Combinatieteelt

[claartje]

met het puzzelen voor een goede wisselteelt heb ik ook met een schuin oogje naar de combinatieteelt gekeken.

mijns inziens spreken deze elkaar af en toe flink tegen, maar goed, er zitten ook toepasbare stukjes tussen voor ons. Nu valt het me alleen op dat de lijsten op het internet het lang niet altijd met elkaar eens zijn.

 

Wie weet wat een goede betrouwbare lijst is omtrent combinatieteelt? Het lijkt me toch leuk om combinaties te maken die elkaar positief beinvloeden zolang dit past in onze komende indeling voor wisselteelt.

[Dorien]

Oh dat vind ik ook interessant! Ik ben benieuwd..

Een die je waarschijnlijk al kende, maar de meest logische combinatie:

wortels en uien (of andere ui-ige dingen zoals prei, bosuitjes, ...)

 

Dat heb ik vorig jaar geprobeerd en werkte heel goed

[jasmin]

Ik ga komend jaar zowiezo combineren...

 

uien en kamille

wortelen en koriander

tuinboon en dille

spruiten en salie

 

Verder wordt ik ook horrendol van die voorschriften. Ik combineer liever dan dat ik aan wisselteelt doe.

Ik heb nu voor het tweede jaar een tuintje, en ik heb geen idee hoe de grond in voorgaande jaren werd behandeld en of beplant.

Omdat ik einde van het seizoen vorig jaar lichamelijk niet zo goed was, heeft een buurvrouw mijn tuintje winterklaar gemaakt... maar mijn zorgvuldig opgebouwde bedden zijn geëgaliseerd... zit ik weer in jaar 1

 

Maar daar waar vorig jaar bonen stonden, of aardappelen, daar zet ik niet nogmaals hetzelfde. Verder ben ik ook de kluts kwijt. Nooit gehad, die kluts overigens.

[jootje]

Ik denk dat als je net begint dat je het nooit gelijk " goed" kan doen. iedereen snapt wel dat je als je jaar in jaar uit een groente op dezelfde plek zet dat dat niet goed gaat, dus je wisselt vanzelf wel. Vind het nog niet meevallen om het allemaal goed te doen. Ik heb niet eens zoveel moestuin boeken, maar de verschillen in de boeken zijn groot. Ben nu net begonnen in een oud boekje van een meneer die niet spit, dat zou slecht zijn, en die alle groenten op rijen door elkaar mikt, en zoveel mogelijk plant, zodat je nauwelijks onkruid hebt. Klinkt mij wel goed in de oren eigenlijk!

Nou, ik pik van alles wel wat op, en ga komend seizoen weer lekker avonturen!

[jasmin]

Groente door elkaar.... dat wil ik ook... heeft de schrijver totaal geen systeem, of werkt hij toch in een systeem ... van wie is het boekje??

[annemiek123]

Ik heb het boek "de eetbare tuin" van Alys Fowler, die doet het ook zo, geweldig!

[claartje]

het systeem van 'alles' bij elkaar heb ik ook iets over gelezen. klinkt me heel zinnig en natuurlijk in de oren. echter..... ik heb straks al moeite met de groenten en het onkruid uitelkaar te houden als alles netjes op een rijtje staat. als ik alles door elkaar zet, weet ik echt niet meer of ik nou krulsla of paardenbloemblad eet bij wijze van haha.

 

qua combinatie teelt probeer ik nu voornamelijk op te letten wat vooral níet bij elkaar kan, maar zelfs daar zijn de lijstjes niet eenduidig in.

lastig hoor.

 

vandaag wel het boekje 'ecologisch tuinieren voor beginners' binnen gekregen, heerlijk leesvoer.

