Pawpaw

[MSDG]

Wil toch een kleine bijdrage leveren aan dit topic. Sinds deze zomer 'eigenaar' van een stukje 100m2 moestuin op klei. De klei is redelijk verarmd en dichtgeslagen (vooral door jarenlange teelt en vermoedelijk verkeerd mulchen). Omdat de pawpaw mij erg boeit een Allegheny en een KSU Atwoord geplant in de verhoogde bakken. Tot zo'n 60cm diep de aarde goed losgewerkt en veel compost en dennennaalden doorgewerkt om de grond luchtig te houden. De beschermkokers zijn er vooral om de onderstam de komende 2 jaar niet teveel bloot te stellen aan de felle zon. Gelukkig is het na de aanplant lekker vochtig weer geweest dus heb nog geen water hoeven geven. Ik zal hier regelmatig een update posten van de voortgang en blijf dit topic met interesse volgen.

[weknow]

Op de website pawpaw.be van Johan van Driessche uit Oosterzele kwam ik deze UITSTEKENDE korte aanwijzingen tegen over hoe je ze plant en verzorgt. Omdat er veel onzin of nogal uit het verband gerukte informatie rondgaat op internet en ik meen dat dit de echt relevante informatie is, ben ik zo vrij om het in dit draadje over te nemen. 

 

Wat je best weet wanneer je pawpaws wil aanschaffen:

Algemeen :

- de boomvorm lijkt op hazelaar
- grootte blijft meestal beperkt tot 5 à 7m
- winterhard tot -25°C
- geënte planten bloeien soms reeds na 3jaar, zaailingen na 5 jaar
- vruchten niet laten groeien vooraleer de plant 1m hoog is. Dit voorkomt takbreuk en bevordert de groei
- minstens 2 planten nodig voor vruchtzetting
- pawpaw is niet 2-huizig waardoor beide planten zullen vrucht dragen
- twijgen bevatten anticancerogene stoffen
- kent geen ziektes

Vruchten :
- fruit rijpt van september tot oktober naargelang variëteit
- supperlekker met mango/banaansmaak
- vruchten kunnen tot 300 gr wegen

Planttips:
- zure grond is ideaal
- plantafstand bij voorkeur 3m
- pawpaw houdt van een zonnige standplaats
- grond moet goed waterdoorlatend zijn.
- jonge planten beschermen tegen felle zomerzon en slakkenvraat

- beste plantperiode is rond half april als de plant begint uit te lopen

- planten in pot hebben de grootste overlevingskans bij het uitplanten

- breek de wortelkluit niet bij het uitplanten !

 

Overwinteren:

- planten in pot vorstvrij in een koele plaats bewaren
- planten in de grond uitgeplant, zullen niet bevriezen

Bemesting :

- vermijd kunstmest. Wortels zijn zeer gevoelig. Zeer kleine dosis mag.
- geteerde organische mest of humus in winterperiode rondom de stam aanbrengen. Vermijd direct contact met de stam.

 

De bron = http://www.pawpaw.be/

[MSDG]

Interessante bijdrage, heb wel m'n vraagtekens bij de grondsoort. Daar verschilt men nogal van mening zo lijkt het en wellicht dat dat per ras ook uitmaakt? Als ik zo vrij mag zijn hier de pagina van Peterson (bij mijn weten één van de beste veredelaars van rassen) https://www.petersonpawpaws.com/growing-conditions, het beste zou dus acid - neutral zijn met PH tussen 5,5-7,0 met de toevoeging dat het ook 'loamy' moet zijn wat ik vrij vertaal als 'leemachtig' dus zure klei? Bestaat zoiets eigenlijk? Hoe dan ook, ik heb zoals in mijn introductiepost geschreven de platgaten voor mijn pawpaw goed diep gemaakt en veel compost toegevoegd en ook de bovenste laag verteerd dennenmateriaal van een groepje dennen hier vlakbij. Hopelijk afdoende om de pawpaws aan te laten slaan want dat is toch de grootste uitdaging zo lijkt het.

[weknow]

2 uren geleden, MSDG zei:

het beste zou dus acid - neutral zijn met PH tussen 5,5-7,0 met de toevoeging dat het ook 'loamy' moet zijn wat ik vrij vertaal als 'leemachtig' dus zure klei?

