groenbemesters onderwerken of laten staan?

[mw vogel]

Op ons vrij traditioneel ingestelde volkstuinencomplex is het zaaien van groenbemesters dit seizoen een kleine rage.

De reden is dat men hoort dat het grondverbeteraars zijn en dat is handig als je de grond uitput door er om het jaar aardappelen op te kweken

Ikzelf neem groenbemesters mee in de teeltwisseling en werk de planten rond deze tijd in de (klei)grond, waarna ik afdek met stro.

Mijn buren vinden mij een beetje dom, omdat mosterdblad, phacelia en klaver kapotvriezen en dan hoef je dus niets te doen (...)

Nu mijn vraag: de voedingswaarde die opgesloten zit in de planten verdwijnt toch als je de planten bovengronds laat afsterven?

En de waarde als structuurverbeteraar is dan toch ook nihiel (ze hebben maar weinig wortels).

 

Hoe denken jullie hierover??

[weknow]

Niet alle groenbemesters werken hetzelfde. Je hebt er die goed zijn in

- bodembedekking en onkruidonderdrukking

- productie van organisch materiaal (veel biomassa)...indirecte bodemverbetering (structuur en/of voedzaamheid)

- binden van wat stikstof in bodem

- opschonen van grond (bijv. aaltjes bestrijden)

- bodem diep doorwortelen of los maken of voeding uit diepere lagen omhoogbrengen

of een combinatie van deze dingen.

 

Elk heeft zijn eigen werking, groeiwijze, zaaitijd, sterke kanten, zwakke kanten.

Dus een volledig antwoord zal genuanceerd en uitgebreid zijn.

 

Mulchen met stro, wat jij doet is ook een soort indirecte groenbemesting. Kan best een zeker nut hebben. Bodem bedekt houden met stro (of compost of levende planten is ook zinvol...bescherming tegen dichtslaan en erosie)

In de winter je tuin bedekken met een geschikte begroeiing en er daarna (na vorst of doorlevend) je bodem mee bedekt houden heeft een soortgelijk effect en is wellicht effectiever. Het is maar wat je wilt bereiken en welke plant je kiest. Kan ook zijn dat je juist veel organisch materiaal wilt en het inwerkt om te verteren of composteert.

 

Nu mijn vraag: de voedingswaarde die opgesloten zit in de planten verdwijnt toch als je de planten bovengronds laat afsterven?

Hoe stel je je dat voor? Waar in planten zit die voedingswaarde dan opgesloten??????

 

Langdurig goede grondstructuur verkrijg je door het opbouwen van koolstof in de bodem...organisch materiaal waarin microben leven en de bodem laten leven...verterende wortels of plantenresten (of sneller en beter te sturen via de composthoop) dragen daar ook wat aan bij.

[RobO]

misschien bedoelt mw vogel dat de planten mineralen uit de grond opnemen en vastleggen in groen en bruine delen?

als ze boven de grond afsterven verdampt er misschien een pietsie maar het meeste zit toch in de droge stof lijkt me

 

zo kweken wij smeerwortel als mineralenpomp: de plant voedt zich op 3 m diepte met mineralen die anders onbereikbaar zijn voor groente en brengt kalirijke meststof op

[mw vogel]

Dank voor de reacties...

Wat toelichting op mijn vraag: stikstofbinders bijvoorbeeld geven de stikstof aan de lucht af en niet aan de grond als ze bovengronds afsterven (behalve de stikstof die opgesloten zit in de wortels). Dat wist ik wel. Maar ik vroeg me gewoon af of dat in het algemeen geldt dat het nuttiger is om het groen van de groenbemesters onder te werken voordat het gaat vriezen. Er blijft anders namelijk tamelijk weinig van over, is mij opgevallen...

[RobO]

vlgs de wur werken groenbemesters op een aantal manieren, afhankelijk van gewas en al dan niet onderspitten:

 

- bodemstructuur vebeteren door onderspitten; doen wij niet ivm nateelt en bemestingsplan (we spitten wat verteerde stro en koemest onder); bladrijke groenbemesters verteren weer zo snel na onderspitten dat de stikstof deels uitspoelt vóór de nieuwe teelt

 

- vanggewas van de plantopneembare vormen van stikstof: nitraat, ammonium; die gevangen stikstof komt niet vrij bij afsterven maar pas tijdens het verteren, dat kan ook prima in een composthoop; dat doen wij dus meestal; laten verteren boven op de grond doen we dus niet

 

