijd ) Heb zelf al jaren uitstekende ervaringen met deze (ecologische) kweker...heeft echt mooie planten voor zeer schappelijke prijzen. http://www.boomkwekerijdelinde.be/catalog/index.cfm?DATA_GROEP=15 Edit: een stuk of 6 soorten aalbessen (vooral witte en deze Gloire) staan ook op mijn aankooplijstje. Maar dan moet je zeker een jaar wachten voor ik je enkele stekken kan sturen....

Online kopen? Bijv.http://www.hortinow.com/webshop/Bindmateriaal/Draad/Deltex/ of: http://www.vinimare.nl/contents/nl/d243.html Omdat ik vanuit Nederland inlog krijg ik automatisch Nederlandse bedrijven te zien. Zoek eens vanuit Be met "Deltex draad", dan zijn er vast ook Belgische bedrijven te zien. Hoewel sommige webshops zelfde verzendtarieven voor Be en Nl hanteren. succes!

Ik reageerde vooral op Mw. Vogel, Suus, en wilde er wat achtergrondinfo bijgeven. Toch even ingaan op wat je nu zegt en vraagt. Afmaaien, en dan een laag karton en daarop een laag compost van enkele centimeters na de winter en voordat het gras gaat bloeien lijkt me een goed idee. Zorg dat de stukken karton elkaar ca. 10 cm. overlappen zodat er geen gras tussendoor kan groeien. Vertering van de laag karton kan even duren, sterk afhankelijk van het weer, maar je kunt er evt. wel gaten inmaken en daarin planten. Zaaien is eerste maanden nog vrij moeilijk. Het karton is "bruin" materiaal en het afstervende gras eronder zorgt voor stikstof, dus dat is een goede combinatie. Omspitten, ondiep, max. tot 15 cm om geen anaerobe vertering te krijgen van het gras, zou een andere optie kunnen zijn....maar dat was nu net het punt...wilde je niet. Verwacht niet te veel structuurverbetering en opgeslagen voeding van het gras. Ik denk dat karton + vooral de compost meer bijdragen. Het gras geeft al verterend wel wat voeding, vooral stikstof, af. Eigenlijk kun je bijna! alle soorten groenbemester wel gebruiken. Maar kijk eens eerder naar liefhebbers-soorten dan naar wat de boeren kiezen. Sowieso alle soorten die bevriezen zijn te overwegen. Daarnaast zou ik kijken naar soorten die pollen vormen of stelen en die in rijen kort bij elkaar zaaien. Sommige zullen sterven na kort maaien (wortels kunnen evt. blijven zitten dan...verteren wel...maar geven niet veel massa = voedingopslag) andere kun je beter uittrekken en via de composthoop terug op je grond brengen. Zelf kies ik liefst een groenbemester die als nateelt geschikt is...te zaaien in juli tot september. Koos dit jaar voor meest Japanse haver (en waar bedden vroeg vrijkwamen inderdaad phacelia), maar heb ook goede ervaringen met bijv. winterrogge, mosterd of borage. Veel is ook afhankelijk van je grondsoort. Weet je welk type raaigras je hebt? Westerwolds zou als het een echt koude winter wordt, vanzelf kunnen bevriezen. De andere soorten zijn zeker wintervast.....

Je weet toch, Martin, dat knoflook een portie winterse kou nodig heeft om bollen te gaan maken. De winter van 2 jaar geleden, toen het op vele plaatsen niet gevroren heeft, resulteerde in vaak slechte knoflook oogsten. Een paar nachtjes lekkere vorst laat ze misschien even minder mooi uitzien en minder hard groeien, maar doet de knoflook echt geen kwaad...integendeel. Maar een mulchlaagje of laagje compost vinden ze ook prima, hoor.

