weknow

Ik sluit me niet geheel aan bij Esther en Roeier. Het is gewoon onjuist dat kruisbes en aalbes diepe wortelaars zouden zijn. Het zijn juist planten bij uitstek die oppervlakkig wortelen. Als het om grote productie gaat is het slimmer om een strook rondom elke plant of een strook in de rij vrij van bodembegroeiing te laten. Daar is trouwens ook serieus onderzoek naar gedaan in Vlaamse bio-zelfpluktuinen met kleinfruit. Langs die strook of cirkel kan het wel iets uitmaken als je witte klaver inzaait. Op de bodem is zeker gras, maar ook klaver een directe voedselconcurrent! Deze bessen en vooral de zwarte lusten graag wat voeding en ze vrij veel compost geven, met groot aandeel houtachtig materiaal er in waardoor het schimmeldominant wordt, zal ze zeker goed doen. In de wens de bessenstruiken goed te verzorgen met die klaver kunnen nog 2 misverstanden mee spelen: 1. Klaver, en dan vooral de witte klaver, wordt als groenbemester ingezet omdat het via bacteriën in de wortels wat stikstof uit de lucht kan binden en in de zeer directe omgeving (het gaat om een decimeter of zo) ook weer iets van die stikstof in een gebonden vorm die dan langzaam vrijkomt kan vrijgeven en achterlaten voor andere planten. Het misverstand is dat vaak gedacht wordt dat dit veel extra stikstof is. Het gaat dan echter maar om een marginale hoeveelheid. Dat kan best iets uitmaken, zeker als je niet te veel stikstof wilt geven in de vorm van mest die grotendeels uitspoelt en milieuproblemen veroorzaakt. 2. Bessen hebben een behoefte aan voeding, maar als je kijkt naar welke voeding dan is dat wel, zoals alle planten, ook iets aan stikstof (N), maar voor een gezonde groei en goede vruchtdracht is de P (fosfor) en vooral de kalium de primaire voedingstof die deze planten nodig hebben. Een teveel aan stikstof is zelfs schadelijk...het zorgt voor veel groei, weinig bloei en zwakke en ziekelijke struiken. Daarin zal die klaver zeker niet voorzien.

In biologische winkels liggen ze in winterseizoen. Niet eens zo duur. Deze kocht ik bij de Grote Verleiding voor 0.89, ruim 100 gram. Op markten met meer exotische producten in grotere steden of in Oosterse winkels zul je ze ook wel vinden.

Prima advies van Roeier. Ben terughoudend. Niet alles meteen en in een keer. Verdeel het over enkele jaren! De meest gemaakte fout is dat je flink wegknipt waar te veel staat, bij snoeien. Nog een aanvulling: snoei die je in de zomer doet (juli/aug...evt. tot half september) geeft veel minder een groeireactie. Zeker voor je perenboom een overweging. Dit is een artikel waar je , vermoed ik, wel hulp aan gaat hebben. Bevat niet alle inn's en out's van snoeien, maar is wel echt deskundig en terzake geschreven. https://fruitpluktuin.nl/fruit/Snoeien/snoeiperiodes

Och....en misschien de zware verdachtmaking dat het ONkruid is (en dus verschrikkelijk lastig en iets slechts) ook niet gebruiken voor deze. Het is gewoon een wild plantje dat daar opkomt.....leuk toch...en als je het niet wilt, even schoffelen en niet weer laten bloeien.

Intussen geleerd dat heermoes (hier kattenstaart genoemd) wel overal opkomt, maar eigenlijk geen echte schade doet en geen echte concurrent is voor je gewassen zoals vele andere "onkruiden". Het is misschien niet zo netjes om te zien, van die sprieten en plukken, maar dus niet schadelijk voor je gewassen. Ik zie het daardoor niet als een groot probleem dat kost wat kost opgelost moet worden. (Overigens zal wie nog gelooft in gif en herbiciden daarmee de 2 meter diep wortelende heermoes lekker niet wegkrijgen ) Door gewoon geregeld wat schoffelen (inderdaad vooral voordat ze sporen, geen zaden, gaan maken in het voorjaar) is het meeste weg en staat je tuin niet vol ermee als je dit enkele jaren consequent volhoudt. In de loop van het seizoen wordt de groeikracht al minder. Wat je verwijdert hoeft niet afgevoerd en kan in compost of verdrogen en verteren bovenop je grond, zoals hiervoor ook al aangegeven en is zo nuttig.

