Jonkheer van Tets en klimaatverandering

[roeier]

Dit rode bessenras houdt van koude winters en zou nu minder geschikt zijn vanwege ons opwarmende klimaat. Daar zijn aanwijzingen voor, maar ik vraag me af of we het beeld wat vollediger kunnen krijgen door jullie te vragen wat jullie zien; doet de Jonkheer van Tets het nog goed bij jullie?

Ik meen wel iets te zien bij mijn bessenstruiken, namelijk dat ze bepaald niet vol in de bloesem staan. Het was natuurlijk weer een zachte winter, en zou dat dan de oorzaak zijn?

Voor eigenlijk al mijn Jonkheer van Tets struiken geldt dat sommige takken nog redelijk bloesem dragen, maar veel takken zit ook geen bloempje aan. Dit exemplaar bijvoorbeeld; die takken rechts zijn redelijk gevuld, maar zeker in het midden staan wat takken waar helemaal geen bloemvorming heeft plaatsgevonden:

 

 

Als ik dit vergelijk met m'n enige Stanza (St Annaparochie zaailing) dan valt een groot verschil op:

 

 

Alles staat bij mij op dezelfde plek, op een winderige volkstuin op de Friese vlakte. Als mijn Jonkheer van Tets struiken last beginnen te krijgen van een gebrek aan koude, dan moet dit bij anderen ook spelen, zeker in het westen van het land, zeker op meer beschutte plekken. Naar dat soort situaties ben ik nieuwsgierig.

 

Ik wil nog even verantwoorden waar ik mijn info vandaan heb: Weknow heeft eens het geval genoemd van een Vlaamse teler die al zijn JvT had geruimd omdat de winters er niet koud genoeg meer voor bleken. Dan heb ik zelf nog even gezocht op 'aalbessen pdf' en kwam dit tegen, https://docplayer.nl/70000990-Rode-bessen-in-de-proeftuin.html. Daar wordt bij de JvT over een 'hoge koude-behoefte' gesproken. Bij geen van de andere rode bessen wordt dit genoemd.

Maar mag ik nu al concluderen dat we beter met een grote boog om Jonkheer van Tets heen kunnen lopen als we rode bessen willen en puur voor andere rassen gaan? Beetje voorbarig, maar met wat ik zie zou ik nu liever op een ander ras inzetten.

 

Nog een voetnoot: ik heb mijn JvT struiken verkregen door ze te 'redden' uit een ontruimde tuin, het ras was niet bekend, maar JvT is wel verreweg de meest verkochte aalbessenstruik geweest in Nederland, rijptijd en uiterlijk komen ook overeen, dus ik ga ervan uit dat de struiken die ik heb overgenomen JvT zijn. En dan zie ik nu dus ook dat ze minder dragen na een zachte winter...         

[rorror]

Roeier altijd bedankt voor je intressante reacties hier.

Verschil bij jouw met die planten is goed te zien. Ik wil wel een stekje van je.. 

Heb even een foto gemaakt van mijn jvt. Ook niet zo rijkelijk qua bessen, maar wel meer dan vorig jaar. 

[Veldjesgraaf]

Ik tuinier in de Alblasserwaard,omgeving Gorinchem. Dus redelijk westelijk. Ik heb ook twee stuks JvT staan. Eentje draagt nu voor het tweede jaar geheel niet. De andere heeft alleen onderin wat trossen. Mijn Rovada daarentegen hangt vol met trossen. 

 

[rorror]

Uit beide verhalen, hoor ik niks hoe er gesnoeid is geweest. Ik zou er vanuit moeten gaan dat iedereen zijn snoei op de juiste manier heeft gedaan, en niet de vruchtdragen de takken van vorig jaar hebben weggeknipt.

Dus nog even de vraag aan bijde of er niet toevallig gesnoeid is na/tijdens vorig jaar zomer.

 

2 uren geleden, roeier zei:

Voor eigenlijk al mijn Jonkheer van Tets struiken geldt dat sommige takken nog redelijk bloesem dragen, maar veel takken zit ook geen bloempje aan. Dit exemplaar bijvoorbeeld; die takken rechts zijn redelijk gevuld, maar zeker in het midden staan wat takken waar helemaal geen bloemvorming heeft plaatsgevonden:

 

 

1 uur terug, Veldjesgraaf zei:

Ik heb ook twee stuks JvT staan. Eentje draagt nu voor het tweede jaar geheel niet.