Mw Vogel schreef: Er zijn meerdere soorten raaigras. Westerwolds raaigras ( 1 jarige ) is de soort die vooral als groenbemester geschikt is. Andere soorten (Italiaans, Engels) zitten in gazonmengsels en zijn 2-jarige planten. Eigenlijk is het voor de liefhebber minder geschikt omdat het een dicht grastapijt vormt dat moeilijk te verwijderen is en voor goede groei redelijk wat mest vraagt. Alleen als bodemdekker en onkruidonderdrukker heeft het eventueel nut, maar dan pas vanaf half juni zaaien, kan tot september. Kunst is om het zo in te zetten dat het geen zaad zet (is bij deze soort bijna hetzelfde als verwijderen = voor een landbouwer: omploegen, voordat het gaat bloeien). Maar er zijn makkelijkere groenbemesters met hetzelfde doel, die veel geschikter zijn voor ons als liefhebbers en die ook geen spitten vragen om er echt vanaf te komen. Voor een blijvend goede bodemstructuur is inzet van een groenbemester eigenlijk geen strategie. Die bereik je alleen geleidelijk en met heel veel organisch materiaal!

4 a 5 jaar voor ze echt heel groot worden. 5 a 7 jaar voor de bloei. Temeer omdat je ze ook nog moet snoeien om een bruikbare en vruchtbare plantvorm te creëren in plaats van een oerwoud. (Enten kan dit vervroegen, dan gebruik je je zaailing bijv. als onderstam) En dan zul je ook nog zeker een mannetje nodig hebben voor de vruchten....wat man of vrouw is weet je helaas ook pas na die tijd.

Inderdaad erg vroeg. Toch kan het we als je een zeer lichte en vrij koele (pakweg rond 12 graden) plek kunt vinden. Dan groeien ze aanvankelijk vrij langzaam verder. Wacht met meer dan een beetje groeistoffen geven tot zeg april/mei en zet ze niet echt buiten voordat de volwassen perzikbomen echt in blad staan.

Ik ben zeer benieuwd naar je ervaringen met deze. Mijn eigen ervaring met meer exotische radijzen is niet super. Eigenlijk nooit echt goed gelukt...slakken, slechte opkomst, weinig of geen knolvorming.... Gewone vroege radijzen van het snel-rijp type en rammenas-achtige of rettich gaan me veel beter af en dus negeer ik die aparte onbekende soorten wat. Doe maar in de nazomer.....inderdaad grote kans op doorschieten als je de grotere soorten in het voorjaar zet, die hebben een te lange periode nodig om een knol te vormen. In het voorjaar eerder de kleine ronde typen, die op 3 a 5 weken "klaar" zijn en al vroeg gezaaid kunnen worden. Voorzichtig met hout-as. Sowieso vanwege giftige stoffen als het niet puur hout is of niet volledig goed verbrand. Als "meststof" is as vooral erg kalirijk en sterk. Als je het ergens voor mocht gebruiken (fruit ligt meest voor de hand) dan hooguit een laagje zo dik dun als poedersuiker! Ik zou de radijzen zaaien als nateelt van een gewas dat aan het begin van het seizoen een behoorlijke portie compost gehad heeft (bijv. na bladgewassen) en op "oude kracht"....d.w.z. niet meer opnieuw bemesten, maar het laten profiteren van wat er nog over is van de vorige teelt. Radijzen lusten inderdaad best relatief wat meer kali in de bodem, maar die zit in de oude kracht voldoende. De compost is bovendien goed voor de gewenste grondstructuur en vochtregeling, want als radijzen droogvallen wordt de groei onregelmatig en zullen ze schieten. Ook te nat is overigens niet gewenst...gelijkmatig licht vochtig is ideaal en een toplaag van compost die nog over is helpt daarbij.