- aaltjesvanger

 

het antwoord op je vraag hangt dus vlgns mij af van gewaskeuze, grondsoort en methode van verteren

 

wij kiezen op onze veengrond meestal voor winterrogge dat we laten staan om de grond niet te laten dichtslaan tot het voorjaar en om het onkruid iets te onderdrukken tot de nieuwe teelt; daarna halen we het uit de grond om in de composthoop te laten verteren

de vastgelegde mineralen komen dan weer langzaam vrij want rogge verteert niet zo snel

 

 

als er heel vroeg een bed vrijkomt nemen we phacelia en halen dat na de eerste vorst uit de grond voor de composthoop;

de grond dekken we dan af met verteerde compost/stro/blad

onderspitten zou ook kunnen maar dan moet het wel verteerd zijn voor de nieuwe teelt in het voorjaar, je raakt dan wel wat stikstof kwijt door uitspoeling

[Waaslander]

zo kweken wij smeerwortel als mineralenpomp: de plant voedt zich op 3 m diepte met mineralen die anders onbereikbaar zijn voor groente en brengt kalirijke meststof op

 

Is smeerwortel goed onder controle te houden ? Als je het ergens weg wil lukt dat ook , zoals ik bij even snel te googelen vind ik dat het te vermederen is met een wortelstok . Doet me dan denken aan heemoes brandnetels en haagwinde .waarvan de 2 eerste ook goede eigenschappen toegeschreven worden maar die ik en de meeste niet in hun tuin willen.

[Balto]

Volgens mij verliest plantmateriaal wel stikstof als het verdort en uitdroogt. Want het wordt bij mij niet warm als het op een hoop ligt. Echter kan ik er op internet niet veel over vinden.

[weknow]

Volgens mij verliest plantmateriaal wel stikstof als het verdort en uitdroogt.

 

Klopt. Maar de stikstof en andere bouwstoffen in een plant komen pas door vertering deels beschikbaar en zullen grotendeels ook vrij vluchtig zijn (m.n. de stikstof). Door humusvorming vooral wordt een aanzienlijk deel echter gebonden en opgeslagen. Stikstof is in grote hoeveelheden in de atmosfeer. Voor plantenvoeding moet het aanwezig zijn in de bodem in een vorm die door plantenwortels (meestal in samenwerking met bodemleven) opneembaar is of wordt. Plantengroen op of in de bodem geeft wat stikstof zolang totdat het verteerd is (en een deel wordt ook gebruikt bij het verteringsproces) tenzij het op een of andere manier aan de bodem gebonden kan worden....daar werkt compostering zo gunstig.

 

Het voedende van de bodem is via plantaardig materiaal (organische stof) is vooral in de koolstof, die een plant gebruikt voor fotosynthese. Koolstof die tot humus is omgevormd kan verbindingen aangaan met o.a. stikstof en dit opslaan. Een bodem die hiervan rijkelijk voorzien is, is een voedzame (levende)bodem......veel meer en veel duurzamer (en uiteindelijk ook effectiever) dan grond opgevat als "gesteente waar wat voedingstoffen aan zijn toegevoegd".

[RobO]

zo kweken wij smeerwortel als mineralenpomp: de plant voedt zich op 3 m diepte met mineralen die anders onbereikbaar zijn voor groente en brengt kalirijke meststof op

 

Is smeerwortel goed onder controle te houden ? Als je het ergens weg wil lukt dat ook , zoals ik bij even snel te googelen vind ik dat het te vermederen is met een wortelstok . Doet me dan denken aan heemoes brandnetels en haagwinde .waarvan de 2 eerste ook goede eigenschappen toegeschreven worden maar die ik en de meeste niet in hun tuin willen.

 

we hebben hier een speciale onvruchtbare die niet wegloopt: Bocking 14

hij stekt idd heel makkelijk op een wortelstukje maar staat al braaf 4 jaar op dezelfde plek

[Waaslander]

Smeerwortel als mineralenpomp ? Gaat dan toch over een klein stukje , als het steeds op zelfde plaatst staat .en elk jaar op andere plek lijkt me moeilijk te verwijderen . over welke oppervlakte verspreiden de mineralen zich volgens u?

[RobO]

we knippen het blad en maken er gier van, dat gaat bij de aardappels, tomaten en op de composthoop

dus de oppervlakte is de hele tuin

 

we hebben twee stroken die we per 2 jaar doorschuiven, het idee komt uit de UK: linkje

[weknow]

Strikt genomen is smeerwortel geen groenbemester, natuurlijk. Maar een vaste plant.