Geen echte winter (meer). Zal zeker meespelen. Als ik overal rondkijk zie ik heel veel taferelen van planten die er bepaald niet winters bijstaan. Hier en daar bloeiend fluitenkruid. Goudsbloemen staan bijna 's zomers. Borage staat nog prachtig.... en de Jostabes en zwarte bessen laten de knoppen al zwellen en echt groene punten zien. Kortom: Hier klopt geen barst meer van. Bramen verliezen blad deels. Het ene ras zal het meer doen dan het andere. Maar kun je ze echt en fraai wintergroen noemen, Rorror? Of is het oud en al wat minder mooi blad dat niet echt afgevallen is? Als het hout is dat vrucht gedragen heeft snoei je het beter weg tussen nu en eind maart...maar dat weet je vast wel. Als de nieuwe knoppen gaan uitlopen, zal nog wel bladwisseling plaatsvinden vermoed ik.

Voor de bloei van fruitbomen en fruitstruiken uit onze klimaatzone, Rorror, is er inderdaad een "kou"-periode nodig. Men meet het aantal uren dat de temperatuur lager dan ergens rond de 7 graden is (ik dacht dat 6.8 graden de precieze waarde is, niet zeker). Hoeveel een soort en daarbinnen een ras nodig heeft verschilt zeer. Dus je moet het voor appels, kersen, kiwibes apart bekijken en ook nog per ras zijn er verschillen. 600 a 1200 uur zal voor de meeste pitvruchten wel ergens het gebied zijn. Voor kiwibes weet ik het niet, maar gezien het klimaa van waar ze komen zou dat in die buurt of zelfs meer kunnen zijn. Abrikozen, zeker rassen uit middellandse zee gebied, hebben vermoedelijk aan wat minder al voldoende. (Er bestaan tabellen voor). Voor ons is dit globaal van belang als liefhebber. Maar voor beroepstelers kan dit zeer essentieel zijn. Zo ken ik een kersenteler in de kas die precies de uren bijhoudt en op het moment dat de benodigde uren bereikt zijn, spuit hij de hormonen waardoor de kersenbomen gaan bloeien om zo de allereerste kersen naar de veiling te kunnen brengen die zeer veel opleveren.

Breng inderdaad beter naar buiten. Maar doe dat geleidelijk...afharden over enkele weken gespreid. Om een hele grote schok (stress, daar kan de plant aan doodgaan!) te voorkomen. De plant zal zeker terugvallen...d.w.z. misschien evt. blad verliezen en deze bloemen worden niets...kan zelfs dat bij extreme vorst (afhankelijk van het ras....de meest gekende Issai is bijvoorbeeld wat gevoeliger aan vorst) de takken wat invriezen. DAT IS NIET ERG! Want deze planten hebben een hoeveelheid lage temperatuur nodig om gezond te groeien en zeker om vruchten te kunnen dragen. Alles wat ze bij veel te hoge wintertemperatuur binnen krijgen is NIET nuttig. Zal geen vruchten opleveren alleen ongezonde sprieterige groei en op het moment dat zo een plant buiten komt te staan, waar ze hoort, zal ze hoe dan ook een terugval krijgen en moeten herstellen. Tevens het advies om als er al bloemen ontstaan op zo een baby-plant die weg te halen. Bloei nu gaat ten koste van gezonde groei. Duurt normaal nog een jaar of 2 a 3 (Issaii) of 5 a 6 (andere rassen) voordat een kiwibes die nu 25 cm is vruchten kan gaan dragen.

Vroege (zomer en herfstprei) lukt bij mij veel beter dan bewaar-winterprei vanwege de toch wel erg vervelend wordende preimineervlieg. https://www.velt.nu/uienmineervlieg Door de zachte winters blijft in november, december, januari weinig van de prei over. Deze link van Velt adviseert gaas tot november, maar juist dan vreet dit beestje lekker door. In de zomer is aantasting weinig, waarschijnlijk ook omdat ik geen grote vlakken met prei zet en veel afwissel.

