Brabantse Tuinprins

Prunus tomentosa / Nanking kers is niet zelfbestuivend. Je zult dus meerdere planten moeten hebben die genetisch verschillend zijn. Bij voorkeur planten die via zaad vermeerderd zijn of gestekte planten die van GENETISCH VERSCHILLENDE planten afkomstig zijn. Prunus tomentosa moet om de paar jaar terug worden gesnoeid omdat de plant anders weinig vrucht geeft. Oudere planten schijnen in een soort van 'seniele toestand' te geraken dus periodieke verjonging is noodzakelijk. Helaas zijn veel Prunus soorten de laatste jaren behoorlijk gevoelig geworden voor Monillia (= tak- en bloesemsterfte). Prunus tomentosa is hierop geen uitzondering. Het beste planten op een open en zonnige standplaats. Indien Monillia wordt waargenomen dan de aangetaste tak direct wegsnoeien.

Het meeste succes zul je hebben met verse zaden. Online kopen leidt meestal tot teleurstelling omdat de zaden jaren oud kunnen zijn (je kunt aan een zaadje niet zien hoe oud het is) en het embryo in het zaad zijn kiemkracht heeft verloren. Het beste krijg je zaden van iemand die de plant zelf in de tuin heeft staan. Verse zaden kiemen redelijk goed op warmte. Een korte stratificatie-periode van 1 à 2 maanden (blootstelling aan koude = temperaturen rond de 5 graden Celsius) kan het kiemingspercentage verbeteren. Bij het zaaien de zaden bij voorkeur niet bedekken of maar heel miniem bedekken met aarde. Tegelijkertijd moet je er voor zorgen dat het zaaisel niet uitdroogt maar te vochtig is ook niet goed omdat schimmelziektes het zaad dan kunnen aantasten.

Ik heb begin december een bestelling geplaatst bij Wedrowski. Begin februari kreeg ik van hen een mailtje dat de planten er aan kwamen. Verzending via GLS. Vier of vijf dagen later arriveerden de planten (enkele Actinidia kolomikta soorten). Planten zagen er goed uit (vonden mijn katten ook!).