[Rantje]

Haha moest meteen aan mijn tuin denken, is ook alles doorelkaar en toch ook weer erg overzichtelijk. Je weet precies waar je gezaaid hebt dus ook of iets onkruid of een zaailing is

 

Volgens mij maakt het allemaal niet zo heel veel uit al heb ik van Koert net geleerd dat augurken komkommers niet vlak bij elkaar moeten staan. En aardbeien schijnen het heel goed te doen met een knoflook erbij

 

En bij bonen kan bonenkruid tegen de bonenluis

[veuvecouderc]

Op ons akkertje heb ik zoveel ruimte dat ik het 'zonde' vind om er uitsluitend de planten in te zetten die ik wil eten. Verder wil ik daar veel meer vaste - eetbare - planten zetten. Maar als ik een jaar zin heb in erwten dan wil ik dat die er ook bij of tussen kunnen. En ik houd van bloemen dus die moeten er ook een plekje krijgen. Bij het bedenken van hoe zo'n veld er dan in de praktijk uit komt te zien kwam ik er op uit dat er 'van alles door elkaar' moest komen te staan. In mijn zoektocht naar de mogelijkheden hiervoor kwam ik terecht op deze site http://plantengildes.saiwala.nl/.

 

Ik heb geen idee of het een 'goede' site is, maar ik doe het ermee want teveel info (lees vier verschillende lijsten/sites) kan ook verlammend werken. Dankzij bovengenoemde gildevinder 'weet' ik dat ik tussen de perenbomen stokrozen kan laten groeien, de oost-indische kers in de perenboom kan laten klimmen en de eeuwige prei eronder kan laten groeien. Etc etc etc Hoe het uitpakt gaan we over een paar jaar zien maar op de beelden in mijn hoofd ziet het er prachtig uit!

[claartje]

ik vind dat wel een heel interessante website. wel eentje waar je met een fris hoofd naar moet kijken haha.

 

zie dat er ook fruitsoorten tussen staan. ook weer handig, want ik vroeg me af of ik tussen de fruitstruiken (framboos/kruisbes) ook aarbeien kan planten, lijkt me een zalige mix, zo'n fruitbed.

[veuvecouderc]

Claartje het lijkt op het eerste gezicht ingewikkelder dan het is. Je begint gewoon met onder de [kies een plant] je plant te zoeken onder de nederlandse naam. Als je op start hebt gedrukt krijg je het scherm met families. Sommige mensen weten wel ongeveer tot welke familie 'de andere plant' behoort maar als je de gildevinder vaak genoeg gebruikt ga je het ook snel weten (extra mooi dus dat je meteen wat leert ). Maar goed, van elke familie is er ook weer een lijst met planten (met hollandse namen), dat zie je verderop in de rij. Affijn, na een paar minuten proberen heb je het door.

 

Frambozen en aardbeien behoren tot dezelfde plantenfamilie (rosaceae). Qua familietrekjes hebben ze dus dezelfde grondbehoefte. Wat familieleden betreft wordt je van deze site niet heel veel wijzer omdat zij juist de verschillende families in combinatie met elkaar beoordelen.

 

Mijn persoonlijk advies: niet al te moeilijk doen over je uiteindelijke keuzes, zolang de planten elkaar niet afmaken gaat het allemaal nog best goed

[claartje]

haha, zo'n idee had ik ook al. ga het gewoon neerzetten en dan zien we vanzelf hoe het gaat. weet wel welk bed ik straks het meeste te vinden ben. zal me niks verbazen als er volgend jaar 2,3 of 4 bedden met fruit zijn

[RvO]

... want ik vroeg me af of ik tussen de fruitstruiken (framboos/kruisbes) ook aarbeien kan planten, lijkt me een zalige mix, zo'n fruitbed.

Hier staan bosaardbeitjes onder de frambozen en kruisbessen. Het ziet er leuk uit en je kunt ze beide min of meer als vaste planten telen. Of het echt werkt of juist niet weet ik nog niet. Komend seizoen wordt pas het tweede seizoen.

[jasmin]

Ik zoek me regelmatig suf naar goede handleidingen.

 

Inmiddels heb ik al gecombineerd:

 

erwten en koolrabi

wortel en koriander (zelfde zaaigeul)

uien en kamille

uien en wortel rij naast rij op hetzelfde bed

 

Straks

Ik heb vellen volgeschreven met combinaties, de ene keer om groei en smaak te bevorderen, de andere keer om ziekten en insecten te weren.

straks bij de tweede ronde tuinbonen doe ik ook mais in hetzelfde bed

straks ook veel kruiden door het kolenveld:

- dille, kamille, salie, munt

Bonenkruid is gezaaid voor bij de bonen, dille idem dito

 

De combinatie mais, bonen en pompoen was vorig jaar een mooi succes: complete chaos... het groeide veel te weelderig...