IK bedoel SNOEIEN. Vruchtdunning is iets anders en doe je in late lente. Zomersnoei geeft geen sterke groeireactie en aangezien als ik het goed zie je boom al lang is gevormd kun je best zo weinig mogelijk snoeien meer, niet meer dan strikt nodig en dan liefst in de zomer. Als je te veel snoeit en zeker tussen nu en maart dan gaat de boom zeer sterk groeien juist op de plaatsen waar je snoeit. Het is een groot MISVERSTAND dat wegknippen dat te veel is in een fruitboom een goede snoei is. Het betekent bijna altijd dat je juist op die plekken waar je snoeit veel meer groei (= minder bloei of geen bloei) gaat krijgen. Over die rug takken. Maak een onderscheid tussen snelgroeiende scheuten en vruchthout. Vruchthout zit er ook volop. Dat zie je op de foto en zeg je zelf! Dat laat je zitten natuurlijk. Neen het gaat om echte waterscheuten, nieuwe twijgen die hard uitschieten echt bovenop de gesteltakken. Die doe je weg. En op de rug is echt bovenop. Wat aan de zijkant al is het geen waterlot meer, maar vruchthout voor de toekomst! Duw de twijg eens naar beneden en stel je voor dat er fruit aanhangt.....komt ze door dat gewicht mooi schuin in de boom te hangen.....laten zitten dan en evt. inkorten, zodat er vruchthout wordt gemaakt (korte zijtakjes, waar vruchtknoppen in gemaakt worden). Ik beschreef in mijn eerste reactie hoe je sterkgroeiende dan weinig insnoeit en weinig groeiende toekomstige vruchttakken wat meer. Een twijg die echt bovenop groeit, een echt waterlot, kun je niet uitbuigen, die buigt niet mee in de vorm van de boom. Twijgen die steil omhoog groeien kunnen niet gaan bloeien en zullen veel te hard blijven groeien. Twijgen die schuiner gaan door eigen gewicht zullen daardoor wel bloeiknoppen kunnen maken in de toekomst. Overigens geen goed idee om een gemiddelde te nemen van Harm en mijn advies. Niet omdat Harm dom zou zijn, natuurlijk, maar omdat zijn advies zou kunnen voor een jonge boom die nog gevormd wordt. Maar dit is een al deskundig gevormde oudere boom, die onderhoud nodig heeft. Als je daarin vanaf 0 gaat beginnen dan had je beter een jong boompje gekocht, dan maak je weer stuk wat er al aan vormgegeven is.

Dat een overgeplante boom veel bloeit is niet gek, aangezien ze een flinke wortelsnoei heeft gehad door het verplanten. Bovendien heeft een fruitteler - en dat is te zien - al zo gesnoeid dat de boom vol op vruchthout heeft gemaakt....dat mag je niet te veel gaan verstoren denk ik. Jammer dat je alleen detailfoto's laat zien en geen overzicht van de boom. Want de boomvorm is essentieel als je gaat snoeien. Hoewel een commerciële teler niet op mooi zal letten en alleen goede opbrengst. Dat is overigens niet alleen zo veel mogelijk peren, maar ook mooie en gezonde peren...daarom zal hij dus dunnen (waarschijnlijk met hormonen na de zgn. juni-rui (vanaf eind mei vallen een aantal vruchten vanzelf nog). Jij zult dat met de hand doen....ergens rond half juni, alle aangetatste, misvormde en kleine vruchtjes haal je weg met een fijn schaartje steeltje doorknippen en in een boom van deze grootte blijven hooguit een 75 a 100 peren, goed gespreid, staan. Sommige mensen zullen nu roepen dat je moet gaan uitbuigen, maar dat heeft voor een al gevormde boom niet zo veel zin meer. Bovendien zal een dragende appel of perenboom met een goed gestel de vruchttakken vanzelf laten buigen door het gewicht van het fruit...vaak is dat uitbuigen danoverbodig. Beste snoeitijd voor deze boom is overigens in de zomer (juli, augustus ca.) Want als je dan snoeit, zal dat meer de vruchtzetting bevorderen en niet zo de groei... te veel groei gaat ten koste van bloei en vruchten...hoewel Conference altijd wel vruchtbaar is. Maar als je nu niet snoeit en wacht tot de zomer en er vooral op let dat er overal waar vruchten komen goed licht in kan, dan doe je ook niets verkeerd. Mijn advies is om alleen de takken die echt op de rug van het gestel vertikaal groeien geheel weg te snoeien. Ook takken die echt naar binnen groeien of dwars door de boom mogen weg. Van de andere van die nieuwe takken bepaal je van of je ze wilt voor de vorm van de boom. Zo ja, dan snoei je hardgroeiende weinig in, op 25 a 30% van de lengte, zodat de laatste knop die aan de tak blijft naar buiten staat. Takken die weinig groeien snoei je sterker in (tot ca. 70 % weg, ook hier tot een knop naar buiten overblijft) Hoe sterker je snoeit hoe harder de tak weer terug zal gaan groeien....dat is juist niet.de bedoeling Snoei beter weinig (kan de hele zomer nog) dan te rigoureus. Bloei en groei is een evenwicht. De boom is al min of meer in evenwicht gekocht. Nu mag ze zich een beetje blijven verjongen (niet veel snoeien, wel beetje en liefst in zomer), maar vooral redelijk dragen (ook niet te veel, zie boven) als productieboom. Als je ze te veel laat dragen , zal ze uit evenwicht raken en juist met groeien gaan reageren en minder dragen.