 

26 april 2020 aangepast door rorror

[RobO]

hier doet de oude struik, 30+ jaar, het niet zo geweldig meer, fris m wel zoveel mogelijk op, geef compost, beetje koemest, klein beetje kalium

de stekken gaan wel goed, stek van 5 jaar terug gaf een paar kilo

[simonvb]

Ik zit in Oost-Vlaanderen dus hier nog iets warmer dan daar bij jullie en bij mij doen de twee Jonkheer van Tets het zeer goed. Bij mij zelfs de beste producerende rassen (heb er 6 staan). Wel zit er 1 JVT bij die overgenomen is van iemand en dus enkele jaren ouder dan de andere struiken. Ik zit op zandgrond.

[Flup]

Nooit op gelet, maar wel interessant.

 

Heb jaren terug een JvT gekocht, die heeft het na 1 seizoen opgegeven. Waarschijnlijk niet door de droogte, maar omdat de struik platgelopen werd door mijn lompe honden en ook wat overwoekerd werd door het gras.

Verder heb ik nog een onbekende rode bes (2 eigenlijk) die het normaal gesproken heel goed doen zonder snoei. Het jaar nadat ik ze had gesnoeid deden ze het niet zo goed. In vergelijking met de witte bes hangen ze in ieder geval minder vol met bloesem. Ik ga het in de gaten houden.

[tielse flipje]

Bij mij staan Jonkheer van Tets, Rolan en Rovada in de tuin. Volgens de link van @roeier hebben Jonkheer van Tets èn Rolan een hogere koudebehoefte.

Een lagere opbrengst zie ik bij deze rassen zeker dit jaar niet. Rolan staat er pas twee jaar en hangt helemaal vol trossen.

De bessenstruiken staan beschut, op zandgrond (dikke mulchlaag) in uiterst Oost-Nederland.

[Ikbeginbijmezelf]

Mijn JvTs hebben dit jaar ook een slecht jaar, zo te zien.

Vorig jaar was het beter.

Bij mij staan ze in een ommuurde tuin en ook nog tegen een gevel aan.... Dan zou een ander ras dus eigenlijk beter zijn?

[roeier]

Ik vind dit niet duidelijk. Bij sommigen gaat de JvT goed, bij anderen minder, maar je ziet bij fruit toch al dat het ene jaar het andere niet is - als ik had gevraagd 'hoe doet jullie pruim het?' - had je waarschijnlijk dezelfde gemeleerde antwoorden gekregen, zonder dat er iets met een koudebehoefte in het spel is.

 

Ik kan nog wel even linken naar de post van weknow, waar die het over de koudebehoefte van fruit heeft, en in de één na laatste alinea het geval noemt van de Vlaamse teler die zijn JvT had geruimd: https://www.moestuinforum.nl/topic/24222-wat-worden-de-nieuwe-fruitsoorten-in-de-toekomst-in-nl/?tab=comments#comment-384537.

 

Nog even over het snoeien, waar rorror naar vroeg: de takken die op dit moment staan zullen in voorgaande jaren zijn gevormd en kunnen fruit dragen. Scheuten die zich nu ontwikkelen gaan dit jaar geen fruit meer dragen.

Ik heb begrepen dat takken van zwarte bessen het dragen sneller opgeven en dat daar regelmatiger takverjonging moet plaatsvinden, maar dat takken van rode en witte wat langer mee kunnen; een jaartje of 5 zie ik soms vermeld worden. RobO's JvT van 30+ jaren zal het uitstekend hebben gedaan. maar zal de vavavoom ondertussen wel wat kwijt zijn. Mogelijk dat rigoreus scheuren heel effectief kan zijn - dat werkte goed bij de JvT's die ik overnam en beviel me beter dan stekken.

 

@rorror, ik kan zeker proberen stekjes te maken van mijn Stanza, maar dat wordt wel een meerjarenproject als ik zie hoe lang ik er over deed bij de JvT's om eenmaal sterke stekken te hebben - mijn aanpak zal ook wel niet optimaal zijn geweest. En de Stanza is niet een obscuur ras, dus is mogelijk wel bij jou in de buurt te krijgen. De besjes zijn wat kleiner en zuurder dan bij de JvT - ik denk dat een vergelijking van de bloesem, zoals ik in mijn opengsbericht gaf met die foto's, de Stanza flatteert. Maar het bloesemvertoon is op zich ook wat waard; het ziet er mooi uit, zo met die lange trossen. 

[Bit]

Hier gaat de JhvT prima. Al jaren en ook dit jaar.  Ik heb wel eens een 'wat' minder jaar gehad, maar ging er toen vanuit dat het door een slecht-weer periode tijdens de bloei kwam.

Mate van rijkdom in dragen is ook van nogal wat andere factoren afhankelijk he ? De meeste JhvT zijn bij mij snoeren, met rigoreuze snoei, maar ik heb ook een aantal grote opengesnoeide struiken staan. 

