Compost op de moestuin...

[Richard74]

Hallo,

 

Ik start vanaf volgende week op mijn nieuwe moestuin, ongeveer 300 m2 groot. De structuur van de grond is behoorlijk goed en de vorige eigenaar heeft vorig jaar niet/heel beperkt gemest maar de opbrengsten waren prima. Ik heb een bodemonderzoekje laten doen, ter indicatie, en de bodem heeft een goede ph waarde en meer dan genoeg voedingstoffen erin.

 

Als advies kreeg ik om de komende paar jaar beperkt te bemesten, 200 liter stalmest per 100 m2 of 200 liter rijkere compost per 100m2.

 

Nou vraag ik mij af wat nou precies rijkere compost is, en wat nou het beste moment is om de compost toe te voegen.

 

Ik dacht zelf om volgende week de compost over te tuin uit te strooien en uit te harken (als soort mulch laag), vervolgens laat ik de grond met rust en ga ik begin voorjaar weer met de cultivator er doorheen om het goed los te maken.

 

Of, is het beter de compost pas in maart toe te voegen?

 

Alvast bedankt voor jullie tijd en antwoorden

[weknow]

Wat rijkere compost is, is inderdaad onduidelijk. Geen standaard-term!

 

Goede compost is van gevarieerde samenstelling en goed gemengd en gemaakt van ongeveer 60% bruin materiaal en 40% groen materiaal.

 

Het groene materiaal verteert vrij snel, geeft warmte en geeft bij afbraak o.a. stikstof die bacteriën nodig hebben voor de omzetting. "Groen" is het meeste verse plantafval uit je tuin, het meeste van je keukenafval en eventueel mest van plantenetende dieren (kip, paard, ezel, konijn, koe e.d.)

 

Het bruine materiaal verteert wat langzamer en bevat o.a. relatief veel koolstof. Denk aan houtachtige dingen, stro, afgevallen bladeren e.d.

 

Als het aandeel mest in je compost groter is, zal de compost wat meer directe voedingsstoffen bevatten dan wanneer je alleen met tuin- en keukenafval composteert.

 

Als het composteren goed verloopt (mengen en omzetten helpen daarbij veel) met voldoende zuurstof en vochtigheid dan is je compost "rijk". Er zitten alle mogelijke ingrediënten in, die planten nodig kunnen hebben om te groeien. Ze voedt het bodemleven (dat de planten voedt), bevat voedingsstoffen die geleidelijk vrijkomen, helpt ziekten te onderdrukken, maakt bodem luchtig en regelt vocht in je bodem.

 

Je werkwijze om compost op te brengen als mulch is de goede. Inwerken werkt averechts, omdat zonder zuurstof het bodemleven er niets mee kan (en ook het voedende en ziektewerende effect daarmee weg is!) Het late najaar (nu dus) is de goede tijd. Op zandgrond zou het ook nog wel later kunnen.

[Richard74]

Ok, goed om te horen dat wat ik qua tijdstip in mijn hoofd had correct is.

 

Ik heb natuurlijk nog wel wat vragen, antwoorden leveren meestal weer nieuwe vragen op

 

1. Ik heb op dit moment nog geen compost, dus ik moet het aanschaffen. Wat is de beste plek daarvoor als ik compost zoek met die 60-40 verhouding? Gewoon een tuincentrum of zijn er betere plekken? Ik ben nog vrij nieuw in deze materie haha

 

2. Voor het zaaien, dus vroeg in het voorjaar, met de cultivator er door, is dat goed genoeg? Ik weet dat collega tuinders met de frees er doorheen gaan maar ik geloof eigenlijk dat ik dan de structuur van de grond meer beschadig dan goed doe. Is dat ook zo of is frezen net zo goed/slecht? Overigens, ik denk dat ik niet hoef te frezen omdat de structuur van de grond al vrij goed is.

 

3. Deze manier, dus in het najaar goede compost over je tuin verspreiden, kan je dat ook elk jaar doen? Of kan je niet zonder koe- of paardemest?

 

En bedankt voor de kennisdeling, ik heb er veel aan.

[mw vogel]

Hoi Richard, het blijft natuurlijk lastig om van een afstand te adviseren.