Gisteren ontving ik een erg leuke verrassing met de post. Een grote kartonnen buis met snoeihout/enthout van 4 soorten nashi-peer. Maar geen afzender, ook niet te te achterhalen via track-and-trace....dus ik weet niet wie ik zou kunnen bedanken....en mijn herinnering over een eventuele uitwisseling laat me geheel in de steek. Ik zou zo graag even attent willen reageren naar deze vriendelijke persoon!

Enten doe je vanaf het moment dat je onderstammen tegen het uitlopen aan zitten of gaan uitlopen. Er begint dan nog leven in te komen. Je kunt dit zien aan dat de bladknoppen dikker beginnen te worden. Voor planten die buiten staan is dit, beetje afhankelijk van de soort, ongeveer vanaf half maart tot een end in april. Als je onderstammen binnen staan en opgepot zijn kun je al wat eerder beginnen. Nu is dit op de onderstam die wat kunstmatig bewaard is, soms moeilijker te zien...kijk eens naar de fruitbomen die in je omgeving staan. Je enthout moet nog in winterrust zijn. Daarom is koeler bewaren gewenst. Ongetwijfeld zul je her of der van mensen horen dat het ook wat eerder kan en later nog en dat je ook later nog enthout kunt knippen. Het is niet zwartwit en dat kan best lukken, maar de kansen op succes zijn dan toch al een stuk minder. Oefening baart kunst, bij enten. Ik heb het ook zelf proberen te leren en dat lukte een beetje. Nu, na een jaar of 5, steeds beter. Mijn advies is om te oefenen of de eerste keer samen te doen met iemand die er veel ervaring mee heeft. Want dit soort elementaire vragen als je nu stelt, kom je nog vele tegen. En ik moet de online/handleiding nog vinden die alle ins en outs volledig en duidelijk geeft. Een goede echt didactische handleiding ( waarbij degene die het vertelt steeds goed voor ogen heeft wat een beginneling allemaal nodig kan hebben om het goed te doen en leren) is een zeldzaamheid. Overigens is het advies van de Atree-shop correct als je een armere/lichtere grondsoort hebt. Ook voor appel neem je dan beter een wat sterkere onderstam (M7, M4 of zelfs zaailing uit zijn assortiment) . Maar de reden die ik gaf...dat onverenigbaar een probleem is.....geldt ook nog steeds en dat moet Atree goed weten. Ik kocht ooit 3 verschillende nashi's bij dat bedrijf op zwakgroeiende onderstam (lees: kwee) en die hebben - terecht - allemaal een tussenstam van peer.

Wauw, Jorieke, in anderhalf jaar twee-en-een-half-keer Joep! Zo een harde groeier!!! Ik heb er nu gezaaid. Een mengeling van winterharde rassen gekocht bij het Engelse Chilternseeds, De onderste op dit blad in de link: https://www.chilternseeds.co.uk/search?q=Eucalyptus Ben benieuwd wat het gaat worden.

Ik meet het niet op w.b. de temperatuur, maar bij mij staan en enkele sinds 5 jaar en ik kom ze her en der ook als grotere bomen tegen bij andere mensen. Nu is Groningen geen zuidwest Nederland in klimaat, maar voor planten in potten (zoals pawpaw die winterhard is tot toch -20, maar een koude winter in pot niet zal overleven en in de grond geen probleem heeft) is vorst iets heel anders dan in volle grond. Winterhardheid is ook een wat tricky begrip omdat vaak niet duidelijk is waardoor een plant het niet haalt. 1. De lage temperatuur op zichzelf? 2. Een afgedekte en beschermde plant die na vorst gaat wegrotten (vaak het probleem met bijv. artisjok) of 3. Strenge wind uit het oosten of noordoosten, samen met vorst maar niet eens extreem lage temperatuur, waardoor later in de winter (maart/april) plant die wil gaan uitlopen of net begint verdroogt (geen water kan opnemen) en doodgaat of deels afsterft.