Nee, hier niets wat wijst op té zachte winter en daardoor minder dragen. 

[roeier]

Bit, en een slecht-weer periode tijdens de bloei heb je dan natuurlijk nog wel die bloei gehad. Waar ik vanuit ga, maar waar ik absoluut niet zeker van ben, is dat een zachte winter minder tot bloei zou aansporen, net zoals stress in z'n algemeenheid gewassen kan doen bloeien.

Of zou het kunnen dat het effect van een te zachte winter zich pas bij de vruchtvorming openbaart? Mijn kennis schiet hierin tekort.

 

Mijn struiken zitten pas in de bloeifase, de vruchtvorming moet nog grotendeels beginnen. Het zal bij anderen iets verder zijn, maar we zijn pas eind April, dus ik ga ervan uit dat ieders opmerkingen de bloemvorming betreffen.

[Bit]

Hier staan ze ook nog te bloeien.  Gewoon net zo vol als andere jaren.

 

Bloemknop-vorming vindt bij rode bes vóór de winter plaats he ?  Nazomer en najaar van het vorige jaar.  Dus je zou kunnen denken dat de mate van bloeien dán wordt bepaald, en dat niet de winter bepalend is. 

Daarbij: dit was een nogal zachte winter ja, maar zulke zachte winters hebben we de laatste 20 jaar wel vaker gehad.  Hier geen gevolgen. 

[simonvb]

Hierbij mijn 2 struiken JVT: 

 

[roeier]

Die zitten vol trossen, SimonvB, en dat zijn ook mooie struiken. 👍

 

Die berichten van goed gaande struiken vind ik ook meer zeggen dan de minder positieve berichten, want als het wat minder is zou het meerdere oorzaken kunnen hebben, maar als het uitstekend gaat zou je zeggen dat een winter die wij zacht vinden geen spelbreker hoeft te zijn.

 

Ik heb het even opgezocht, maar algemeen wordt er toch wel van uitgegaan dat er een bepaalde koude-behoefte is waaraan voldaan moet worden om tot goede bloei te komen. Dit stuk uit Schotland is bv. vrij toegankelijk, https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpls.2014.00767/full, en daar valt o.a. te lezen: "It has been widely reported that adequate winter chilling is required for release from dormancy, regular bud break and flowering of many temperate woody species to occur in the subsequent year."

 

Het stuk gaat verder met het noemen van de zwarte bes als een soort die bij uitstek koude winters nodig heeft, en dat dit in Groot Brittannië al tot lagere opbrengsten heeft geleid. Voor het maken van vruchtensap is de teelt van zwarte bessen in Groot Brittannië in de tweede helft van de 20ste eeuw uitgebreid, "However, increasing concern about the damaging effect of reduced winter chilling has led to an increased focus by breeders on the production of new cultivars with more resilience to changing climatic conditions."

De focus van het onderzoek gaat verder puur over de zwarte bes, en dan nog worden niet alle vragen beantwoord omtrent wat voor temperaturen nu precies nodig zijn. Ik heb het stuk niet volledig doorgevlooid, je mag er toch al niet al te veel conclusies uit trekken voor rode bessen in Nederland of Vlaanderen, maar dat daar ook wat zorgen over zijn lijkt logisch. Maar het is mooi als het voor een hobbyteler nog geen dringende zorgen lijken te zijn.

 

Verder valt me op dat twee mensen hier uitstekende opbrengsten melden op zandgrond, en ik stuitte ook op een stuk dat zandgrond aanwees als de favoriete grondsoort van rode bes: https://library.wur.nl/speccol/fruithof/florapomonanl/Bessen/TxtPla/TxPl02.htm. Dat zullen veel mensen wel hebben geweten, maar ikke dan nog niet. Ik strooi wel regelmatig wat zand bij bessenstruiken voor de mineralen, laat ik daar dan maar mee doorgaan.  

[ADOPEG]

Interessant. Ik zie dit jaar niet heel veel trossen, maar kan er weinig zinnigs over zeggen. Ik weet dat ik ooit een JvT gekocht heb, maar ben allang kwijt waar die inmiddels staat. Verder heb ik verschillende rode bessen die ooit overgenomen zijn, dus geen idee wat dat is. Waarschijnlijk JvT, maar wat heb je aan waarschijnlijk...

[ron]

Ik heb 3 struiken waarvan er 1 met aardig wat bessen, de andere 2 niet. Die zonder bessen hebben wel meer nieuwe aangroei. Dus die steken hun energie daar in.

[simonvb]

Van de twee struiken in totaal 28 bakjes van elk ongeveer 500 gram kunnen trekken. 