 

Maar ik heb nog niet overal een eindconclusie...

[thea]

Indische kers tussen courgettes.

korianders tussen radijsjes.

basilicum tussen de tomaten.

kool-prei tussen dille-goudsbloem.

bonen-erwten-aardappelen tussen goudsbloemen.

uien tussen wortelen.

Zo'n combi maakt betere planten en goed tegen diertjes.

[Kamilla]

Mierikswortel bij de aardappels verhoogt de opbrengst.

[veuvecouderc]

Indische kers tussen courgettes.

korianders tussen radijsjes.

basilicum tussen de tomaten.

kool-prei tussen dille-goudsbloem.

bonen-erwten-aardappelen tussen goudsbloemen.

uien tussen wortelen.

Zo'n combi maakt betere planten en goed tegen diertjes.

 

Ik zou op zich best blij zijn met zo'n lijstje, maar eigenlijk heb ik er niets aan. Wat voor diertjes, waar gaat het hier over. Emelten, wormen, bijene, larven van de meikever? Weet je wel hoeveel diertjes er in mijn tuin leven. En welke combi maakt wat goed? Ik stel een reactie op prijs, mits het een informatieve toevoegende waarde heeft. Ik heb sterk mijn twijfels bij jou teksten Thea. Zet er eens bij waarom zo iets is, of hoe het werkt. Of dat soort dingen.

[thea]

Bron: http://www.tuinadvies.be/combinatieteelt_groenten_planten.htm

 

Bij het aanplanten van uw siertuin of groenteperceel kan het van belang zijn rekening te houden met de juiste plantencombinaties. Hierbij bedoelen we niet het combineren van kleuren en vormen maar over het combineren van planten die al dan niet een gunstige invloed hebben op elkaar. Planten in de tuin kunnen elkaar versterken en positief beïnvloeden of net elkaar verzwakken of negatief beïnvloeden.

 

De reden waardoor de planten elkaar kunnen stimuleren of net tegen werken kan liggen bij de geur die de planten afgeven waarmee ze bepaalde plaaginsecten afstoten of misleiden. Denk hierbij aan Tagetes patula (lage stinkertjes of afrikaantjes) die via hun wortels bepaalde stoffen afgeven waardoor de aaltjes worden geweerd. Die aaltjes parasiteren de wortels van rozen waardoor ze niet echt gedijen. Door Tagetes in de buurt, tussen of onder rozen te planten, zullen de rozen geen last hebben van die parasiterende aaltjes. Een ander mooi voorbeeld is het misleiden van de wortelvlieg op zoek naar wortels voor het leggen van hun eitjes door ajuin naast de wortels aan te planten. Tegelijkertijd wordt de uienvlieg misleidt door de geur van de wortels.

 

 

Wortels naast ajuinen is een prima combinatie

 

Sommige planten scheiden dan weer stoffen af, waar de buurplanten niet echt tegen kunnen, waardoor deze minder goed groeien. Dergelijke combinaties plant je dan ook beter ver van elkaar.

 

In een combinatieteelt zal men rekening houden met de versterkende eigenschappen die sommige groenten en planten op elkaar uitoefenen en eveneens zal men er voor zorgen dat er ook geen plantencombinaties dicht bij elkaar worden geplant die elkaar schade kunnen toebrengen.

 

Immer goede combinaties kun je vormen met Tagetes (afrikaantje), duizendblad (Achillea) en met petunia's. Deze drie planten werden niet in onderstaande tabel opgenomen daar ze in feite telkens bij de gunstige combinaties kunnen worden gerekend.