 

Bocking 14 kreeg ik onlangs van Jorg, maar er zijn ook andere cultivars die zich niet zo explorerend gedragen als die in het wild, die ik in vlakken onder bomen heb aangeplant in de bostuin ook vanwege de bloei en vanwege het loof als mest/voor de compost. Daar mogen ze in ruime gebieden hun gang gaan. Ik vind de verschillende soorten ronduit mooi omdat ze een dicht groen tapijt vormen en fraai, in verschillende kleuren, bloeien. Ze doen het goed in de schaduw en de droge 's zomerse omstandigheden daar.

 

Ik gebruik de wilde (in mijn moestuin aan huis) om te mulchen onder fruitstruiken (en dan afgedekt met een laagje compost). Pluk ze daarvoor met zakkenvol in de weien en velden in het voorjaar of sept/okt als ik de hond uitlaat.

[Castaneda]

Nu mijn vraag: de voedingswaarde die opgesloten zit in de planten verdwijnt toch als je de planten bovengronds laat afsterven?

En de waarde als structuurverbeteraar is dan toch ook nihiel (ze hebben maar weinig wortels).

 

Hoe denken jullie hierover??

 

Laat ik voorop stellen dat ik het werkelijke antwoord natuurlijk niet weet, want ik ken niet de precieze innerlijke werking van deze processen.

 

Maar ik denk dat het verdwijnen van voedingswaarde reuze meevalt, want waar zou de voedingswaarde inderdaad naartoe verdwijnen? Als stikstof inderdaad wordt omgezet naar gas en op die manier weer terugkeert naar de lucht, dan is misschien een klein verlies, maar zeker geen belangrijk verlies in mijn visie (zal ik later op terugkomen). Maar welke mineralen en andere stoffen zouden er dan nog meer verdwijnen en waar gaan ze dan heen?

 

In mijn huidige kijk op het proces van afsterven zou ik zeggen dat deze groenbemesters misschien net als bomen gedeeltelijk de voedingswaarde uit het bovengrondse deel transporteren naar de wortels zodra het herfst wordt. Maar veel meer bedoel jij misschien het volgende: het groene skelet sterft af, wordt kleiner, versnottert en daardoor lijkt er minder over te blijven. Maar ik heb niet het idee dat daardoor voedingswaarde verdwijnt, hooguit wordt het geconcentreerd. Mijns inziens bestaat een levende plant voornamelijk uit water en misschien wel lucht, het minerale deel (wat volgens mij de voedingswaarde vormt) is zeer klein, volgens mij minder dan 10% (ik heb 6 % in mijn hoofd, maar ik onthou dingen vaker verkeerd of wissel info door elkaar). Vandaar dat er voor het zicht misschien veel massa/voedingswaarde verdwijnt, want het volume wordt aanzienlijk kleiner, maar of daarmee ook veel voedingswaarde verdwijnt wil ik betwijfelen. Zolang het niet verdampt kan het in mijn (voorlopige) optiek in ieder geval niet verdwijnen. En ook al zou het verdampen, is het dan een groot verlies?

 

Volgens de info die ik lees heeft een levende bodem (bodem vol micro-organismen (o.a. bacterien en schimmels)) de mogelijkheid om bijv. stikstof direct uit de lucht op te nemen en te verwerken. Zolang je bodem dus een goede levende bodem betreft, die daardoor ook voldoende contact met de lucht heeft in de bovenste grond laag, zul je dus voldoende stikstof in de bodem hebben.

 

Ook hun waarde als structuurverbeteraar is misschien wel groter als dat je denkt, het verbaasde mij in ieder geval toen ik voor het eerst foto's of tekeningen zag van de grootte van wortelgestellen van verschillende soorten planten. Soms zijn wortelgestellen veel uitgebreider dan wij denken en kunnen zien. Robert Kourik heeft hier bijv. een mooi boek over: Roots Demystified. En tijdens het leven van de groenbemesters leveren zij ook weer voeding aan de bacterien en schimmels en andere bodemorganismen die rondom hun wortels leven. Tijdens het leven van een plant gaat de voedsel stroom nooit 1 kant op (alleen richting de plant, zoals mensen misschien denken), het is een wisselwerking en de plant staat dus ook voedingstoffen af (o.a. suikers) aan de bodem(leven) zolang het leeft.