Nashi zal meestal onverenigbaar zijn met kwee-A (Overigens verkoopt Aatree kwee-Adams en dat is NIET kwee-A!!!...maar daarvoor geldt hetzelfde w.b. verenigbaarheid). In de praktijk betekent dat dat de kans zeer groot is dat een ent niet aangaat of (en dat is veel vervelender) dat na 1 of enkele jaren de ent afsterft. Van oudere perenrassen die ook commercieel werden geteeld is meestal wel bekend of ze direct kunnen op kwee onderstam, maar lang niet allemaal. De oplossing is dat je eerst een echte peer ent op kwee, waarvan bekend is dat ze heel goed pakt daar op. (In de praktijk meestal 1 van de 3 perenrassen: Beurre Hardy, Doyennee de Comice of Pastoorspeer = de Cure) en op dat kleine stukje "tussenstam" ent je daarna weer de Nashi of het andere perenras dat op dat echte-peer-tussenstukje zeker wel pakt. De andere manier is om een zogenaamde zaailing-peer onderstam te gebruiken, waarop je (peer op peer) nashi wel goed kunt enten. Dat zal een hard groeiende en vrij grote boom geven, maar veel nashi-peren groeien vanuit zichzelf minder hard en dat remt de grootte van zo een boom dan weer wat af.

Neen. Probeer terug te snoeien tot een hoogte waar je wel zijtakken wenst. Daaronder zullen slapende knoppen gaan uitlopen. Zijtakken die je wilt houden en die vruchthout moeten gaan maken snoei je terug tot ca. 3 knoppen. Snoeihandleiding voor blauwe bes vind je bijvoorbeeld hier: https://www.proeftuin.eu/Nl/KLF/blauwe_bes.php

Helaas Liesje is "op internet lezen" heel vaak hetzelfde als een heleboel kletskoek en onzin lezen, vrees ik. Het klopt dat die Atree-shop de enige is waar je online in kleine hoeveelheden onderstammen kunt kopen. En omdat ze er wel een aantal, vrij gangbare, hebben kun je dat zien als "beperkt", maar ook als de betere kans om iets te bemachtigen. Het enige andere adres dat ik nog ken is kwekerij de Zoetewei in Vlaanderen, die een zeer onbekende pruimen/perzik/abrikozen/onderstam verkoopt (VSV-1 ofwel Krymsk 2) voor 6,75 per stuk (dat is bijna zoveel als een geënte boom!) en Weiroot 720 voor kersen voor ook ongeveer dat bedrag. Een tweede manier om iets te krijgen is soms door lid te worden van een vereniging die een samen-aankoop verzorgt. Ik ben lid van de Noordelijke Pomologische Vereniging (NPV) en de Vlaamse Nationale Boomgaardenstichting (NBS). Die verkopen soms ook, vaak gekoppeld aan een cursus of zo, wat onderstammen. maar veel meer dan de meest bekende en wat oudere soorten is dat vaak ook niet. Ergens in het noord-oosten van het land zit er een kweker (zonder postorder) waar je nog wel terecht zou kunnen, werd me verteld door diverse mensen (voor mij te ver weg) dus misschien kan iemand anders je hier daarover meer vertellen. Voor de rest, zeker voor sommige wat nieuwere onderstammen, is er alleen de professionele handel. Daar moet je als liefhebber voor 3 of 10 en zelfs 50 onderstammetjes niet aankomen. Daar word gedacht in vele 1000-en. Soms zijn er mensen die via, via...contacten, met kwekers of een fruitteler..een illuster buitenland of zo...wel eens wat specialers bemachtigen...maar het valt me vooral op hoe al dat bijzonders meestal angstvallig voor zichzelf gehouden wordt....in kringen van pomologen is men vaak weinig echt open met de echt goede uitleg over hoe je iets het beste aanpakt en uitdelend met de meer bijzondere dingen. Ik merk dat je het hier vaak moet hebben van netwerken. Mijn advies is vooral: LAAT JE NIET GEK MAKEN door de verhalen over al die speciale, nog betere, super-goede, nieuwe onderstammen waarover (wij...dus ik ook) fruitliefhebbers spreken en pronken met onze kennis! Gebruik gerust de goedkopere, niet -kweekrechtelijk beschermde- bewezen soorten, zoals Atree ze verkoopt. Een aantal daarvan kun je trouwens ook vrij makkelijk zelf vermeerderen via stekken of afleggen. Onderstammen van Kweesoorten voor peer, Colt voor kers en St-Julian-A voor pruim/perzik/abrikoos en bijvoorbeeld M9 en M26 of MM106 voor appel kun je zo zelf voor zorgen als je een stammetje hebt als begin. Meidoorn-zaailing voor mispel kun je in een heg of bosjes vaak gewoon vinden.