Leem is GEEN klei. Eigenlijk is leem een onduidelijk woord en spreekt men van 3 basis-gesteenten waaruit grondsoorten zijn opgebouwd. Grof is zand, nogal fijn is zilt en zeer fijn is klei. Vaak wordt zilt ten onrechte leem genoemd. Maar bijna altijd is een bodem een mengeling van deze 3 en zo een mengvorm, zou je dan moeten aanduiden met het woord "leem". Bodemkundigen gebruiken overigens veel genuanceerdere bergippen zoals zand-leem e.d.

 

Ik denk dat pawpaw overigens op de meeste grond wel kan, inclusief veen (daarvan is het belangrijkste ingredient dan organische stof die eeuwenlang van zuurstof is afgesloten geweest)....een luchtige en goed doorlatende en voedzame grond (daaraan voldoet leem dan prima) zou het meest ideale zijn. En die kan prima ook aan de wat zurige kant zijn. Ik denk op vele plaatsen in het land van nature te vinden. (Zoals er ook kalkrijk en duidelijk niet-zuur zand bestaat, wat veel mensen niet weten). 

 

Jouw toevoegingen, ook de dennenresten niet!, zullen de bodem niet extra zuur maken. Compost zal bovendien bijna altijd juist basisch zijn... Maar richt je niet te veel op de zuurgraad als een op zichzelf staand gegeven dat je hier apart zou moeten aanpakken......Op de eerste plaats is de toevoeging van organische stof op de bodem een mogelijkheid voor planten om een samenwerking op te bouwen met het bodemleven waardoor ze zich veel meer kunnen aanpassen aan allerlei omstandigheden en veel minder bepaald door de zuurgraad van een bodem.  (Dat helptzelfs bij blauwe bes, die liefst een heel veel zuurdere grond nog hebben dan pawpaw, al een stuk!) Dat je bodem luchtig, vochtvasthoudender en toch goed doorlatend is, liefst tot toch zeker een 60 cm, is veel essentieler voor pawpaw.....en daar draag je ook aan bij.

 

Bij mij staan een aantal pawpaws op jonge zeeklei die ik wel ruim van te voren heb voorbereid tot een behoorlijke diepte. Als ze aanslaan...niet altijd...dan gaan ze prima. Deze bodem heeft een PH van 7,5 a 8.0. Het is van het soort  waar je bij droogte zelfs met een pikhouweel nauwelijks doorkomt. Ook omdat de klei van nature zeer vruchtbaar is, gebruik ik bij de pawpaws niet zo veel compost en zorg ik wel dat rondom voortdurend een dikke laag mengeling van verterend herfstblad, vooral hakselhout en ook soms gras en plantenmaaisel ligt.  Intussen nog een 30-tal planten klaarstaan om in het voorjaar te planten in plantgaten die ik dit jaar al heb voorbereid. (Uitgraven tot 60 cm., grondboor om door ploegzool heen te gaan tot ca. 1 a 1,2 meter diepte. Gaten vullen met mengsel van bladgrond, klei en grond uit het bosdeel van het parkbos.  

 

 

[permanatuurtuin]

Dit jaar een paar vruchten gehad. We vonden ze heerlijk (prima 1216 en overleese). We vinden ze ook licht onrijp lekker (dan is de nasmaak minder). Ik snap wel dat het een vucht is waarvan je houd of niet houd en dat als je er veel van eet je je de vrucht tegen gaat eten, met als gevolg dat je hem niet meer lekker vindt. 

Maar goed wij houden van tropische vruchten en deze hebben meestal een sterk aroma en een lichte tot sterke kaasachtige smaak in zich. Pawpaw komt hier heel dichtbij in de buurt.  

 

Helaas ook genoeg rassen gehad die het dit jaar niet echt goed gedaan hebben. Vorig jaar hebben ze het ook gewoon te droog gehad en ze hebben mogelijk toch schade van de zon opgelopen. Dat gezegd ondanks de droogte zijn veel rassen toch goed gegroeid dit jaar. Je blijft ze wel de grond uit kijken, maar in ieder geval zie je vooruitgang (niet bij alle planten). Volgend jaar hopelijk weer meer vruchten, maar de kratten zullen de komende jaren nog op zich laten wachten. 

 

 

[weknow]

Een interessante nieuwe invalshoek. Samenvattend komt het verhaal er op neer, dat het enten van pawpaw´s mogelijk nauwelijks of geen toegevoegde waarde heeft boven aanplant van zaailingen.

