Winterharde Citrus: soorten en ervaringen uitwisselen.

[weknow]

Bedoeling van dit topic is dat iedereen haar/zijn ervaringen met "winterharde" Citrussoorten kan uitwisselen. 

 

 Wat basisinformatie over Citrusplanten die wat kou verdragen.

 

Citrusplanten verdragen meestal geen vorst en moeten in de winter liefst vorstvrij overwinteren. Je moet er naar zoeken en de claims van minimumtemperaturen die ze zouden kunnen verdragen wat doorprikken...maar er zijn een aantal kruisingen van Citrus die - zeker nu het klimaat opwarmt en opschuift richting Middellands zee-klimaat in NL en Belgie -  op een beschutte plek in volle grond  kunnen groeien en vruchten dragen. Die zijn dus (min of meer) winterhard.

 

Maar dat is onder voorwaarden:

- Planten moeten al flink volgroeid zijn. Jonge planten zijn aanzienlijk kwetsbaarder voor vorst.

- De temperatuur mag korte tijd laag zijn (verschilt per soort hoe laag) en niet ineens snel dalen. Ook koude wind kan veel schade geven.

- Het helpt als de soort is geent op een goed wintervaste onderstam. (Bijna altijd: Poncirus trifoliata. Planten in tuincentra e.d. die opgekweekt werden in een warmer klimaat, bijvoorbeeld rond de Middellandse zee en geent op een daar gebruikte onderstam, zullen het veel moeilijker hebben. )

Dan zijn er soorten die lichte vorst (enkele graden min), wat meer vorst (tot ca. -8) en zelfs enkele die matige vorst (-8, -10 soms zelfs genoemd -12...maar denk aan je zoutvaatje!) kunnen hebben. 

 

Er is maar een citrusplant die in ons klimaat echt winterhard is. Dat is de Poncirus trifoliata (ook wel soms: Citrus trifoliata). Een langzaam groeiende vaste plant waarvan de witte bloemen heerlijk ruiken en die citroenachtige vruchten draagt. Het is de enige citrussoort ook die in de winter haar blad meestal zal verliezen. Deze is vooral interessant als onderstam om andere citrussen op te enten, omdat het helpt voor koubestendigheid. De vruchten zijn niet alleen zeer zuur, maar hebben ook een aroma dat onaangenaam smaakt vaak. 

 

Winterfoto van Poncirus trifoliata in mijn tuin en van enkele zaailingen van vorige winter die ik als onderstam wil gaan gebruiken. 

 

Ik ken mensen die enkele van deze wintervaste soorten permanent in hun tuin, vollegrond dus, hebben staan en goede oogsten hebben. Omdat ik de beschikking heb over een koud kasje en daar in de winter wat ruimte in over heb, wil ik mijn exemplaren daar over kunnen houden. In potten. Van het voorjaar tot late najaar zou ik ze dan buiten laten op een terras op het zuidoosten van ons huis. 

 

Op Facebook is er een (Duitstalige vooral) groep voor liefhebbers van winterharde citrus, waar - naast veel beginners en steeds dezelfde vragen - ook mensen met kennis van zaken posten en specialistische informatie te halen is. Er zijn ook een paar Nederlandse websites met wat informatie, die elkaar soms ronduit tegenspreken. Ik ken 3 adressen waar je - soms met wat moeite en wat wachten -   een aantal planten kunt kopen. Dat assortiment is beperkt...met 8 a 10 verschillende soorten/rassen die beproefd zijn als voldoende winterhard (deze claim is lang niet altijd terecht blijkbaar!) heb je het wel gehad. Internationaal wordt er door liefhebbers en soms ook instituten volop gekruist en geprobeerd om meer soorten, lekkerder soorten te vinden. Binnen dezelfde groep, bijvoorbeeld de mandarijn (= Citrus tangerina) zijn de meeste soorten niet echt winterhard, maar zijn er een aantal rassen of varieteiten die wel zouden kunnen. Ook bij de wilde citroenen en kruisingen met Poncirus is er het een en ander en komen er geregeld verbeteringen. Een derde groep met misschien net voldoende hardheid van enkele van de soorten is de kumquat. Ook tussen de diverse groepen worden nieuwe kruisingen gemaakt. 