Of de groenbemesters ondergewerkt, of juist wanneer je ze laat staan, een grotere bijdrage leveren aan de bodemstructuur zal denk ik weinig uitmaken. En ik zou doen wat jij zelf het prettigst vind. Misschien is er nog een voordeel te behalen door een plant zijn natuurlijke cyclus te laten doorlopen, en daarmee dus volledig te laten afsterven, maar daar heb ik tot nu nog nergens over mogen lezen.

 

Even los van bovenstaand verhaal:

Stikstof wordt vaak als maatstaf genomen voor een wel of niet voedingsrijke bodem, of als het belangrijkste element voor de groei van een plant. Maar de grote nadruk daarop is totale onzin. Natuurlijk is stikstof belangrijk, zelfs essentieel, geen groei zonder stikstof, maar dit geldt voor meerdere mineralen en elementen. Persoonlijk verdenk ik de grote industrie van het propaganderen van dit soort info, want ik heb het op school ook moeten leren. Maar nu ik zelf veel dieper op de stof in ben gaan lezen, ontdek je langzamerhand dat andere factoren dan stikstof net zo belangrijk zijn, of misschien wel belangrijker. Let bijv. liever op een juiste mineralen balans en een rijke verscheidenheid en aanwezigheid aan spoorelementen. En onmisbaar: een rijk scala aan bodemleven, die er weer voor zorgen dat het voedsel voor de planten opneembaar wordt. Met een goed levende bodem hoef je je nauwelijk meer druk te maken om stikstof, die wordt vanzelf verzorgd.

[weknow]

In grote lijnen eens met Castenada.

 

Maar ik heb niet het idee dat daardoor voedingswaarde verdwijnt, hooguit wordt het geconcentreerd.

 

Dit is precies wat er gebeurt bij bijv. composteren. (Geen mening, maar harde gegevens ) De massa wordt kleiner, de concentratie aan mineralen wordt veel sterker, maar vooral ook: de mineralen worden omgezet naar ingewikkelde, stabiele verbindingen en zo vastgehouden in de compost en later de bodem. De voedingswaarde van compost is op zichzelf aanzienlijk lager dan van bijv. kunstmest of verse dierlijke mest, waarbij compost het eerste jaar ca. 30 % gemiddeld daarvan afgeeft. Maar de totale hoeveelheid die je ervan geeft aan de bodem is veel groter en het werkt, met de toename/opbouw van organisch materiaal door dit te blijven doen, vooral als een voorraad die zich opbouwt en daarna heel geleidelijk wordt afgegeven. Ideaal is een geleidelijke opbouw van stabiel organisch materiaal (gemeten als percentage koolstof) tot ca. 2.6% in de teeltlaag (bovenste 30 cm.) van je grondje. Als je dit in een aantal jaren hebt opgebouwd door behoorlijke hoeveelheden compost te geven is de voedzaamheid van je bodem in principe voldoende voor elke teelt. Dan is het een kwestie van blijven aanvullen wat je verbruikt door te oogsten om dit ideale niveau te handhaven. Meer compost blijven toevoegen is ongewenst en leidt tot overbemesting met alle negatieve gevolgen die daar (ook voor wie met directe bemesting werkt) bijhoren en die met een vrij strenge wetgeving in de landbouw worden gehandhaafd.

 

Wat een bodem kan vasthouden aan voedingstoffen is zonder die organische stof vrij weinig. Directe bemesting met kunstmest of ook dierlijke mest is daarom een soort fastfood....het werkt snel en kort en bouwt niets op. (Organische mest heeft wel nog een beperkt percentage organische stof = koolstof dat iets bijdraagt aan structuur en voedzaamheid van de bodem, kunstmest niks en heeft zelfs een verschralend en uitputtend effect en de meeste soorten hebben ook een verzurende werking, waarvoor kalkgiften dan weer een compensatie moeten zijn). Wel is er een groot verschil tussen bijv. zandgrond (die op zichzelf niks vasthoudt) en bijvoorbeeld klei dat tot een zeker niveau sommige mineralen kan binden en daardoor minder kritisch is. Maar ook daar zal voorbij een kritische grens (vergelijk het met een spons die een hoeveelheid water kan vasthouden en dan niet meer) de overmaat doorspoelen naar de diepere bodem en het grondwater.

 

Stikstof wordt in grond zonder humus nagenoeg niet opgeslagen en verdwijnt dan vooral in de lucht. (als ammoniak)

Zolang je bodem dus een goede levende bodem betreft, die daardoor ook voldoende contact met de lucht heeft in de bovenste grond laag, zul je dus voldoende stikstof in de bodem hebben.