 

Kurt Vossaert

 

Bron: http://www.tuinadvies.be/combinatieteelt_groenten_planten.htm

Zie bij deze site de goede en kwade combinatie's

[jasmin]

De volgende site is bijzonder onoverzichtelijk, maar met flink scrollen kom ik elke keer weer interessante zaken te weten: http://www.ekologiskradgivning.se/tips1nl.htm

[GWB]

In het boek 'Gaia's Garden' wordt nog een combinatieteelt beschreven die hier nog niet genoemd is. Hij is bekend onder de naam 'Ianto's polycultuur'. Bij deze polycultuur gaat het er vooral om de grond zo snel mogelijk te bedekken en plantencombinaties te kiezen die op een verschillend tijdstip te oogsten zijn en elkaar versterken (of in ieder geval niet in de weg zitten). De planten groeien allemaal door elkaar heen. Het gaat om radijsjes, slasoorten, dille, goudsbloem, bonen, kolen en pastinaak.

 

Zaai de kolen in potjes voor, zo'n twee weken voordat je de rest gaat zaaien. De kolen plant je namelijk pas later tussen de andere planten, als er gaten gaan vallen.

 

Als eerste komen de radijsjes op en zorgen voor schaduw op de grond (grond droogt minder snel uit, minder last van onkruid). Je kan dan ook al snel iets gaan oogsten.

Als de radijsjes geoogst zijn dan wordt de sla langzamerhand oogstbaar. Hierbij moet je niet wachten met oogsten tot het grote kroppen zijn, maar de kleine slaplantjes al beginnen te oogsten. Naarmate je je 'een weg door de sla eet', kunnen de kolen op de leegvallende plekken gezet worden en ook bonen gezaaid worden. De goudsbloem staat er tussen om mieren weg te houden en levert bovendien eetbare bloemen. De dille staat er tussen om gunstige insecten te lokken, en is ook eetbaar. Naarmate het seizoen vordert zullen de bonen oogstbaar worden en langzamerhand ook de kolen (zorg voor verschillende kolen, vroege zoals spitskool maar ook latere, om zo lang mogelijk te kunnen oogsten). Helemaal aan het eind, tot diep in de winter, zijn de pastinaken nog te oogsten. Eventueel kan je helemaal aan het eind van het seizoen ook nog overwinterende tuinbonen zetten, zodat de grond zoveel mogelijk bedekt blijft, ook in de winter.

 

Als richtlijn voor hoeveel je zou moeten zaaien wordt geadviseerd om op 5 m2 pakweg 2000 zaden te zaaien (in totaal). Ook kan je ongeveer 10 koolplanten kwijt op die 5 m2.

 

Ik ga deze polycultuur dit jaar zelf voor het eerst uitproberen in mijn moestuin. Drie weken geleden heb ik een gedeelte ingezaaid en afgelopen weekend een ander stuk. Ik denk dat je nog niet te laat bent als je dit nog wilt proberen (zeker niet met dit koude voorjaar).

[jasmin]

Net als de natuur: alles door elkaar.

Gepost door hanscarlier.

http://hanscarlier.wordpress.com/net-als-de-natuur-alles-door-elkaar/

 

 

 

Combinatieteelten bij de hooglandindianen van Peru

Tussen 1975 en 1981 had ik het geluk te mogen werken als tuinbouw-ontwikkelingswerker in het centrale Andesgebergte van Peru . We maakten daar onder andere een tijdschrift Minka waarin we artikelen publiceerden over de tradities van deze hoogland indianen. Ik heb toen een artikel geschreven over tuinders in de Mantaro vallei dicht bij de stad Huancayo. Dat artikel ligt al maanden op mijn bureau omdat ik die ontdekking van toen graag met jullie wil delen. Niet om klakkeloos na te laten doen, maar als inspiratie voor diegene onder ons die een klein stuk van de tuin intensief willen gebruiken.

Handen-delen

Het dorpje heet Pucara een bedrijvig dorpje in een kleine vallei met lage lemen huizen en heel veel eucalyptus bomen. In dat dorp kwam ik in contact met een jonge tuinder Juan Vila. Hij nam mij mee naar zijn groentetuinen tussen al die andere veldjes die als een lappendeken daar lagen. We konden zijn veld bereiken via een wirwar van paadjes langs irrigatie kanaaltjes.