 

Laat ik het maar uitgebreid vertellen, zodat iemand met aanvullende kennis of informatie er gemakkelijk in kan springen. Ik kwam via Facebook in contact met een Vlaams echtpaar dat in Portugal woont en daar een plantage beheert waarop vrij grootschalig onder meer pawpaw's worden geteeld. Lucas is degene die zich vooral met het kweken van planten en varieteiten bezig houdt, denk ik. Zijn pawpaws op de plantage zijn geheel of grotendeels afkomstig uit gezaaide pitten van de (meest bekende) pawpaw-veredelaar Neill Peterson. Zijdelings kwam mijn plan ter sprake om dit jaar ook wat entingen te gaan maken. (Op Facebook zijn er 2 speciale liefhebbersgroepen voor pawpaw en ene James Dingus experimenteert veel met opkweek en enten van pawpaw en laat er helder en duidelijk zien hoe dat werkt, doet daarvan ook verslag in die groepen). De reactie van Lucas was dat hij nog nooit geente planten had gebruikt en dit ook een vrij nutteloze bezigheid is. Hoewel ik niet helemaal een groentje ben in fruit kweken en plantenkennis, maar op grond van wat hij in het chatgesprek schreef toch sterk het gevoel kreeg dat ik in een land van blinden in het beste geval een een-oog ben (anders gezegd: Hij een meer wetenschappelijke achtergrond heeft in botanische kennis) was de verklaring hiervoor dat het geslacht Asimina zaadvast is. Nu ken is dat begrip op het niveau van rassen van planten (dus niet van soorten) en daar betekent zaadvast dat goede rassen weinig verschiilen van elkaar   per plant, maar wel voldoende brede populatie en genenpoel om nakomelingen met gelijke eigenschappen maar zonder inteelt te krijgen. Maar ten aanzien van pawpaw gaat het om een andere eigenschap, namelijk dat genetische variatie klein is en in vergelijking met de meeste andere planten zich langzamer ontwikkelt in de generaties. Met andere woorden: De genetische verschillen tussen moederplant en zaailingen daarvan zijn minimaal. Ik heb vanmiddag via internet wat nader onderzoek proberen te doen. Ik denk dat een juister, maar moeilijker, woord voor deze zaadvastheid is: homozygoot en als ik verder zoek in (uiteraard vooral Amerikaanse) wetenschappelijke studies dan lees ik inderdaad dat binnen gebieden waar de plant voorkomt de genetische verschillen klein zijn en tussen verschillende populaties in meerdere staten weliswaar verschillen ontwikkeld zijn in meerdere eeuwen, maar dat deze verschillen relatief klein zijn. Daarnaast zijn er studies die strikt genetisch technisch zijn, die ik onvoldoende snap om er conclusies uit te trekken, waarop het voorgaande stoelt.

 

Onder het voorbehoud dat ik hoop alles goed begrepen te hebben, plaats ik dit in dit topic. Wordt vervolgd....?

 

 

15 november 2020 aangepast door weknow

[Martijn]

Als je van goede pawpawrassen, zaailinggen gaat opkweken zal de plant op de ouderplanten lijken. De genetische variateit is inderdaad minder dan bij b.v. appels. Ik denk dat je het kunt vergelijken met walnoten. Zelf ben ik nu ook wat zaailingen aan het opkweken. Ben benieuwd wat het wordt. 

[Roland]

De pawpaw rassen onderling verschillen behoorlijk in onderandere, zelfbestuiving, smaak, vrucht gewicht, rijpingstijd, clustergrote van vruchten, verhouding zaden tov vruchtvlees.

De Peterson rassen zijn geselecteerd op belangrijke kenmerken voor commerciële plantages. Deze rassen onderscheiden zicht enorm op de grote vruchten met nauwelijks zaden. Zaden/vruchtvlees verhouding bedragen bij deze rassen 6-8%.

 

Ik ben erg benieuwd hoe de onderlinge kruisingen van de Peterson rassen zich verhouden tot deze kenmerken?

[weknow]

Een vervolg op mijn eigen verslag enkele posts hiervoor.