Eigenlijk vind ik, Henk, dat je me nogal tekort doet over mijn reactie in de 3e bijdrage aan dit topic! Dat ik "aan de haal ga met klimaatverandering zeg je en daarmee mijn reactie (wat dus niet zo is, als je goed leest!) afdoet als niet ter zake. Wat ik zeg en zei, in tegenstelling tot jou die het als een klein verschil benoemt, is dat het verschil van 0,8 graden tot 1,4 graden tussen Rotterdam en Eelde juist een groot verschil is. En ik leg ook uit waarom dit een groter verschil is dan het misschien lijkt. Aan het einde geef ik een voorbeeld, een vergelijking waarbij het om een temperatuursverschil in dezelfde orde van grootte gaat. Namelijk dat een zelfde (kleine????) verschuiving in gemiddelde temperatuur op wereldschaal immens grote problemen veroorzaakt. Waarschijnlijk heeft Roeier dan ook niet meer gelezen, want het was toch al afgedaan als irrelevant, wat ik schreef over Zeeland: Het zuidwestelijkste puntje van Nederland. Want het is daar de laatste jaren zo mild, zacht van temperatuur geworden (de temperaturen zijn gemiddeld enkele graden toegenomen) dat het mogelijk wordt om allerlei subtropische gewassen zonder meer te telen. Precies in dit gebied, waar ik sinds 34 jaar woon als Limburger, is de meeste zon en de minste regen (niet de hoogste temperaturen in de zomer, waarschijnlijk wel in de winter) van heel Nederland. Veel wind is zeker niet de factor die daar afbreuk aan doet. Een voorbeeld ter illustratie: De prachtige abrikozentuin van Windindewilgen in Lelystad ligt ook op een zeer winderige plek ten westen van het IJselmeer.

Kijk ik naar de koudste maanden, december t/m maart, dan is het verschil tussen Rotterdam, tamelijk dicht bij zee en Eelde in Groningen met meer een richting-landklimaat telkens tussen de 0,8 en 1,4 graden. Dat verschil (gemiddeld en gedurende de dag en nacht!!...je zou voor de grap ook nog eens naar de meer extreme dagen moeten kijken...bijvoorbeeld gemeten minima op elk van die plekken elk jaar) is in mijn ogen best groot, serieus veel...veel meer dan slechts een gevoelskwestie, denk ik, Henk. Dat soort verschillen is al een serieuze stap van een halve klimaatzone bijna. Bovendien zijn deze cijfers van 1 jaar als ik het goed begrijp....over meerdere jaren of decennia gerekend kan het verschil dus aanzienlijk ( kleiner of ) groter zijn...... Om een actuele referentie te geven: Weet je nog hoe enorm de voorspelde ellende is als de opwarming van de aarde, gemiddeld, met 2 graden in enkele decennia is....waar we zeer hard naar toe gaan. Dus...goed onderzoekje...maar mijn interpretatie is toch een andere. Het Noorden is koud en ik hier in het zuidelijkste puntje aan zee van ons landje zit er vrij warmpjes bij en kweek abrikozen, perzik, peren, kaki's, druiven en nog van alles in het vrije veld omdat de gemiddelde temperatuur de laatste decennia 1 a 1,5 graad aan het stijgen is. Aan de ene kant leuk...aan de andere kant: zeer zorgelijk.