De combinatie van voldoende stabiel organisch materiaal die geleidelijk is opgebouwd, samen met het bodemleven dat hiermee verbonden is zorgt op diverse manieren voor (o.a.) een gewenste stikstofvoorziening van de meeste planten.

- De directe werking vanuit toegediende compost (zoals hierboven gezegd: ca. 30 % het eerste jaar) door de afbraak die er verder plaatsheeft.

- De langzame afgifte vanuit de voorraad die in de bodem is opgebouwd door organismen (ca. 2 a 3% per jaar)

- Wat organismen zelf produceren (m.n. bepaalde bacteriën) vanuit de lucht, o.a. door uitwisseling met de plantenwortels, en door de levenscyclus van de organismen (miljarden "lijkjes" die ook stikstof bevatten en ook verteren).

 

Terug naar de groenbemesters. Die voegen vooral wat organisch materiaal (koolstof) aan de bodem toe en bij het verteren van het groen ook even wat stikstof. De werking is niet enorm...maar zeker zinvol en aanvullend, zeker als ze een behoorlijke biomassa hebben. Sommige soorten (vooral vlinderbloemigen) binden wat stikstof in de wortels die wat geleidelijker vrijkomt en even een klein extraatje zijn. Het effect is niet enorm, maar het is een relatief goedkope manier om een volgende teelt een kleine push (stikstof) te geven en een bijdrage te leveren aan organische stof in de bodem, waar anders de grond ongebruikt bleef. Ook bescherming tegen erosie, uitspoelen en dichtslaan van de bodem is een belangrijke functie die het kan hebben. Als het om dit laatste gaat, is laten staan te preferen boven vroegtijdig omwerken. Met mulchen zijn soms dezelfde effecten te bereiken. Er leiden meerdere wegen naar Rome. Het is afhankelijk van wat je wilt bereiken (en dus welke groenbemester je daarvoor kiest) wat het beste is om te doen, is nog steeds mijn advies aan de vraagsteller.

[mw vogel]

Dank voor de uitgebreide uitleg, Castaneda en Weknow! (en alle anderen natuurlijk)

Niet dat het nu eenvoudiger wordt

Mijn vraag was ook ingegeven door mijn ervaring met mosterdblad, die ik vorig jaar winter 'in de grond' had laten smelten (zoals ze dat dan zo aardig zeggen) en afgedekt met stro. Die grond was in het voorjaar bijna niet te bewerken, grote klonten klei, niet fijn. Op een ander stuk had ik ook mosterdblad staan (iets eerder gezaaid) en die heb ik wel door de bovenlaag gewerkt, maar niet afgedekt. het kan toeval zijn, maar die grond was veel beter van structuur. En toen dacht ik, hoe zit het dan met de voedingswaarde die de planten afgeven. Vandaar mijn vraag.

Nu heb ik weer een hoop informatie om over na te denken!

Tnx

[weknow]

Eens een keer wat mulchen, compost opleggen of een groenbemester gebruiken is veel te weinig voor een echt goede structuur van je bodem. Alle beetjes helpen wat natuurlijk. Maar echte structuurverbetering krijg je geleidelijk, bouw je in een aantal jaren op. Je bent misschien wat ongeduldig om van een keer al zo veel te verwachten.

 

Bedenk bovendien dat groen materiaal (bijv. het groen van een groenbemester die dan ook nog veel massa geeft) bijna geheel vergaat en zeer weinig organische stof achterlaat. Ook bij met vers materiaal moet alles nog verteren als je ermee mulcht.....beetje afhankelijk van wat het is, slinkt het met een factor 5 a 10. Bruin materiaal, zoals jouw stro, zorgt voor meer massa...maar het verteert ook zeeeer langzaam en ook dan blijft er misschien maar 1/5 deel van over uiteindelijk als organische stof in de bodem.

 

Composteren is toch veel effectiever. Je maakt een goede samenstelling groen en bruin (30 en 70 % ongeveer) en daardoor kan de vertering vrij vlot verlopen, zeg tussen 1/2 jaar en een jaar, mits voldoende vocht en zuurstof en menging. De hoeveelheid die je gebruikt kan veel minder zijn dan van een mulch van gras, stro o.i.d. omdat het al grotendeels verteerd is (en geslonken) en het grootste deel van de voedingstoffen er in is opgeslagen. Ik schat dat 1 cm compost gelijkstaat aan 5 a 10 cm. ander organisch materiaal als bijdrage aan koolstof (organisch materiaal ) aan de bodem. Om je een idee te geven: Ik heb nu gedurende 4 jaar veel compost toegevoegd. Jaar 1: gemiddeld een 7 cm. de jaren er op een 3 cm. gemiddeld over de moestuin en dat doe ik nog 1 of 2 jaar. Dan is het tijd voor een bodemmonster, waarvan ik dan vooral geïnteresseerd ben in de hoeveelheid koolstof en de koolstof/stikstofverhouding in mijn bodem. Is die dan hoog genoeg (rond 2.6 % koolstof en een koolstof/stikstof verhouding van rond 10:1) dan ga ik over op een dosering die verbruikte voedingstoffen nog slechts aanvult (rond de 0,5 cm. compost gemiddeld over de moestuin) om overbemesting te voorkomen.