 

Kwam deze tekst van de eerder genoemde bekende veredelaar van pawpaws, Neal Peterson, zojuist tegen in de Facebook groep `Pawpaw-fanclub`. Op het eerste gezicht lijkt wat hij zegt geheel tegengesteld aan waarover ik gisteren verslag deed, maar ook daar wordt uitgegaan van zaailingen van de betere beschikbare rassen die dan prima te gebruiken zouden zijn. Over een ding denken Peterson en genoemde Vlaming Lucas anders. Peterson beweert dat zaailingen pas na 7 a 8 jaar gaan bloeien, waar Lucas een snoeitechniek gebruikt waarmee zijn zaailingen al het 3e jaar gaan bloeien en vanaf het 4e jaar een echte oogst gaan geven. Hij en Peterson zijn hierover in gesprek en een aantal andere kwekers , niet alleen van pawpaw overigens, zijn momenteel die snoeitechniek (hij noemt het zelf een mishandeling, maar zegt erbij dat enten een nog sterkere mishandeling is) aan het testen. Pas daarna wil hij erover publiceren. 

 

Tekst van Peterson: 

R Neal Peterson

In answer to 

Hansel de Sousa

: There are good reasons to grow cultivars rather than seedlings. It hardly matters that the majority of current names cultivars are one or two generations removed from the wild. . . . . Here are the reasons:

(1) Cultivars gives the grower a guarantee of the quality of the fruit (although environmental factors will influence quality).

(2) Seedling trees require 7-8 years before flowering, whereas grafted trees require 4 years to flower usually.

(3) Thousands of years of agriculture have shown the value of growing named fruit cultivars --- apples, cherries, strawberries, etc are propagated asexually.

(4) In plant breeding, for the most part the new breeding starts by choosing the highest quality parents; the breeder does not go back to the wild population to start over. The exception is when the breeder needs some new trait that is missing in the best genotypes, in which case she may look at wild populations or even different but related species.

(5) My own personal opinion: I undertook a breeding & selection program because I valued the pawpaw species Asimina triloba, but was & am convinced that pawpaw cannot compete in the market place against established fruits, because the wild pawpaws have too many seeds, and the fruit quality is not consistent --- off flavors, poor texture, etc. The traditional fruits which are our favorites in the market are the end product of 1000's of years of breeding already (formal & informal). So, likewise, pawpaw will benefit from 100's of years of future breeding. The best existing cultivars are the start on that project.

[weknow]

Om het niet te technisch te maken heb ik gisteren het begrip homozygoot gebruikt als reden waarom pawpaws  in vergelijking tot veel andere planten maar zeer langzaam op natuurlijke wijze genetisch evolueren. Voor de duidelijkheid hier een wat uitgebreidere uitleg, waarin ik het woord homozygoot wat correcter en preciezer gebruik:

 

 Dank voor je reactie. Ik heb homozygoot in dit verband opgevat als dat er vele eigenschappen zijn binnen het genoom van pawpaw die bepaald worden door dezelfde geerfde alellen, dus van beide ouders,. Ik wilde het niet te ingewikkeld/technisch maken voor andere lezers. Zie ik dat goed als verklaring voor de relatief langzame evolutie???Correcter was het geweest als ik had gezegd dat er in de genenoverdracht vele homozygote chromozoom-combinaties ontstaan bij pawpaws.

[Lsjr33]

Ik heb een paw paw mysterie, hopelijk kunnen de kenners hier helpen! Bij het aanschaffen van wat struiken op een kwekerij ook een paw paw tegengekomen, op het kaartje alleen de naam asimina triloba. Ik kon hem niet laten staan. Na het doorspitten van dit forum komt de kennis, dus achteraf de kwekerij gemaild welk ras het betreft en of het een zelfbestuiver is. Hun reactie: helaas is het ons niet bekend het is de wilde variant. 
 

RaRa wat kan ik gekocht hebben? 😄

 

[Limoncello]

Bij welke kweker heb je deze besteld?

[Martijn]

https://www.marktplaats.nl/a/tuin-en-terras/planten-tuinplanten/m1601765446-pawpaw-planten-geent.html?previousPage=lr

Koop bij Hans een paar goede rassen erbij. Als je een Asimina Triloba hebt gekocht is het een zaailing. Hopelijk heeft deze een goed ras als ouders en eigenschapen. Vinger cross. 

[simonvb]

Zal een zaailing zijn, op zich dus geen probleem. Je zet best dus wel een tweede anders waarschijnlijk geen bevruchting.