Kan allebei. Mits je zorgt voor goede zuurstofvoorziening. Met bodemplaat op stenen kan in principe ook via de onderkant ventileren. Zonder bodemplaat direct op tuin grond heeft voordeel van makkelijker uitwisseling organismen, maar nadeel KAN zijn dat er te weinig zuurstof in kan. Als je daar zelf voor zorgt door luchtige opbouw met voldoende `bruin` ( = koolstof-rijk materiaal als hout, stro herfstblad e.d.) en door evt. geregeld te beluchten met een pook of door omscheppen van de bak dan hoeft dat geen probleem te zijn. Zorg ook dat je hoop wel goed vochtig, maar niet kletsnat is...want ook dat zorgt voor rotting in plaats van goede omzetting. Als composteren met te weinig zuurstof gebeurt gaat er veel stikstof en ook CO2 de lucht in, waarvan het juist de bedoeling was dat het als koolstof en gebonden stikstof in de compost werd opgeslagen en zeer geleidelijk vrij komt. De werkwijze is dan niet zo erg milieu-vriendelijk (precies 2 stoffen die grote problemen geven voor milieu) en kwalitatief inferieur...geen echte stabiele compost maar wat snel verdwijnende organische stof dat veel minder bijdraagt aan je bodem dan goede compost.

Dank voor je info en ervaringen, Groothof. @ Mastert. We gaan het zien. 2 kilo per struik zou ik al heel erg goed vinden. (Ik denk dat je met pawpaw heel veel meer kilo's kunt oogsten. ) We maken binnenkort een afspraak.

Als aanvulling op mijn ervaringsverhaal hierboven, een link naar ik denk de meest complete en duidelijke uitleg over alle aspecten van de honingbes die ik in het Nederlandse taalgebied ken. Ze is afkomstig van de Kruisbessenproeftuin in Zomergem (Oost-Vlaanderen) en ik vermoed geschreven door eigenaar Marc Geens. https://www.proeftuin.eu/Nl/KLF/Haskap_kweken.pdf