Je hebt adviezen gekregen over bemesting, maar eigenlijk mag je daar stalmest en compost nauwelijks toe rekenen. Dat zijn grondverbeteraars - heel belangrijk - maar qua meststoffen staan ze niet zo hoog genoteerd. Als je zandgrond hebt spoelen de meststoffen die er in zitten tijdens de natte maanden bijna helemaal uit. Ik mest zelf altijd bij, waar nodig, met koemestkorrels.

Bij een werkelijk goede structuur van de grond (geluksvogel! ) zou ik in geval van kleigrond de percelen waarop je volgend jaar wilt gaan telen afdekken met stro (= goedkoop en houdt verslemping van de klei tegen). In het voorjaar kun je dan bed voor bed beoordelen of het nog een gift compost vraagt en eventueel wat koemestkorrels of culterra. Ieder gewas heeft weer een andere mestbehoefte, dus verdiep je daar eens in deze winter Op zand zou ik geneigd zijn niets te doen tot maart en dan ook bed voor bed in orde maken.

Trouwens: 200 liter compost voor 100 m2 grond vind ik aan de magere kant: dat zijn 5 zakken. Maar nogmaals: het is de vraag of alle bedden het nodig hebben. Om een voorbeeld te noemen: courgettes en pompoenen begroeien gemiddeld 1 tot 1,5 m2 per plant, maar daarvoor hoef je de grond niet te bemesten. Onkruidvrij houden (ook wel een dingetje...) en per plantje een flink gat graven en dat volscheppen met een mengsel van verteerde stalmest en compost gaat het beste. Bij mij ligt het toekomstige courgettevak dus de hele winter braak. Doe ik niets aan. Lekker makkelijk!

Succes met plannen maken en vergeet de feestdagen niet

[weknow]

200 liter compost op 300m2 moestuin is heeeeel weinig. Zo een advies dat je kreeg, kijkt alleen maar naar de voedingsstoffen in de grond blijkbaar. Bij een ekologische moestuin, ook daarin is heel veel ontwikkeling en nieuwe kennis, zie je steeds meer dat compostgebruik centraal staat met veel meer doelen dan alleen bemesting. Ik zelf heb daarin een aantal duidelijke keuzes gemaakt, mede op grond van die nieuwere kennis inzichten, die voor mensen die op een ouderwetse manier tuinieren (spuiten, flink mesten) heel vreemd zullen zijn en zelfs voor mensen die biologisch/ecologisch werken soms nog wat raar en ongebruikelijk zullen zijn.

Ik zeg dit maar even vooraf, omdat achter wat ik adviseer een bepaalde benadering zit. Wat ik doe en denk kun je daar niet los van maken.

 

Zelf maak en gebruik ik veel compost. Verleden jaar is er over mijn hele moestuin ca. 8cm gegaan en dit jaar (en de komende jaren) zal dat een cm. of 4 a 5 zijn (wat afhankelijk van waar ik tussendoor nog compost heb gebruikt). Af en toe mest ik heel gericht nog iets bij (sommige gewassen), maar over een jaar of 4 a 5 zal dat niet of bijna niet meer nodig zijn. Het idee is: Ik zorg voor mijn bodem en het bodemleven en de bodem zorgt - steeds meer - voor mijn gewassen. Compost is daarbij het belangrijkste. (Verder grond bedekt houden, niet spitten en geen bodembewerking - behalve, wieden en schoffelen - soms groenbemesting, ruime teeltwissel en beplanting variëren, gebruik van plantenaftreksels enz.) Ik kan me voorstellen dat - zeker als het allemaal nieuw voor je is - dit wat raar en ongebruikelijk klinkt, maar tot hier toe werkt het meer dan naar tevredenheid

 

Ik zal proberen je vragen zo te beantwoorden dat ik het probeer te vertalen naar jouw situatie.

 

1. Hoe kom je aan compost?

Begin zo gauw mogelijk om zo veel mogelijk zelf te maken! Dat wordt je belangrijkste bron. Tuinafval, keukenafval, bladeren, stro, mest van een huisdier, paardenmest of kippenmest ergens in de buurt te krijgen? Dat kan er allemaal op. Vele topics op dit forum over wat allemaal geschikt is en hoe je dat doet.