[Lsjr33]

Zoiets dacht ik al! Ik ga op zoek naar andere bomen. 

[Lsjr33]

2 uren geleden, Martijn zei:

Koop bij Hans een paar goede rassen erbij.

In het kader van hop hop gas er op 😉 Twee varianten besteld bij Hans. 

Wat is nu wijsheid? Ik kan de planten in pot houden (wel met pot in een grote berg compost) in de koude kas en ik kan ze uitplanten. 

[Martijn]

Je kunt ze nu uitplanten mits ze niet te vochtig staan. Meestal wordt geadviseerd om ze in maart uit te planten mits de grond droog is. 
welke rassen heb je besteld?

[Lsjr33]

Aangezien ik er zelf nul verstand van heb, heb ik Hans gevraagd twee rassen te sturen die hij aanraadt. Nog meer mysterie 😉

[Roland]

De Peterson rassen zijn de beste en de duurste. Deze 7 rassen zijn geselecteerd uit testen met duizenden zaailingen.

 

https://www.petersonpawpaws.com/pawpaws-home

20 november 2020 aangepast door Roland

[Martijn]

Inderdaad zijn Peterson rassen goede rassen. Of ze de beste zijn is nog maar de vraag. Alle rassen die Hans op MP heeft staan behoren tot de top. Heb zelf 3 Peterson rassen staan en 4 andere. Ben benieuwd welke ik over 5 jaar als de beste beoordeel. 

[weknow]

7 uren geleden, Martijn zei:

Je kunt ze nu uitplanten mits ze niet te vochtig staan. Meestal wordt geadviseerd om ze in maart uit te planten mits de grond droog is. 

Mijn ervaring is dat het veel belangrijker is hoe je je grond voorbereidt, dan wanneer je uitplant. Ik heb de afgelopen jaren heel veel zaailingen (vaak van allerlei gekende ouderplanten) proefondervindelijk opgekweekt en ermee geexperimenteerd. Ik zit op jonge zeeklei (die steenharde als ze droog is) en dat is voor pawpaw niet de ideale bodem. Veel adviezen e.d. op internet zijn eerder mythes dan harde gegevens....zoveel na-gepraat en overgeschrijf zonder daadwerkelijke eigen ervaring lijkt het. Daarom heb ik enkele bladzijden hiervoor in dit topic de informatie die er echt toe doet overgenomen (van een Belgische website).

 

Zeer diepe grondvoorbereiding , goed doorlatend en vocht vasthoudend is prima. Mag gerust tot 70 a 80 cm. Natte grond, waar het water niet weg kan ( gedurende een deel van het jaar of er zijn ondoordringbare lagen) is voor alle fruitbomen en zeker voor pawpaw ongeschikt. Verder hoe dan ook de kluit met wortels intact laten en niet apart nog eens gaan verpotten!! Grotere planten zijn, ook in pot, wel winterhard...een of twee -jarige kun je beter in bijvoorbeeld een koude kas overhouden aangezien de zeer kwetsbare wortels dan nog kunnen bevriezen. Een voortdurende mulchlaag met bladeren, hakselhout e.d. (en ook compost kan, mits niet te veel.....fruitbomen mogen allemaal NIET te veel voeding!!) is ook zeer zinvol om grond luchtiger en vochtvasthoudend te houden.

 

Eigenlijk zijn de rassen die hier in de lage landen sinds pakweg 20 jaar verkocht worden allemaal smakelijk. Als je ergens een zaailing kocht, zal die hoogstwaarschijnlijk ook best okay blijken. Zoals Neil Peterson het zelf zegt (zie mijn berichtje een klein stukje terug) staat de rasverbetering nog maar in de kinderschoenen en gaat dat zeer langzaam. Ik relativeer het allemaal wel wat dat alleen het nieuwste van het nieuwste het beste is. Ik denk dat je over een paar jaar sowieso verrast zult zijn. Lsjr33

[Roland]

Op 15-11-2020 om 18:07, weknow zei:

Lucas is degene die zich vooral met het kweken van planten en varieteiten bezig houdt, denk ik. Zijn pawpaws op de plantage zijn geheel of grotendeels afkomstig uit gezaaide pitten van de (meest bekende) pawpaw-veredelaar Neill Peterson.