Eens een keer wat mulchen, compost opleggen of een groenbemester gebruiken is veel te weinig voor een echt goede structuur van je bodem. Alle beetjes helpen wat natuurlijk. Maar echte structuurverbetering krijg je geleidelijk, bouw je in een aantal jaren op. Je bent misschien wat ongeduldig om van een keer al zo veel te verwachten. Bedenk bovendien dat groen materiaal (bijv. het groen van een groenbemester die dan ook nog veel massa geeft) bijna geheel vergaat en zeer weinig organische stof achterlaat. Ook bij met vers materiaal moet alles nog verteren als je ermee mulcht.....beetje afhankelijk van wat het is, slinkt het met een factor 5 a 10. Bruin materiaal, zoals jouw stro, zorgt voor meer massa...maar het verteert ook zeeeer langzaam en ook dan blijft er misschien maar 1/5 deel van over uiteindelijk als organische stof in de bodem. Composteren is toch veel effectiever. Je maakt een goede samenstelling groen en bruin (30 en 70 % ongeveer) en daardoor kan de vertering vrij vlot verlopen, zeg tussen 1/2 jaar en een jaar, mits voldoende vocht en zuurstof en menging. De hoeveelheid die je gebruikt kan veel minder zijn dan van een mulch van gras, stro o.i.d. omdat het al grotendeels verteerd is (en geslonken) en het grootste deel van de voedingstoffen er in is opgeslagen. Ik schat dat 1 cm compost gelijkstaat aan 5 a 10 cm. ander organisch materiaal als bijdrage aan koolstof (organisch materiaal ) aan de bodem. Om je een idee te geven: Ik heb nu gedurende 4 jaar veel compost toegevoegd. Jaar 1: gemiddeld een 7 cm. de jaren er op een 3 cm. gemiddeld over de moestuin en dat doe ik nog 1 of 2 jaar. Dan is het tijd voor een bodemmonster, waarvan ik dan vooral geïnteresseerd ben in de hoeveelheid koolstof en de koolstof/stikstofverhouding in mijn bodem. Is die dan hoog genoeg (rond 2.6 % koolstof en een koolstof/stikstof verhouding van rond 10:1) dan ga ik over op een dosering die verbruikte voedingstoffen nog slechts aanvult (rond de 0,5 cm. compost gemiddeld over de moestuin) om overbemesting te voorkomen. Nogmaals: als het gaat om bodemstructuur levert een groenbemester (die dan vooral veel organisch materiaal moet geven, veel biomassa.....en dat zijn lang niet alle) een bescheiden bijdrage. Zoals Robo elders ook zegt.....tenzij de groenbemester bevriest, is het waarschijnlijk niet extra gunstig om ze al vroeg onder te werken (of m.i. nog beter in de meeste gevallen: uit te doen en mee te composteren). Ook mulchen met stro - wat net als een groenbemester op zichzelf een goede techniek kan zijn om bepaalde dingen te bereiken - zal geen snelle en geen heel grote structuurverbetering van de bodem geven, al is het maar dat het toch zeker een seizoen of 2 duurt voordat het stro echt verteerd is op of in je bodem. De biomassa van stro (bevat weinig water meer en is bruin materiaal) is hoger dan van groen plantenmateriaal, maar om goed te verteren heeft het stro stikstof nodig. In een composthoop/bak met gemengd groen en bruin materiaal komt die stikstof die nodig is voor vertering/omzetting (en ook deels wordt vastgelegd) uit het groene materiaal dat door bacteriën vrij snel wordt verteerd (merkbaar aan slinken en stijgende temperaturen.)

Veel zal afhangen van de bacteriesoort of bacteriecultuur die je gebruikt (en daarnaast van je werkwijze). Kijk maar eens in de winkel welke bacteriesoort(en) in een bepaalde yoghurt zitten. In standyoghurt waarschijnlijk andere dan in een roeryoghurt of biogardeyoghurt. Hoe het zit met Griekse, Turkse enz. yoghurts weet ik niet. Ook zou links- of rechtsdraaiend melkzuur nog iets uit kunnen maken. (Toen in de jaren 70 biogarde opkwam in - toen alleen - biologische winkels, was dat het vooral rechtsdraaiend melkzuur, dat veel gezonder zou zijn, bevatte een belangrijk verkoopargument. Omdat je vaak een (levende) bestaande yoghurt gebruikt als start, schat ik dat je keuze daarin ook bepaalt hoe je eigen spul smaakt. Hier hebben ze diverse smaken startculturen (en ik ben er zeker van dat zij je ook verder kunnen adviseren!): http://www.levenvanhetland.nl/yoghurtculturen.htm Welke ik errug lekker vindt? Ooit 5 jaar geleden eens echt ver op vakantie geweest in Ijsland voor 7 dagen. Was er helemaal verslaafd aan de bekertjes yoghurt die je daar in de supermarkt kon kopen. Nooit meer iets geproefd dat die evenaart. Sinds kort is er ook in Nederlandse supermarkten een "Ijslandse yoghurt" te koop en die moest ik natuurlijk proeven. Forget it, lijkt zelfs niet een beetje er op en is niet eens speciaal.