Op dat veld ontmoetten wij Lucia zijn vrouw, die samen met haar buurvrouw “handen deelden” zoals ze dat noemde. “Gisteren hielp zij haar buurvrouw bij het stuk werk dat zij belangrijk vond en vandaag helpt die buurvrouw haar op het veldje van familie Vila”. Op die manier elkaar helpen was immers veel gezelliger dan alleen te moeten werken!

 

Natuurlijk, alles door elkaar

Gewend aan het Nederlandse beeld van tuinbouw met bedden van een enkel gewas (of de biologische variatie met rijtjes van twee of drie gewassen om en om), verloor ik mijzelf in een tuin waar alles door elkaar leek te staan. De groentes waren bijna dezelfde als die we in Nederland kennen. Radijsjes, sla, spinazie, rode bietjes en allerlei tuinkruiden.

Hoewel Peru in de tropen ligt, woonden deze mensen op een hoogte van 2500m boven zeeniveau toch in een gematigd klimaat.

 

Juan vertelde mij dat zijn overgrootvader die teeltwijze geleerd had van chinezen elders in het Andes gebergte. Hij liet mij zien dat ze in grond die van te voren rijkelijk voorzien was met schapenmest wel vijf verschillende groentesoorten door elkaar zaaiden. Dit werk werd het liefst door vrouwen gedaan, want die hadden fijnere vingers. De mannen bemestten en spitten liever de grond en hielpen met het oogsten en vervoer van de groenten naar het dorp.

 

Zij zaaiden met voorkeur bij opkomende maan en nooit bij nieuwe maan! “Dan nemen we vrij” viel Lucia haar man bij. In een bed zaaiden zij op één dag en door elkaar bijvoorbeeld radijsjes, witte rammenas of rettich, kropsla, rode biet en spinazie. Dit vereiste wel de nodige ervaring want er moest zuinig worden gezaaid. Al oogstend kwam er meer ruimte.

 

Zij vertelden dat dan eerst de radijsjes werden geoogst en in de ruimte die zij achter lieten werd dan sla verplant die op sommige plekken toch te dik opkwam. Maar het snelst ontwikkelde de sla die niet verplant werd. Na twee maanden werd de rammenas oogstrijp. Na drie maanden ging de spinazie (als plantje en met wat groter blad als bij ons gebruikelijk) eruit. Waardoor voldoende ruimte vrijkwam voor de sla en de bietjes. En als de sla het veld had geruimd konden de rode bieten zich verder uitleven.

De buurvrouw vertelde trots dat in haar tuin tussen de al genoemde gewassen ook nog eens worteltjes en snijbiet gezaaid werd! Zij had zeven groentes door elkaar!

 

Deze rijke combinatieteelt neemt weinig grond in beslag. Onkruid krijgt nauwelijks kans (Als het er was, werd dat gevoerd aan de huisdieren). Zaden die langzaam kiemen en langzame groeiers worden tegen uitdroging beschermd door de snelle radijzen. De bladgewassen wortelen oppervlakkig terwijl de bieten en wortels hun voedsel dieper zoeken. Bovendien zijn er in zo’n ”alles-door-elkaar” nauwelijks plagen en ziektes.

Maar Lucia benadrukte wel dat mannen geen geduld hadden om de zaadjes soort voor soort op voldoende afstand van elkaar, door elkaar heen te zaaien. Dat konden alleen vrouwen!

 

 

De tekening is overigens wel van een man met heel veel geduld, een lokale kunstenaar Mario Villalva.

 

Voedsel voor mens en dier.

Andere mengcultures uit Peru: Mais met tuinbonen, of mais met erwten. Waarbij de tuinbonen en erwten de mais van extra stikstof voorzien. Aardappels met tuinbonen of mais. Kool met sla, uien met sla of wortelen en voor de dieren gras met klaver. En dan zijn er natuurlijk allerlei mengsel met quinoa en soja. Maar die zijn voor ons minder toepasbaar.