@weknow ik ben erg benieuwd naar de zaad/vruchtvlees verhouding van deze zaailingen uit de superieure Peterson rassen?

[weknow]

25 minuten geleden, Roland zei:

ik ben erg benieuwd naar de zaad/vruchtvlees verhouding van deze zaailingen uit de superieure Peterson rassen?

Weet ik niet. Zul je aan die Lucas moeten vragen. Vermoed niet dat hij dat gaat uitzoeken. 

 

Eerlijk gezegd, Roland, vind ik dat ook niet heel interessant. Leuk dat er ontwikkeling is en ik volg dat wat...maar verder? Misschien als je een kwekerij hebt met duizenden bomen voor de grote wereldmarkt? Dan kan dat in opbrengst e.d. iets uitmaken. Leuk als het beter kan....zelf vind ik gewoon lekkere vruchten prima al, en daar ben ik met mijn zaailingen (Tot hiertoe vooral waarschijnlijk van zaden van de eerste generatie pawpaw's in Europa, want dat is wat iedereen heeft) niet bang voor. Die ik proefde en meehad naar de Forumdag 3 jaar geleden kwamen van bomen die al een jaar of 20 stonden bij iemand en waren heerlijk. Die nieuwe Peterson rassen zijn hier pas enkele jaren te koop. Zou het werkelijk zo enorm veel lekkerder en beter zijn en al die oudere pawpaw's zoveel minder????

 

Het doet me allemaal wat denken aan toen ik beroepsfotograaf was en mijn eigen apperatuur moest kopen. Een goede telelens kostte een 1200 gulden en daar moest ik heel hard voor werken en andere dingen voor laten  om die bij elkaar te verdienen. Maar de mensen die voor kranten werkten en die van de redaktie konden gebruiken naast wie ik stond om foto's te maken (of sommige macho's met meer middelen die liepen te pronken met wat ze allemaal hadden) hadden een lens die ietsje pietsje beter scoorde in de testen en 6000 gulden kostte. Waren hun foto's nou beter? (Ik denk het niet omdat vooral aandacht, bedachtzaamheid en kennis van je onderwerp en apperatuur voor een goede foto kunnen zorgen....). 

 

Overigens heb ik bij die Lucas een 60-tal zaden gekocht. Voor de lol. Heb hier nog veel zaailingen staan.....meeste geef ik weg of ruil ik weer met anderen. Zie over een aantal jaren wel wat dat oplevert. Tuinieren gaat voor mij niet om grootste, dikste of beste in de eerste plaats maar meer om lekker en leuk en gezellig. 😉

22 november 2020 aangepast door weknow

[Martijn]

 

Pawpaw (PW)

1 Maria’s Joy

2 Tropical Treat

3 Allegheny

4 Shenandoah

5 Wabash

6 Atwood

7 Marchmallow

 

Deze rassen heb ik afgelopen jaar aangeplant. Lijkt mij genoeg om over een paar jaar te kunnen vergelijken. De laatste is een freestone. Ben benieuwd of er een groot verschil is met de andere. Nu nog wat zaden van een prima 1216 in de koelkast liggen. Deze zal ik komend voorjaar wel planten. 

[Roland]

Weknow, Het interessante voor mij is of die eigenschappen werkelijk doorgegeven worden onder de zaailingen. Waarom... gewoon omdat het menseigen is kennis te verzamelen, te experimenteren en te delen. Iets in ons vind dit leuk. Vooral de kennis delen onderscheid ons met veel andere wezens.

 

Natuurlijk zijn de andere rassen en meeste zaailingen goed genoeg, echter als onze voorouders zo dachten dan hadden we nog steeds geen lekker fruit zoals aardbeien, tomaten, druiven, vijgen, bananen, enz.

 

Voor mij is het hobby om verschillende rassen onderling te vergelijken, steeds naar beter op zoek te zijn en wat te experimenteren. Daarom dat ik vroeg naar de zaad/vruchtvlees verhouding, een gemakkelijk getal om te vergelijken.

 

ps ik heb geen Petersonrassen. Heb een Prima 1216 van een jaar of 5 en hier jaarlijks bloemen aan maar nog geen vruchten welke lang genoeg blijven hangen. Ik denk dat ze afvallen door onvoldoende bestuiving. Komend jaar wil ik ze handmatig gaan bestuiven.