 

Goede informatie in mijn ogen vind je als beginner hier: 

www.citrusbali.nl/vorstbestendigheid_van_citruspla.htm 

www.foodplanting.com/afmeting-plantenbak-citrusbomen/ 

 

Niet gemakkelijk te vinden, maar hier kun je slagen als je wintervaste soorten wil aanschaffen:

- Citrus Bali is een huis-kwekerij in Landgraaf en die verkoopt, ook per post, geente planten uit hun eigen verzameling. Vriendelijke mensen, benaderen via email. Ent altijd op Poncirus. www.citrusbali.nl/index.htm  (Ik heb 2 mandarij-achtige soorten besteld, maar kreeg als reactie dat ik die pas krijg als in het voorjaar de geente planten goed zijn gestart...met andere woorden: een goed product is hier belangrijker dan veel verkopen...waardering!! 😁👍)

- Natural world presenteert zichzelf als specialist in bijzondere planten. Heeft behoorlijk wat Citrus in assortiment (gebruik Citrus als zoekwoord) en een klein deel daarvan zijn winterharde soorten. Lees de beschrijvingen goed...alleen als het expliciet is genoemd gaat het om een winterharde soort en dan misschien toch een beetje voorzichtig.) Ik heb hier 3 planten gekocht en deze waren mooi en gezond en werden snel geleverd.

- Vreeken heeft een heel aantal Citruspanten in het assortiment. Een klein deel daarvan zijn winterharde soorten en die komen allemaal van kwekerij De Zoetewei. Zoals steeds overdrijft/overroept Vreeken wat hij verkoopt...lees de uitleg goed en ook tussen de regels door.......neem het gerust met enkele korrels zout! Verder moet je genoegen nemen met lange levertijden...2 maanden of nog aanzienlijk langer is niet ongewoon als je planten bestelt...zelfs als ze als beschikbaar en leverbaar op de website staan. www.vreeken.nl/planten-schimmels/fruit/citrusvruchten 

Kwekerij de Zoetewei zelf is bijna geheel gericht op handelaars waaraan ze verkopen (zoals Vreeken) en maar 2 weekenden per jaar voor gewone kopers te bezoeken. Leveren ook niet per post of zo. Zij hebben aanzienlijk meer op de website staan aan (mogelijk) wintervaste citrus-soorten...maar hou er rekening mee dat een groot deel van die planten in de kwekerij nog op kwaliteiten en mogelijkheden getest moet worden...dus misschien nog geen te hoge verwachtingen. Eigenaar Dimitri is wel eerlijk als je er, bijvoorbeeld tijdens een open dag, over doorvraagt. www.kwekerijdezoetewei.be/Fruit_citrus.php 

[weknow]

 

 

Al mijn winterharde citrusplanten heb ik nog maar enkele maanden.

 

2x Yuzu. Yuzu is een citroen-achtige struik, die vooral bekend is vanwege gebruik in de keuken. Het gaat dan om de schil en het sap uit de vruchten, diee in de mode zijn vanwege de subtiele smaak in culinaire kringen. Heeft heel veel pitten en wordt ook als zaailing vermeerderd. (Citrusplanten zijn meestal zelfbestuivend) Zou winterhard zijn (zie relativering in de basisinformatie!!!!) tot -10 graden...neemhet enkele graadjes minder koud om zeker te zijn...dat is ook wat andere bronnen aangeven. Is een kruising van meerdere soorten...citroen, mandarijn en mogelijk kumquat. (Bronnen spreken elkaar hierin tegen). 

 

1. Yuzu afkomstig van Vreeken. Plant was klein en iel. Ook niet zo duur. Kwijnt helaas wat. Hoop dat ze als ze weer gaat groeien over enkele maanden bijtrekt. 

 

2. Ik wilde graag een wat gezondere Yuzu en kocht deze daarna bij Natural world. Ook waarschijnlijk een zaailing en niet zo duur. 

 

3. Is een Hana-Yuzu. (Namen zijn vaak Japans en lijken voor ons op elkaar) Maar dit is toch echt een andere dan de Yuzu. Dit is een mooie en grote plant.....ik heb maar een klein budget, maar deze was een cadeautje. Komt ook van Natural World. Een - volgens zeggen - lekkere citroen-achtige. Verder niet zo veel informatie over te vinden. Ik heb de plant die erg vol was gesnoeid en verpot en van het snoeihout wat stekken gemaakt. Die staan nu onder plastic naast me op de vensterbank in de woonkamer. (Ik weet dat de wintertijd niet ideaal is om te stekken.....wilde het toch proberen....zien wel. Kan anders in voorjaar nog eens doen. Methode van stekken si wat anders bij Citrus....Op You-tube zijn er diverse filmpjes. Vooral het strippen of beschadigen  van (half-)verhoute stekjes aan de onderste centimeters lijkt van belang) Zie onderste foto. 

 

4. Ichang (Citrus ingangenis) Van Vreeken. Een apart geslacht dat na de Poncirus waarschijnlijk de meest winterharde is. Een zure citroenachtige. 