Ook interessant is de gewoonte om tussen de gewassen bepaalde onkruidsoorten niet weg te halen omdat ze goed zijn voor de bodem zoals wilde klaversoorten. Net als erwten en bonen binden die stikstof uit de lucht en bedekken de bodem tegen droogte en erosie. Waar mogelijk laten ze koolzaad en ander sappig groen groeien als extra voer voor de huisdieren. Groen dat niet met wortel uitgetrokken wordt, maar afgesneden. Zodat het de nabij gelegen gewassen niet verstoort. Zo zie je dat die bergboeren niet alleen gericht zijn op de maïskorrel opbrengst maar tegelijkertijd in het veld groenvoer produceren voor hun schapen, geiten, cavia’s, konijnen, ezels en varkens.

 

Eigen ervaring

En schrijvend over combinatieteelten kan ik natuurlijk niet nalaten iets te melden over de meest bekende combinatie van Mais, bonen en pompoen. Zowel in Afrika, Zuid Amerika als in Nepal kwam ik die combinatie tegen die zowel in de voeding als op het land hoog scoort.

 

Ik heb deze bijzondere samenleving ooit op mijn volkstuin uitgeprobeerd en wel op de volgende manier: Ik groef kuilen van een halve meter diep waarin ik allerlei oogstresten en onkruiden kieperde. Daar ging de grond overheen en zag eruit als een bult. Aan de rand van die kuil/bult (doorsnede 1m) plantte ik mais 30cm uit elkaar. Boven op de bult wat pompoenzaden en na een maand zaaide ik bij de mais stokbonen. De mais groeide op en werd door de bonen met elkaar verbonden tot torens die flinke wind konden trotseren. De pompoen eerst op een bult, kwam door het verteren van het ingekuilde groen langzaam maar zeker in een lichte kuil te staan. Waar ik tijdens hoogzomer makkelijk een emmer water in kwijt kon. Terwijl de mais en bonen torens vormden, bedekte de pompoen de bodem tussen de torens. Dat was wel heel wat anders dan die rijtjes cultuur.

 

Bostuin

En wat je kunt doen met groentesoorten en landbouwgewassen is ook mogelijk met struiken en bomen. Op internet kan je van alles lezen over de “bostuin” waarin men combinaties maakt van allerlei noten en fruitbomen en kleinfruit als bessen en bramensoorten. Met daaronder allerlei andere eetbare planten. Zodat ze samen een eetbaar bos vormen waar je uiteindelijk weinig omkijken naar hebt.

[GWB]

Heel leuk stukje, zeg! Top!

[jasmin]

Heel leuk stukje, zeg! Top!

 

Die overlap met jouw stuk is leuk... dan krijg je het gevoel dat er op meer plaatsen in de wereld wordt nagedacht over hetzelfde...

 

Ik probeer ook te combineren, maar niet chaotisch of superradikaal. Max. 4 gewassen per vak (ongeveer, ik tel niet echt).

[Kruidje]

Ik kwam van de week nog 2 combinaties tegen. Heeft iemand dit ooit geprobeerd/van gehoord?

 

Bladselderij tussen de kool tegen rupsen (nou staat er bij mij toevallig vanaf eind juni snijselderij in het kolenvak omdat ik ze gauw ergens kwijt moest...)

 

Alsem bij de aalebessen tegen roest.

[SuusP]

Even een oud topic tot leven wekken. Ik hoop dat dit geen probleem is

Voor wie een overzicht wil van plantencombinaties die wel of juist niet goed werken en vooral - waarom:

https://docs.google.com/spreadsheet/ccc?key=0AhPyQHYH48sldENWRzktTTh1Z3ZCOC1zRDdBbUNCdFE&usp=sharing

Een product van mijn gegoogle op vele sites die hier informatie over aanbieden (vaak Engelse, Amerikaanse en zelfs Australische sites). Ik hoop zo een zo compleet mogelijk overzicht te krijgen en uiteindelijk door ervaring ook te weten te komen hoe het werkt in het Nederlandse klimaat. Mocht je een goede aanvulling of aanmerking hebben dan hoor ik het graag!

Edit: het bestand is qua soorten groente niet compleet, omdat ik me heb toegelegd op gewassen die ik zelf nog (wil) verbouwen. Maïs bijv. ontbreekt

1 februari 2014 aangepast door Gast