 

Nogmaals: als het gaat om bodemstructuur levert een groenbemester (die dan vooral veel organisch materiaal moet geven, veel biomassa.....en dat zijn lang niet alle) een bescheiden bijdrage. Zoals Robo elders ook zegt.....tenzij de groenbemester bevriest, is het waarschijnlijk niet extra gunstig om ze al vroeg onder te werken (of m.i. nog beter in de meeste gevallen: uit te doen en mee te composteren). Ook mulchen met stro - wat net als een groenbemester op zichzelf een goede techniek kan zijn om bepaalde dingen te bereiken - zal geen snelle en geen heel grote structuurverbetering van de bodem geven, al is het maar dat het toch zeker een seizoen of 2 duurt voordat het stro echt verteerd is op of in je bodem. De biomassa van stro (bevat weinig water meer en is bruin materiaal) is hoger dan van groen plantenmateriaal, maar om goed te verteren heeft het stro stikstof nodig. In een composthoop/bak met gemengd groen en bruin materiaal komt die stikstof die nodig is voor vertering/omzetting (en ook deels wordt vastgelegd) uit het groene materiaal dat door bacteriën vrij snel wordt verteerd (merkbaar aan slinken en stijgende temperaturen.)

[Bit]

Naast alle dingen die inmiddels al gezegd zijn is er nog wel iets wat je mag meewegen over de vraag of je groen zou moeten onderwerken of niet.

 

Iemand die op zand ( en met name op zuur zand ( Veluwe, Utrechtse Heuvelrug, grote delen van brabant enzo )) tuiniert zal het herkennen. Groen wat je onderwerkt net voor of tijdens de winter, haal je gerust bijna onaangetast weer naar boven in april. Het is van vele factoren afhankelijk maar sowieso is de diepte van belang ( aanwezigheid van de juiste bacteriën die wél bovenin aanwezig zijn, maar op 10 cm diepte al niet meer ) de mate van vocht, de grondsoort sowieso en natuurlijk ook het jaargetijde ( temperatuur ) en dan natuurlijk naast de grondsoort ook de mate van 'gezondheid' van je bodem.

In een bodem die eigenlijk gewoon kapot is oftewel 'dood', kun je groenbemesters onderwerken wat je wil, maar daar zal het echt véél langer nemen wil er een toevoegende waarde ontstaan.

 

Ik neem maar 1 regeltje over van iemand die hier wat over zei ( ik dacht weknow ). Het gaat allemaal l a a a n g z a a m. Het bouwen aan een gezonde bodem is iets van l a n g e adem. Daar ben je gerust jaren en jaren mee bezig. En ook dan nog afhankelijk van vele factoren die je misschien niet zelf in de hand hebt. Grondsoort. Vocht. Temperatuur. Licht. Zuurtegraad. Humusgehalte. Bodemgesteldheid ( is wat anders dan grondsoort )

[weknow]

Het gaat allemaal l a a a n g z a a m. Het bouwen aan een gezonde bodem is iets van l a n g e adem.

 

Klopt wat Bit zegt! Maar het goede nieuws is wel dat je bodem jaar in, jaar uit al beter wordt....en al behoorlijk snel. Ben nu zelf 4 jaar bezig om deze benadering consequent en zorgvuldig toe te passen en merk elk jaar een grote verbetering, die zich vertaalt in gezonde groei en goede/lekkere opbrengsten. Bijkomend voordeel is ook dat het niet meer en ik denk zelfs aanzienlijk minder werk is dan de - toch wel wat achterhaalde - "spitten en (kunst-)mest manier" die ik zelf (hoewel niet zozeer kunstmest) ook vele jaren heb toegepast. Ik zou echt niet meer terug willen, om vele redenen. Om het helemaal perfect en oppie-toppie te krijgen....dat is inderdaad iets van een jaar of 5 a 10 schat ik.