 

Hier een gedeelte, rest hebben mijn ouders en broer mee:

[Jeroen B 62]

Mijn Jonkheer van Tets ziet er dit jaar hetzelfde uit als jouw struikjes.  Minder en  slecht gevulde trosjes. Mijn late rode bessen, waarvan ik de naam niet ken, volop zwaar gevulde trossen die over een week of twee wel rijp zullen  zijn.

Afgelopen  jaar van beide een top oogst. Ondanks de storm van 15 juni.

 

Mijn struiken staan in noord Frankrijk, 43 km van de kust en redelijk beschut. Dit jaar en vorig jaar hele droge grond, Leem, zand en löss. Tot twee spaden diep kurkdroog.  Zwarte bessen dit jaar ook zeer matige oogst. Minder en kleinere besjes. Alleen de late rode aalbessen, blauwe bessen en de kruisbessen doen het dit jaar goed. Ook frambozen (vroeg en laat) doen het heel redelijk.

 

Van de zwarte bessen zijn enkele struiken onverklaarbaar overleden.  Struiken worden gesnoeid volgens instructies, krijgen koemest en nooit water.  Opvallend is dat alles dat ik afgelopen najaar heb aangeplant, hazelnoten, jostabessen, zwarte bessen en kruisbessen er wat armetierig bijstaat. Alles is keurig uitgelopen maar lijkt nu stil te staan.  

 

In mijn tuin geen  relatie te duiden met warmere winters; warm weer en ontbrekend water geven lijken eerder de reden.

 

Jeroen B 62

[fre3ke]

Interessant onderwerp. Mijn bessenstruiken zijn nog te jong om iets te kunnen zeggen over verandering. Maar ik wil er nog flink wat toevoegen dus het is wel goed om te weten dat sommige rassen minder bestendig zijn voor het toekomstige klimaat. Dank voor de info. 

@roeier, kunnen de struiken afgedragen zijn? Je weet immers niet hoe oud ze al waren.

[Brabantse Tuinprins]

Vorig jaar rijke oogst bij Jonkheer van Tets, dit jaar slechts een paar trosjes. Volgens mij een combinatie van factoren: matig weer voor de bestuivers tijdens de bloei en sterke temperatuursschommelingen in het voorjaar (dagen met late nachtvorst afgewisseld met dagen van 20+ graden). Dat ze slecht dragen als gevolg van de zachte winter geloof ik niet zo, we hebben in het verleden vaker zachte winters gehad en die hadden hier geen effect op de vruchtproductie van de Jonkheer van Tets. Ook bij mijn honingbessen een tegenvallende opbrengst: volgens mij is hier ook het matige weer tijdens de bloei de oorzaak.

 

Door het warme weer van de afgelopen weken zijn er nu wel voldoende bestuivende insecten en in de siertuin gonst het van de bijen en hommels op o.m. papavers, verbena bonariensis, Nepeta etc.

[mastert]

Ik heb twee JvT staan. Nog niet zulke grote struikjes van een jaar of vier. Ongeveer twee en halve meter van elkaar, onder dezelfde omstandigheden. Een had een redelijke oogst, de andere een zeer tegenvallende. Een vreemde gedachte misschien, maar de struik met weinig oogst, staat helemaal verstopt in een Artemisia arbotanum, oftewel een citroenkruid. Zou het mogelijk zijn, dat door de geur van de citroenkruid, de bestuivers de JvT niet konden vinden? Ik ga ze sowieso dit jaar uit elkaar halen.

 Mijn Red Lake, heeft het veel beter gedaan. Die struik is ongeveer drie jaar oud. De bessen waren smakelijk, en groter. Staat wel in een andere tuin.

Mijn Rovada en Roodneus, van twee jaar oud, hebben nog niets gedaan.

Een Witte Parel had een zeer goede oogst, maar ik weet niet, of dat vergelijkbaar is.

[donaldk]

Ik wil dus mijn herstelde Aldi Jonkheer van Tets die ik enkele jaren geleden bij Aldi kocht en gelijk aan de hittegolf ten onder ging eens in de tuin gaan zetten in plaats van in de 10L pot. Heb eventueel een plekje, maar kan daar best winderig zijn, zeker in het koude seizoen. Is dat goed voor de struik of niet? Als die extra kou moet/kan hebben...

[Roelie]

Ik denk niet dat de wind er iets toe doet.

We hebben ze hier op diverse plekken rond en achter de boerderij staan en ze doen het overal prima, wind of geen wind.

[donaldk]

Mooi zo. Dan zal ik eens kijken of ie daar past.

 

Moet je ding nu nog snoeien?

 

Zijn er eigenlijk ook wat zoeter varianten? Ik zie af en toe wat verwijzingen, maar geen soortnamen.

11 april 2021 aangepast door donaldk