 

5. Keraji Komt van Natural world. Is een klein zoetzuur mandarijntje uit japan. Waarschijnlijk de meest kritische van mijn kleine collectie als het om winterhardheid gaat. 

 

 

 

13 januari 2021 aangepast door weknow

[AshaiRey]

Mooi en duidelijk stukje. Top!

Kleine toelichting op de japanse naam Hana-yuzu 

yuzu is hoe een Japaner het Engelse woord juice uitspreekt. 'Juu-s'  dus de u aan het einde wordt niet uitgesproken.

Hana betekend bloem.

Dus de naam betekend iets als bloemensap.

[weknow]

5 minuten geleden, AshaiRey zei:

yuzu is hoe een Japaner het Engelse woord juice uitspreekt. 'Juu-s'  dus de u aan het einde wordt niet uitgesproken.

Hana betekend bloem.

Wat leuk dat je wat Japans kent, Bram!

 

Ik heb begrepen dat de Hana-Yuzu een Yuzu-soort is die ook als sierstruik wordt aangeplant vanwege de grote en mooie bloemen. Omdat Yuzu's ook  uit zaad worden vermeerderd (daardoor dan ook niet zo duur als vele andere Citrusplanten) er nogal verschillen kunnen zijn in uiterlijk en ook smaak van de vruchten. In de catalogus van De Zoetewei bijvoorbeeld staan er meerdere Yuzu's...nr 1, 3 en 4. 🧐

[fre3ke]

Wat leuk dat je dit topic hebt geopend. Ik heb zelf ook goede ervaringen met Natural World: goede prijzen, goed product en goed verpakt.

 

Ik heb daar de Poncirus Trifoliata 'Flying Dragon' gekocht, ik wilde die vanwege het mooie uiterlijk. Hij staat nog even in pot totdat ik een plek heb gevonden in de tuin (ahum). Ik hou erg van confijten dus ik wil dat met de schil gaan proberen, maar het zal wel nog een paar jaar duren voor er vruchten aan komen. Ik zal nog even een foto maken van het uiterlijk nu, ik vind hem prachtig. Hij schijnt ook te worden gebruikt voor bonsai.

 

Verder, op de achtergrond, heb ik voor 5 euro een citrus mitis/calamondin gered, die vol spint zat en in een te kleine pot. Hij is helemaal opgeknapt na snoei en verpotten, en ging ook bloemknoppen maken, rond augustus. De meeste van die knoppen zitten er nog steeds aan en verdorren niet. Hij wacht blijkbaar met openen tot het warmer is. Misschien zet ik hem in de vollegrond als het wortelgestel groot genoeg is. Hij gaat nu naar binnen bij vorst.

 

Deze site had ik eerder al gevonden, die vond ik echt informatief:

http://www.foodplanting.com/winterharde-citrusbomen-buiten/ 

9 juni 2022 aangepast door fre3ke

[windindewilgen]

Leuk weknow, ik ben volger.

Zelf heb ik sinds 5 jaar een keraji mandarijn, heel klein gekocht en na 2 moeilijke winters in de kas, die niet wordt verwarmt, groeit hij als een gek, 100cm afgelopen zomer tot laat in de herfst. Nog geen bloemen gezien. Staat in zeer humeuze kalkrijke zavel. Ik denk dat hij in een dieperliggende dikke compostlaag wortelt.

Vlak voor de strenge winters van oa 2009/2010 had ik veel meer wintharde? citrus aangeplant maar helaas hebben die het buiten toen niet overleeft. De winterhardheid kan door veel factoren beïnvloed worden. Ik had ze toen enkel afgedekt met een dekzeil. Was te weinig.

[Arja]

Mijn bijdrage is misschien niet zo grondig en wetenschappelijk, maar ik vind het zelf wel heel leuk om te vermelden. Ik heb afgelopen zomer -voor de leuk- drie sinaasappelpitten uit een sinaasappel bewaard en in een pot met aarde gestopt. Na een tijdje kwamen er drie kleine plantjes. Als experiment laat ik ze nu de hele winter buiten staan, ook bij vorst. Tot nu toe zijn ze nog in leven. 

[weknow]

15 uren geleden, Arja zei:

Als experiment laat ik ze nu de hele winter buiten staan, ook bij vorst.

Leuk je bijdrage te lezen. Dat zal er om spannen. Toi-toi! En een soort die niet zo veel kou kan hebben en dan ook nog jonge plantjes.........ik zou zelf het mooiste plantje toch ergens vorstvrij en koel zetten....voor een raam op een kamer waar niet gestookt wordt of zo. 