Om nu te kunnen beginnen: Is er in jouw buurt een milieustraat waar je het gratis of goedkoop kunt halen? Anders misschien een teler o.i.d. waar je een aanhangwagen van kunt overnemen? En anders moet je naar een tuincentrum o.i.d. 7 zakken of zo om te beginnen is nog wel overkomelijk. Misschien zijn er leden van het forum bij jou in de buurt (Utrecht) met tips?

 

2. Staat er in je onderzoek van de bodem ook iets over het percentage organisch materiaal in je bodem?

In principe niet freezen. Het maakt de grondstructuur kapot. Mijn vraag over het onderzoek is eigenlijk een vraag naar de structuur van je grond. Mensen die freezen en spitten willen daarmee de grond schoon en luchtig en kruimelig maken. Maar ze kijken alleen naar de grond als gesteente. Voor even komt dat wat losser te liggen, maar - zeker kleigrond - zal weer snel dichtslaan. Waar het om gaat is dat je bodem zelf dit vermogen krijgt en precies door steeds en veel compost opbrengen bouw je hier aan. Het bodemleven neemt enorm toe en doet dan het werk: zorgt voor lucht, veel betere waterhuishouding (geen wegspoelen, water kan snel de grond in en grond houdt veel meer vocht vast tegen droogte) en beperkt ziekten en mogelijke gebreken. Iedere keer dat je dit bodemleven ernstig verstoort, doe je deze effecten teniet en duurt het weer maanden voordat er hopelijk weer een balans ontstaat.

Ik kan me nog voorstellen dat als je landje erg moeilijk te bewerken is en vol onkruid staat of waterziek is , je dan 1x spit of freest voor een "schoon" begin. Maar het lijkt uit jouw onderzoek dat je al een behoorlijk goed begin hebt overgenomen en dan kom je met spitten of freezen niet verder.

Mulchen met compost heeft nog 2 voordelen hier. Geleidelijk zul je veel minder onkruid krijgen (als je zorgt dat het niet meer bloeit, geregeld wiedt) omdat je niet steeds weer zaden bovenhaalt en een mulchlaag onkruid wat onderdrukt en overigens wieden/uittrekken ook veel makkelijker maakt. In het voorjaar warmt die donkere compostlaag, zeker op klei, ook wat sneller op waardoor je eerder kunt zaaien en planten. Dat samen met een bodem waarin het bodemleven al actief is (en niet kapot-gefreesd) is in de eerste maanden van een jaar regelrecht in betere/gezondere opbrengsten.

 

3. Kun je zonder paarden- of koeienmest?

Ja...zeker op den duur moet dat kunnen, want er zijn tuiniers met goede resultaten die dit doen. Bijvoorbeeld omdat ze tegenstander zijn van dierlijke mest op de tuin. Maar die gebruiken dan wel plantaardige alternatieven voor bemesting, veelal op basis van suikerrijke gewassen.

 

Zelf gebruik ik de mest van onze kippen en van vrienden die een ecologische zorgboerderij met paarden, ezels, schapen en kleinvee hebben, wel. Wat moet daar anders mee...ik zie het ook als een stukje kringloop. Maar die mest wordt door mij altijd eerst mee-gecomposteerd. Ik denk dat ca. de helft van mijn compost gemaakt wordt van die mest (inclusief stro e.d. die er ook veel inzit). Zoals ik al eerder zei, omdat ik nog maar in jaar 3 van de humus-opbouw zit en ik op 5 a 6 jaar opbouw reken, gebruik ik soms gericht wel wat koemestkorrels, kalium en enkelvoudige meststoffen om een teelt te ondersteunen. Maar dan heb je het over kleine aanvullingen.

[Roelie]

Ik zou niet willen beweren dat wij de ideale grond bezitten, maar we wonen in de Groninger Veenkoloniën en de zgn dalgrond aldaar kan prima toe met een éénmalige compostgift in de herfst. Wanneer alles uit de tuin is wordt deze schoon gemaakt, van een duimdikke laag compost voorzien die door de de toplaag wordt gewerkt en toegedekt met een fikse laag stro. In het voorjaar de eerste zaken als tuinboontjes zaaien. Stro aan de kant, boontjes er in en weer toe dekken. Werkt prima en altijd een schone tuin waar relatief weinig ongewenste plantje in opkomen.

 

[Richard74]

Ben ik weer

 

Beetje een late reactie maar was erg druk, helaas niet op de tuin haha.