De kornoeljekers (Cornus mas) is slechts in beperkte mate zelfbestuivend dus je zult minimaal 2 maar liefst meer genetisch verschillende planten moeten hebben om een rijke vruchtdracht te krijgen. Een rijke vruchtdracht is ook in Nederland goed mogelijk. Ik heb in diverse boomkwekerijen uit zaad vermeerderde struiken gezien die tjokvol hingen met vruchten. Bestuiving geschiedt in de regel door bijen (die vliegen al vanaf 8 graden C. op zonnige luwe dagen.) Bij zaailingen van Cornus mas is het echter zo dat die aanvankelijk vooral mannelijke bloemen produceren en weinig tot geen vrouwelijke. 'Perfecte bloemen' (bloemen die zowel mannelijke als vrouwelijke organen hebben) worden meestal pas na een paar jaar gevormd. Goede bestuiving is dus afhankelijk van de leeftijd van de planten (bij zaailingen) en het weer tijdens de bloei. Nat en/of koud weer tijdens de bloei leidt tot een matige bestuiving en dus weinig vruchten. Van oorsprong komt Cornus mas uit een gebied met een continentaal klimaat. In zo'n klimaat blijven de planten in de regel goed in winterrust en gaan pas bloeien als het echt voorjaar wordt. In een maritiem klimaat, zoals Nederland dat heeft, willen continentale planten in een zachte winter weleens te vroeg ontwaken. Zachte winters zijn vaak natte winters dus ongunstig voor de bestuiving. Voor late nachtvorst is Cornus mas weinig gevoelig (kom daar bij de kiwibes maar eens om!). De laatste jaren is er meer belangstelling voor de kornoeljekers gekomen. Enerzijds komt dit door de 'fruit uit eigen tuin' stroming en anderzijds door meer contacten met Oost Europa waardoor 'nieuwe' cultivars (geselecteerde soorten) beter de weg weten te vinden naar ons gebied. Cultivars van Cornus mas hebben echter hun prijskaartje omdat die door enten vermeerderd moeten worden. Stekken van Cornus mas soorten lukt bij mijn weten nog niet echt goed (waarom anders enten?). Voor het enten heb je een onderstam nodig. Dit is een zaailing van Cornus mas. Zaad van Cornus mas heeft eerst een warme periode (15--20 C.) nodig van enkele maanden gevolgd door een koude periode van 0--5 C. die ongeveer net zo lang duurt. Als je Cornus mas zaait in het najaar van 2018 dan ontkiemt het zaad in het voorjaar van 2020. Na 2 tot 3 jaar heb je dan een geschikte onderstam om op te enten. Bij het enten heb je altijd wat uitval en ook groeien sommige planten niet uit tot een fatsoenlijk verkoopbaar exemplaar. Dit verklaart waarom geënte cultivars van Cornus mas niet goedkoop zijn en ook niet snel goedkoop zullen worden. Bij jonge geënte planten is het belangrijk dat uitlopers van de onderstam (de gewone Cornus mas) in een zo vroeg mogelijk stadium worden verwijderd anders heb je kans dat de ent het onderspit delft. De bekendste cultivars die in Nederland worden aangeboden zijn 'Jolico' en 'Golden Glory'. 'Jolico' is een Oostenrijkse cultivar die zelfsteriel is, een andere soort voor bestuiving is dus absoluut noodzakelijk. Vruchten zijn duidelijk groter dan die van de gewone Cornus mas. 'Golden Glory' is een Amerikaanse selectie met een rijke bloei, stevige groei en een zeer grote winterhardheid. Andere cultivars zijn te vinden maar je moet er echt naar op zoek. Cultivars die er uit springen zijn 'Elegantny' (Oekraine, rijkdragend, peer vormige vruchten) 'Flava' (geel gekleurde vrucht die wat naar ananas zou smaken) 'Kazanlak' (aka 'Kasanlak', zeer productieve Bulgaarse soort met peervormige vruchten) en 'Szafer' (aka 'Shafer', Poolse soort waarvan de zwart-rode vruchten een hoog suikergehalte hebben). Een overzicht van de vele soorten die er bestaan vind je hier: http://plantbasedservices.com/dev/wp-content/uploads/2015/12/C.mas-Descriptions-of-Known-Cultivars.pdf Houd er bij dit overzicht rekening mee dat veel soorten hier totaal onbekend zijn en dat sommige soorten onder diverse namen voorkomen. Cornus mas is in het algemeen een sterke plant. Waar kornoeljekersen soms last van kunnen hebben zijn bladvlekken (vooral in natte zomers), meeldauw (op arme, droge zandgrond) en vraat van de taxuskevers. Bij jonge planten van Cornus mas is het raadzaam om in augustus/begin september nematoden tegen de larven van de taxuskever toe te passen. De larven vreten aan de wortels en jonge planten kunnen hier bij een flinke infestatie door verzwakt worden. Oudere planten hebben een aanzienlijke wortelmassa en schade door de taxuskever is daar vooral optisch (bladvraat). Nematoden tegen de larven van de taxuskever werken redelijk goed indien ze op de juiste wijze worden toegepast. Belangrijk is dat de grond niet te droog is en minimaal 2 weken na toepassing vochtig wordt gehouden. De groeiwijze van de kornoeljekers is van nature struikvormig en de uiteindelijke hoogte ligt tussen de 3 en 6 meter (afhankelijk van soort, standplaats en verzorging). Snoei wordt overigens goed verdragen. Cornus mas wordt soms ook als boomvorm aangeboden maar je ziet toch regelmatig dat deze uitlopers op de stam vormt. Echt boomvormig is de Aziatische kerskornoelje, Cornus officinalis. Dit is een mooie kleine boom (4--6 meter) waarvan de vruchten iets later rijpen dan die van Cornus mas. Heeft een paars-rode herfstkleur en ontwikkeld op termijn een afbladerende stam.