 

(Zelf heb ik bij een vriend waar in de uitgestrooide compost enkele citruspitjes boven kwamen (van wat is dus heel onbekend) die in potjes gestoken. Ze staan in een soort serre, onverwarmd.  Maar afgelopen weekend was het daar toch rond de 0 graden, ook overdag, en heb ik ze toch maar even op de ongebruikte logeerkamer gezet.....

 

Via Ebay had ik van een Franse liefhebber wat zaden van C-35 ofwel Citrange gekocht. Hieronder een foto die ik van internet "pikte" van de website van de universiteit van California. Het is een zure, maar wel bruikbare citroenachtige, die in Califronie als een zeer koudebestendige onderstam is ontwikkeld. het is een kruising tussen de Poncirus (voor beschrijving hierboven) en een "zoete sinaasappel" (Citrus sinensis) van het ras "Ruby". Zoals je op de foto ziet zitten er veel pitten in, waardoor deze relatief makkelijk als zaad te vinden is. Na 10 dagen staan op de vensterbank in de woonkamer de meeste zaadjes al goed kiemend boven de grond.

 

 

[Arja]

Update: de sinaasappelplantjes leven nog, maar het bovenste blaadje van elk van de drie plantjes is door de kou toch gesneuveld. Heb ze eruit geknepen, wie weet groeit het in de lente vrolijk verder. De pot gaat naar binnen voor de verwachte sneeuw en ijsarmageddon van de komende dagen. 

[Goldfish]

Komende week een mooie koude test voor 3 Kumquats in volle grond.  Oriëntatie op het zuiden met in de rug beschutting van een kas. Zal er 20cm haksel opgooien en voor de rest moeten ze maar hun best doen.

[DennisUtrecht]

ik heb nu een jaar of 5 een citrus in de volle grond staan op zuid west georienteerd, naast mijn kas. Ik weet niet wat het is, komt van ebay, usa. Verliest zijn blad niet, gaat tot nu toe niet dood. Nog geen bloemen. Is nu zo'n 2 meter. Het zou een soort grapefruit moeten zijn volgens de verkoper, maar die had ook gewoon een onbekende boom in zijn tuin staan, en dit was een zaailing. Ik heb in mijn kas een avocado en citroen in volle grond. Daar heb ik nu wel een kachel bij gezet, en een composthoop van 50 graden. Want -13 of weet ik hoe koud het gaat worden, dat is wel een straf voor sommige planten. De citrus buiten zal het denk ik niet overleven. Ik zal er morgen wat stekjes van knippen, nu ik er aan denk. Dan kan hij later weer opnieuw proberen. 

[weknow]

Sla er even een doek of fleece omheen voor deze week. Kan net het verschil maken! Stekken nu zal nauwelijks kans op slagen hebben. 

[DennisUtrecht]

De stekken lopen al een beetje uit, en het lijkt er op dat de plant in de volle grond ook niet dood is. Bladeren wel wat schade, gekruld, maar ik verwacht dat er nog leven in zit. 

 

Ik houd jullie op de hoogte

[Arja]

Ook van mij een update. Van mijn sinaasappels hebben twee het overleefd. Inmiddels staan ze weer buiten te genieten van de warmte en de zon van de afgelopen dagen. Ze staan er echt heel mooi bij, het lijkt alsof ze alweer gegroeid zijn. 

 

Ik had ook een avocado van een half jaar oud, en die is, geen twijfel, morsdood. 😆

[Goldfish]

Drie kumquats in volle grond had ik wel voorzien van houtsnippers en sneeuw, maar niet afgedekt en zien er erg slecht uit.  Toch is er nog wel wat hoop.   Daarin tegen hadden de kumquats en calamondin in pot, die ik in de kas had staan geen enkele schade.   Ik had daar wel een kas-in-kas voorgemaakt met losse eenruiters en 1 klein kaarsje, maar ik denk dat dit niet nodig was, ondanks twee nachten van min 10 (en daarnaast min 7 en min 😎.  Wat hielp is dat ik 400 liter water in de vorm van regentonnen en metselkuipen er naast had gezet.  Water dat bevriest geeft gek genoeg warmte af.  Elke dag verwijderde ik de ijslaag, zodat alles opnieuw kon gaan bevriezen. 

 

Geen citrus maar ook koudegevoelige dingen als Feijoa en Chileense guave en Kaki hebben overleefd in volle grond met alleen wat mulch.  Zeker de drie Feijoa's zien er verrassend goed uit.  Pakweg 20% van de bladeren zijn beschadigd, maar de struiken maken nu al nieuw blad aan.

[DennisUtrecht]

Ik ben benieuwd naar je feijoa's, heb je foto's? 