 

Ik heb inmiddels 5 kub compost geregeld, bestaande uit hout en groen, geen GFT dus en de verhouding is 50-50. Prima wat mij betreft. Ik kon ook nog de leeftijd kiezen, 1, 2 of 3 jaar, ik heb voor 2 jaar oud gekozen. Als 1 jaar beter is, dan snel roepen, ik kan het nog aanpassen, volgende week wordt het geleverd en verspreid ik het over de tuin. De bedoeling is een laag van 5cm er overheen te gooien.

 

Het percentage organisch materiaal is hoog volgens het onderzoek, hoge voorraad en beschikbaarheid aan voedingsstoffen.

 

Ik wil inderdaad via compost, mijn grond/bodemleven verbeteren. Er zijn nu delen van mijn stuk grond waar na zware regenval plassen staan, ik heb het geloof dat ik op deze manier dat ga verbeteren zodat er geen plassen meer ontstaan. De man van wie ik de tuin overnam zei ook dat het pas de laatste jaren is dat hij last van plassen heeft, en hij spit normaal gesproken wel elk jaar.

 

Wat jij omschrijft:

 

Het idee is: Ik zorg voor mijn bodem en het bodemleven en de bodem zorgt - steeds meer - voor mijn gewassen. Compost is daarbij het belangrijkste. (Verder grond bedekt houden, niet spitten en geen bodembewerking - behalve, wieden en schoffelen - soms groenbemesting, ruime teeltwissel en beplanting variëren, gebruik van plantenaftreksels enz.)

 

Dat is exact hoe ik te werk wil gaan. Ik heb er zin in.

 

Ik heb nog wel wat vragen over hoe compost te maken en wanneer ik er dan paardemest bij moet gooien en hoe lang het dan moet liggen maar ik neem aan dat ik dat hier wel ergens kan vinden. In ieder geval bedankt voor de info, in het advies wat ik kreeg wordt nog wel gesproken over een gift bloedmeel, verenmeel of Monterra malt. Voor de stikstofbehoeftige gewassen, ik denk dat ik dat dit jaar nog even niet doe. Ik ga eerst maar is zien hoe de groei zal zijn...

[weknow]

over hoe compost te maken en wanneer ik er dan paardemest bij moet gooien en hoe lang het dan moet liggen

 

Als je met een hoop werkt, dan is er eerst een opbouwfase. Allerlei materiaal komt, meestal in laagjes, op de hoop totdat ze echt aan het composteren kan. (zorg dan voor ruim 1 m hoogte) Afdekken en na een aantal maanden zeker 1x omgooien (dan gaat alles door elkaar). Reken op 1/2 a 1 jaar, ligt ook wel wat aan de grootte van je hoop en de tijd van het jaar (buitentemperatuur) en zeker ook hoe vaak je keert/mengt en hoe goed je zorgt voor voldoende vocht en zuurstof en de grofheid van de ingrediënten. De paardenmest komt er dus in lagen tussen. Als het mest met stro is, dan is het al wat gemengd en kun je die lagen wat dikker maken.

 

Intussen begin je weer voor een nieuwe hoop te verzamelen en die op te bouwen. Je zou kunnen werken met bijvoorbeeld een nieuwe hoop per 1/2 jaar. Het slinkt enorm.

 

Werk je met bakken of compostvaten, dan in principe hetzelfde. Maar in de praktijk zal het meestal erop/erbij gaan naar hoe je het hebt. Alleen als het veel van hetzelfde is, kun je beter wat afwisselen in laagjes (gras, blad, groenafval, mest). Ook hier zeker 1x, liefst enkele keren omgooien. Zorg voor gelijkmatig vocht en voldoende ademen. Mijn ervaring is dat het in een vat wat sneller gaat, zeker als je enkele keren omzet en mengt. Ik heb een hele rij met van die vaten bij elkaar en dan is omscheppen, enkele geslonken samenvoegen (en de dan weer lege weer vullen) en zorgen voor goede omstandigheden erg makkelijk en kom met 7 vaten makkelijk aan een 2 a 2,5 m3 goed rijpe en stabiele compost per jaar. Hier staat dus altijd compost in allerlei fasen van het verteringsproces. Volgende week ga ik weer om een aanhangwagen paardenmest, om de 3 vaten die nu bijna leeg zijn te vullen en mengen met het najaars-blad en groen van het opruimen van de tuin...normaal gesproken is die compost dan weer klaar voor gebruik in juli/augustus. In het voorjaar begin ik aan compost voor het najaar.