@ Fruitige Esther Ik heb 2 dingen die iets van de verschillen kunnen verklaren. Maar toch zeker niet helemaal. Overigens kocht ik onlangs nog een aantal rassen bij jullie waarvan jullie zeggen dat het de beste zijn. Om het nog een kans te geven. Ik had al een 12-tal planten, allemaal verschillende rassen (weet nog maar van enkele planten precies welke) waarvan 10 toenmalige toprassen die ik in Polen heb gekocht 4 jaar geleden en 2 die ik in Nederland kocht ca. 6 jaar geleden. Maar als ik zie hoe weinig deze groeien en wat ze doen heb ik mijn twijfels of het veel kan worden. Het probleem is niet dat de planten kwijnen. De wortels zijn goed en gezond en tussen pakweg april en juni staan ze frisgroen. Daarna gaan ze snel achteruit, veel blad valt af en het frisse is weg. Ze bloeien soms al in het late najaar of begin van de winter, soms ook zijn er vaker een paar bloemetjes en van de beste planten kan ik een handjevol besjes plukken. Probleem is dat er heel weinig groei en ontwikkeling is en eigenlijk geen betrouwbare bloei en oogst tot hier toe. Verklaring 1: Nu maakt het klimatologisch wel wat uit of je zoals jullie op de Veluwe zit of waar ik 2 hectare beheer in het uiterste Zuidwest-puntje van Nederland (1 km. van zee, 6 km van België). De gemiddelde wintertemperatuur zal vast een 3 graden schelen (en dat is veel!!) en zeker het aantal echt koude dagen. Daarentegen zal de zomer hier ook minder heet zijn...eveneens enkele graden verschil. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is dit dicht bij zee, het stukje Nederland met de meeste uren zon en de minste regen. Zelf woon ik een 15 km. meer landinwaarts en dat maakt al een verschil in hoeveelheid zon en regen. Ik denk dat honingbessen een behoorlijke portie winterkou nodig hebben om goed te kunnen dragen en ze die in ons klimaat nooit voldoende gaan krijgen. Misschien is de tolerantie voor mildere klimaten van nieuwere rassen verbeterd?? Maar ik concludeer dat eigenlijk ons klimaat aan de veel te zachte kant is, het op de Veluwe soms nog net kan...maar ook daar is het klimaat al een heel stuk naar veel zachter opgeschoven en als dat verder gaat, zoals te verwachten, zal het er niet makkelijker op worden ze te kweken met succes: d.w.z. een zekere en goede oogst van goed kwaliteit. Het verschijnsel dat ze onregelmatig (wat) bloeien, meerdere keren per jaar soms, vaak al in december/januari/februari duidt er ook op dat deze planten "in de war" zijn....niet in hun goede habitat staan. Misbloei is daar vaak een aanwijzing voor. Waar jullie zeggen dat klimatologische omstandigheden, zoals de droogte (of hitte?) van vooral 2 zomers geleden en ook wel afgelopen jaar een excuus zijn, is het misschien zo dat sommige zomers toevallig wat gunstiger waren waardoor het toen nog meeviel? Vaak staan ze er al vanaf juli gewoon kattepierig bij...bijna al in winterse toestand. Een eigenschap van honingbes als vaste struik, die normaal is???? Of toch ook een aanwijzing dat ze in gebieden met een veel korter seizoen thuishoren? Verklaring 2: Bodem. De helft van de 2 ha. tuin die ik beheer is een soortenarm aangeplant bos van ca. 40 jaar oud, dat ik heb geopend (licht) door vooral snoei en gerichte kap van meest opschot, waar de soortenrijkdom en variatie bewust veel is vergroot. Het gebied waar vooral de fruitbomen en ook de bessen staan is een aansluitend stuk voormalige landbouwgrond (sinds ca. 10 jaar niet meer) met jonge zeeklei. Er groeit gras en wilde planten en In droge periodes kun je alleen in met een houweel. Deze klei is van nature kalkrijk, PH tussen 7.0. en 7.5. Jaarlijks breng ik waar bomen en struiken zijn en worden aangeplant grote hoeveelheden hakselhout, blad, maaisel van het gras en ook compost aan om de bodem te verbeteren. In zo een verbeterde bodem, die jaarlijks nog verder wordt verrijkt met organisch materiaal, vooral veel blad en ook wat compost, staan ook de honingbessen. Omdat er op een diepte van rond de 40 cm. een ploegzool zit, wat variërend in dikte, zorg ik voor diepere plantgaten voor bomen zodat die doorbroken is en voor struiken e.d. boor ik minstens er door met een grondboor en vul de boorgaten met een mengsel van de klei met organisch materiaal. Waar de zware kleigrond op zich voor sommige planten minder geschikt is, doet eigenlijk zowat alles (behalve echte zeer zuurminnende planten, maar honingbes is dat niet) het behoorlijk goed. De klei is van nature vruchtbaar en voedselrijk. Ik kan me nog voorstellen dat een minder compacte bodem, zand of evt. zelfs veengrond, op de Veluwe honingbessen het beter doen (hoewel nergens wordt bevestigd dat kleigrond een probleem zou zijn!)...maar verbetering met veel organisch materiaal, die voor andere planten soelaas biedt, brengt niet echt meer groei voor honingbessen. Ook nergens de bevestiging dat honingbes juist om zeer arme grond vraagt. Met mijn ervaring in ecologisch tuinieren en telen en kennis van bodemgezondheid c.q. bodemvoedzaamheid lukt het me dus niet echt om honingbessen echt aan de praat te krijgen en met bovenstaande informatie, die ik met jullie deel, kan ik dat ook nauwelijks verklaren. Het brengt me tot de verwachting, geen harde conclusie...dat kan alleen met echt wetenschappelijk onderzoek, dat jullie verwachtingen van juist dit fruit eerder wishfull dan reëel zijn en honingbes echt niet de grote hit van de toekomst zal zijn. Ook niet voor liefhebbers of in voedselbossen. Over economisch succes, telers die er een boterham uit halen (anders dan een beetje te verkopen aan exclusieve restaurants), ben ik zeer somber. Zelfs als een jaarlijks betrouwbare goede oogst hier mogelijk zou zijn, zouden de plukkosten en matige bewaarbaarheid het product haast onbetaalbaar maken vrees ik. Ik hoop dat ik het mis heb...!

Valt mij ook op na 3, 4 ,5 jaar.....groeien oh zo l-a-n-g-z-a-a-m. En het beeld dat Roeier geeft...wat bloei...soms vaker per jaar...eens enkele besjes...veel meer zit er in ons (eigenlijk veel te milde) klimaat ook niet in vrees ik voor dit plantje. Elders een heel topic over "Fruit van de toekomst". Zal de honingbes zeker nooit worden. Kan er zo 20 veel betere en geschiktere noemen.