 

[Goldfish]

Ik zal ze op de foto zetten in huidige toestand wanneer ik weer op tuin ben.  Ik heb er eentje van ruim 2 meter die bij Fruitbomen.net vandaan komt en twee exemplaren uit Belgie afkomstig dezelfde donorplant die eerder een koude winter heeft overleefd..  Die zijn 2 jaar jonger maar gaan nu ook richting de 2 meter.  Maar ik zal ook kijken of ik het topic moet afsplitsen daar deze draad over citrus gaat, nu ik Feijoa heb genoemd.

[mariella070]

Als nieuweling wil ik graag hier een vraag stellen; op onze moestuin staat in het gemeenschappelijke deel een citrusboom, ik vermoed een citroen (blad ruikt naar citroen) maar welke precies, geen idee. Het struikje komt van een natuurwinkel hier in Den Haag.

Zes jaar geleden is ie in de volle grond gezet en nu ong. 1,5 m hoog. We zitten hier op zandgrond waar zo af en toe een handje koemestkorrels op wordt gegooid.

Tot nu toe heeft hij (of zij?) alle winters overleefd. Hoewel ons complexje heel beschut ligt en we vlak aan zee zitten, kan het ook hier vriezen, afgelopen vorstperiode -7 graden.... Z'n plekkie is niet ideaal, erboven groeit een druif en in de zomer heeft ie dus best veel schaduw.

Probleem is dat ie niet bloeit en daarom geen vrucht geeft en dat vind men nutteloos dus wil een meerderheid van de struik af.

Ik ben erg begaan met de struik (sterker, met alles wat groeit en bloeit....), al zes jaar relatieve verwaarlozing, vorst en geen ideale standplaats, wie doet hem dat na?! Er zijn twee opties (of meer?); of hij gaat bloeien en vruchten geven of hij moet eruit en gaat in een kuip. Ik prefereer het eerste maar vrees het laatste.

Wie heeft tips? 

 

foto is van vandaag, zo 7 maart.....

[Goldfish]

Ik zou het jammer vinden wanneer de mysterie Citrus moet wijken, zeker nu ie het al zo lang volhoudt en ook deze echte winter zonder extreme schade heeft overleefd.  Als ie ooit in bloem komt heb je helemaal een mooi verhaal voor bezoekers van het complex.  

[mariella070]

Ja, Goldfish, hetzelfde vind ik, maar wat te doen?

[weknow]

Mariella...als je een detailfoto zou kunnen maken van wat bladeren en vertellen of er doorns zijn? Misschien kan dat helpen bij identificatie. 

 

Blijkbaar kan deze tegen een stootje en dat geeft al aan dat het geen gewone citroen of zo is......maar toch een meer winterharde. Ik gok er overigens op dat dit een soort Yuzu is gezien wat je vertelt. Culinaire citroenen die in Japan en regio maar ook in Frankrijk en intussen in veel modieuze keukens een vast plekje heeft. Het gaat dan om schil en speciale zure aroma. En ja...die kan wel een paar graden vorst hebben. Meer licht kan veel helpen om bloei te krijgen....maar vanaf zaaien duurt het makkelijk een jaar of 5 of meer...dus misschien loont je geduld nog wel. Als ze gaan bloeien kun je met wat geluk best veel oogsten. 

[mariella070]

Detailfoto's ga ik morgen maken, stom dat ik dat niet gelijk gedaan heb....

Struik zit vol doornen, vergis me iedere x hoe scherp ze zijn.

Een Yuzu soort denk je, daar heb ik s op gegoogled, veel tegenstrijdige info heb ik gevonden. Maar ze blijken (?) een bladsteel te hebben in de vorm van een blad...

Dat heeft deze struik in ieder geval niet. Struik is overigens minimaal acht jaar oud, ging als puberplantje de grond in:-)

Afgezien van soort, wat te doen met deze struik? in een kuip of laten staan?

En als t beter is m in een kuip te zetten, nog tips naast ruim uitsteken, grote kuip? (wortel)snoei?

 

[mariella070]

Vandaag de struik wat beter geinspecteerd, het blad blijkt wel een bladsteel in de vorm van een blad te hebben zij het heel smal. Daarboven een samengesteld blad, zie ook foto's. En heftige doornen, de langste die ik heb gezien was zeker 2 cm.

En ja, hij kan wel wat extra voeding gebruiken...

 

 

[Jorieke123]

Is dat dan niet de trifoliata? Ik ben zeer zeker geen kenner maar die heb ik zelf staan

[mariella070]

Zover ik heb begrepen verliest Poncirus Trifoliata z'n blad in de winter, dat is bij deze struik niet het geval.