 

Sowieso is het erg handig om meerdere hopen/bakken/vaten vlak bij elkaar te hebben.

[wijo]

.... in het advies wat ik kreeg wordt nog wel gesproken over een gift bloedmeel, verenmeel of Monterra malt. Voor de stikstofbehoeftige gewassen, ik denk dat ik dat dit jaar nog even niet doe. Ik ga eerst maar is zien hoe de groei zal zijn...

Ik gebruik duivenmest voor bij de prei. Prei heeft extra stikstof nodig en in vogelmest zit veel stikstof. Ik krijg de mest van een duivenmelker. Misschien zit er bij jou ook één in de buurt. Of iemand die kippen houdt. Ik heb een apart vat voor deze mest.

[weknow]

@ Wijo. Mest is GEEN compost! Ik snap je reactie in dit topic dus niet zo goed. Bovendien wil ik waarschuwen voor het zomaar toevoegen van een dosis mest met zo een extreme samenstelling als duivenmest aan je tuin. Met mate en als je de bodemtoestand kent, kan dat even goed werken in een bepaalde teelt. Maar aan de gezondheid van je bodem draagt het niet echt bij en het is niet zonder risico's zoals overbemesting en verbranding. Daarom is mijn stellige overtuiging: voorzichtig met dit soort losse-flodder-adviezen!

 

Compost heeft ook wel een bemestende werking, zeker als je ze jaar in jaar uit (bovenop je grond) voldoende blijft toevoegen is na een jaar of 6 bijna alle bemesting overbodig omdat de bodem (vooral bodemorganismen die samenwerken met plantenwortels) er zelf in kan voorzien.

 

Lees over duivenmest eens dit topic: https://www.moestuinforum.nl/duivenmest-t12068-10.html

Dan lees je dat duivenmest vooral extreem veel fosfor bevat en inderdaad ook behoorlijk wat stikstof. Ze is dus erg sterk werkend en nogal eenzijdig. Grote voorzichtigheid geboden met dit spul dus: je planten kunnen het loodje leggen en/of uit hun voegen groeien (niet zo gezond om te eten) of gemakkelijk ten prooi vallen aan ziekten en plagen. Mijn advies met mest, en zeker de vrij extreem werkende duivenmest, is: composteer het mee zodat de voedingsstoffen worden "opgeslagen" en er in je compost - met andere dingen gemengd - een veel evenwichtiger resultaat ontstaat, dat geleidelijk ook je preitjes voedt!

[mw vogel]

Ik gebruik duivenmest voor vruchtgewassen zoals tomaten en courgettes. Dat doe ik gedoseerd: een schep droge duivenmest laat ik 24 uur trekken in een emmer (regen)water. De gezeefde gier gebruik ik als extra mest in het gietwater, één keer per week. Uitsluitend in de periode dat de tomaten (bijna) uitgebloeid zijn en volop groene tomaten hebben. Ze groeien er dan even flink van. Bij courgettes gebruik ik de gier een paar keer als de planten door de eerste productie heen zijn. Het helpt ze (lijkt het) over de dip heen, zodat ze nog een rukje kunnen maken. Ik ben er erg tevreden over.

[Richard74]

Ik heb inmiddels 3 compostbakken besteld van elk 1 KUB. Die staan volgende week op de tuin

 

Weer top al die informatie, ik kan daar heel veel mee. Wat ik alleen niet begrijp, ik heb niet in 1 keer een bak vol. Elke keer komt er een beetje bij, wanneer is dan het moment daar dat je aan een nieuwe bak begint? En het slinkt vrij hard, gooi je er dan na het slinken weer bij?

 

En wat is de verhouding paardemest-groen spul? Ik kan vrij eenvoudig aan paardemest komen, dat is gelukkig geen probleem.

[Richard74]

Oh en nog even over de extra bemesting in de vorm van bloedmeel etc, dat ga ik negeren. Ik hou het bij de compost en verder lees ik het wel af aan de hand van de resultaten.

[weknow]

Elke keer komt er een beetje bij, wanneer is dan het moment daar dat je aan een nieuwe bak begint?

 

Als ie zo een beetje vol is, met verzameld materiaal. Of eerder. Gewoon beslissen, nu stop ik met steeds bijvoegen. Anders krijg je verteerd en half verteerd spul door elkaar. Wat nu komt, wordt een volgende bak.

 

En wat is de verhouding paardemest-groen spul? Ik kan vrij eenvoudig aan paardemest komen, dat is gelukkig geen probleem.

 

Je kunt sowieso nu een bak vullen met paardenmest en die een jaartje laten rotten. (Wel hoop afdekken). Is je compost voor het najaar alvast. Zeker met wat stro o.i.d. in de mest, komt dat wel goed. Anders ook. Hou er dan wel rekening mee dat deze paardenmest-compost wat voedzamer zal zijn, dan gemengde.

 

Verhouding is niet heel kritisch, maar wil je echt broei-effect (60graden+) dan is 60:40 bruin/groen materiaal de perfecte balans. (In de praktijk zo een beetje 50/50...zo precies komt het allemaal niet). Mest is "groen", stro is "bruin". Planten uit je tuin is groen, net als gemaaid gras e.d.. Bladeren in herfst en verdorde dingen en houtig materiaal = bruin. Verzameld groen-afval uit de keuken is van alles wat.

[weknow]

Hier een handige link met alle informatie over zelf composteren op een rij! Even doorklikken naar verschillende sub-rubrieken.

 

http://www.vlaco.be/kringloop-tuinieren/thuiscomposteren

[Richard74]

Top dankjewel.

 

Dat geeft al meer duidelijkheid, in ieder geval genoeg om aan de slag te gaan.

 

De link is ook handig en geeft weer meer inzicht.

 

Ik heb het voor mezelf in ieder geval helder nu, tijd om aan de slag te gaan

[dirk71]

Misschien even terzijde.

Met dierlijke mest die van ergens anders komt moet je wat opletten met ontwormingsmiddelen. Die producten blijven soms nawerken.

Om te kijken of compost rijp is zaai ik er tuinkers in. Wanneer die goed kiemt is hij rijp.

[weknow]

Om te kijken of compost rijp is zaai ik er tuinkers in. Wanneer die goed kiemt is hij rijp.

 

Toch vraag ik me even af, of dit een goede indicatie is. Tuinkers kweek ik op keukenpapier of watten met water...verder niks (dus als kiemgroente). Met andere woorden met wat vocht en licht, kiemt en groeit die al.

 

Je opmerking doet me realiseren, dat ik geen harde gegevens heb over en moeilijk kan omschrijven hoe ik weet dat mijn compost rijp is. Zonder heel duidelijke analyse, "zie" ik het er wel aan. Ik zie dat compost rijp is aan de structuur (kruimelig, egaal) en als de ingrediënten er niet meer in terug te vinden zijn. Ook trekken de meeste compostwormen, zeg maar de grote aantallen want er blijven er nog best wel wat achter, dan weg uit het compostvat. Eigenlijk verandert hij dan ook al een aantal weken niet meer. Leuk om eens van anderen te vernemen, hoe zij dat nou beoordelen?

 

Dit is wat ik (theoretisch) over geleerd heb uit de boekjes. Rijp (ofwel "stabiel") is compost als de stoffen er in zijn omgevormd naar vrij vaste chemische verbindingen. De typische composteer-organismen zijn dan klaar met hun werk en andere organismen en processen kunnen - in de bodem - ermee aan het werk gaan.

[dirk71]

In onrijp compost zitten kiemremmende stoffen.

[RobO]

ik ruik en zie het wel: grondlucht ipv afvallucht, geen wormen meer

[aalterse-willy]

Mijn eigen composthoop ligt buiten en is gemaakt van gaas. Dat ruik ik nooit.

Verstopte neus zeker?

Het bovenste deel kaal ik er van af, daar waar er nog plantenresten in zitten en de rest gaat op de tuin of in de serre. Dan gaan de plantenresten weer op die plaats om een nieuwe hoop te starten.

[Manus02]

Hoe zorg je ervoor dat de laag stro op de moestuin niet wegwaait?

[weknow]

Hoe zorg je ervoor dat de laag stro op de moestuin niet wegwaait?

 

Stro is geen compost! Is dit wel het goede topic voor deze vraag?

Mogelijk antwoord: nat houden en aandrukken...?

[RobO]

gaas erop leggen totdat he goed nat is/plakt