Vragen over actinidia kolomikta

[fre3ke]

Ik ben bezig een 5x4 meter pergola/prieel te bouwen waar fruit overheen zal groeien. Ik wilde de actinidia kolomikta ervoor gebruiken want daarvan heb ik al zes stuks staan, plus een mannetje. Die zou ik dan komende winter verplanten. Maar ik twijfel. Ik zit met de volgende vragen. Hopelijk kan iemand me helpen.

 

1 De a.k. laat zijn vruchten vallen als die rijp zijn, heb ik begrepen. Je hoeft dus niet te plukken? Als dat zo is, kan ik ze namelijk beter verticaal langs de schutting laten groeien en iets plukbaars over de pergola doen.

2 De a.k. liever niet in de volle zon? De pergola staat op een plek die de hele dag zon heeft.

3 Wat is de onderlinge plantafstand voor a.k.? Ik zit op heel arme grond met een dunne teellaag, dus buiten het plantgat vinden ze geen voedsel of vocht.

 

Ook verdere praktijkinfo over a.k. is zeer welkom. Dank!

 

 

[weknow]

4 uren geleden, fre3ke zei:

2 De a.k. liever niet in de volle zon? De pergola staat op een plek die de hele dag zon heeft.

Dit in ieder geval!!

 

Heb beperkte praktische ervaring met 3 planten, die niet langer dan 2 a 3 jaar overleefd hebben. (Stonden te droog en donker in het parkbos en verplanten naar een halfschaduwplek 2 jaar nadien is niet gelukt. Ondanks in het late najaar en zeer ruim uitsteken. Nieuwe aanschaffen heeft voor mij geen prioriteit. De vruchten waren vrij klein...fruit-nut is in mijn ogen niet zo groot. A. arguta heeft m.i. veel meer gebruikswaarde. Kan wel in zon, maar zou ik toch niet aan pergola in hete zon doen. 

[fre3ke]

Dank @weknow.

Ik moet er dan nog bij zeggen dat het de tuin bij mijn huis is. Ik wil liefst mooie én lekkere planten. De kolomikta is wel leuk om te zien. Dus dat de oogst niet super is, vind ik niet zo erg. Een overvloedige oogst op mijn grond betekent waarschijnlijk toch dat het nergens naar smaakt.

 

Maar de volle zon is dus echt wel een probleem. Wat zou ik er dan overheen kunnen leiden in plaats van de kolomikta? Ik heb al veel druiven in die hoek, dus dan wordt het wel saai. 

 

Ook de plantafstand voor de kolomikta zou ik nog willen weten. Ze gaan sowieso verhuizen.

Edited June 19, 2020 by fre3ke

[Goldfish]

Ik heb een ras of 8 gehad.  3 planten in volle grond (doen het nog steeds na al die jaren prima) en rest in kuipen op een dakterras op het Noorden.  Ook daar (klein beetje avondzon) verkreeg ik rijpe vruchten.     Uiteindelijk door verwaarlozing zijn de planten na jarenlange mishandeling overleden.

 

 

1. Hoe meer zon, hoe sterker .sierwaarde gevormd door de verkleuring van de bladeren naar wit en roze tijdens de bloei

2. Echter kolomikta houdt van drie kwart schaduw dus je doet de plant geen enkel extra plezier met volle zon.  Zie verder het commentaar van Weknow

3. De vruchten zijn net iets kleiner dan de besjes van Act.  Arguta "Issai" , de bekendste zelfbestuivende gewone kiwibes.  Maar de bessen van Issai zijn zelf fors kleiner dan die van de niet-zelfbestuivende rassen.   Ik vind de smaak van bessen van Kolomikta minimaal gelijkwaardig aan die van de groene kiwi uit de supermarkt. 

4. de vruchten vallen af, maar dat doet elke vrucht die (bijna) overrijp is.  Kwestie dus van op tijd oogsten.   Wel lijken ze sneller af te vallen dan b.v. Issai en zeker t.o.v. de andere Arguta's.

5.   plantafstand: 1.00m a 1.25m volstaat.   Meer kan altijd, hangt er vanaf hoe je ze gaat leiden.

 

De andere uitdagingen die Kolomikta met zich meebrengt heb je vast al ervaren: erg vroeg uitlopen en bloeien en daarmee een probleem met nachtvorst.  Ook heeft de plant (en de wortels) een aantrekkingskracht op katten.

[weknow]

Andere lekkere dingen die over pergola groeien en van flinke zon houden.....Lei-peer? Vijg? Grote kiwi (man en vrouw of vrouwen) ? Of toch kiwibes....? 

[Flup]

Een vijg kun je niet echt over een pergola leiden. Die groeit het liefst als grote struik. Je kunt de vijg nog wel als boom snoeien, maar dan heb je het wel gehad, bij mijn weten.

 

Ik zou het wel weten. Druiven kunnen ook prima. Als het alleen mooi moet zijn dan bijvoorbeeld wisteria.

Edited June 19, 2020 by Flup

[weknow]

Druif is natuurlijk de beste optie, Flup....maar ja, die had vraagsteller al diverse...dus even verder gefantaseerd.

 

Klopt dat een vijg niet zo goed te leiden is. Maar te vormen is ze prima op allerlei manieren m waardoor die in vele tuinen past. Bovendien een echte zonnebader. 

Toen onze oude vijg wegens een verbouwing weg moest, hebben we een scheut tot een 2,5 meter hoge parasol laten groeien met een takken als molenwieken  op ruim 2 meter op een verder kale stam....die staat nu prachtig als onderzit-boom en hangt vol vijgen dit jaar.  Hoewel het moeilijk is om de groei precies te sturen, kan secundaire sturing (met een snoeischaar dus) erg makkelijk.

[fre3ke]

Ik denk dat ik inderdaad toch voor druif moet kiezen. Ik vind het wel bezwaarlijk dat een druif zo veel werk vraagt. Een  pergola zit 2,5 meter boven de grond. Langs mijn muur bind ik iedere winter een nieuwe gesteltak aan, en dan in het voorjaar de vruchtscheuten. Bij een pergola zie ik dat niet zo gebeuren.

 

Misschien moet ik voor de gewone kiwibes gaan, zoals al was voorgesteld. Geen idee hoeveel werk dat is, trouwens.

 

 

Ik zit ook naar de 5-smakenbes te kijken. Ik heb er al een en het is best een leuke plant. Ik heb nog geen bessen geproefd dus het is een beetje een gok.

 

Lei-fruit rond een pergola vind ik niet zo geslaagd. Het is voor mij een constructie die het beste tot zijn recht komt met klimmers.

Edited June 20, 2020 by fre3ke

[weknow]

Als je die 5 smakenbes leuk vindt...dus van wat aparte planten zonder al te veel echt heel bruikbare opbrengst houdt...dan weet ik er nog wel 2 die je zeker zou kunnen proberen, die van warmet houden en flink groeien en klimmen:

 

Stauntonia hexaphylla. Lekkere vruchten, met veel vrij grote pitten als nadeel en absoluut een mooie bloeier en mooie bald en gestalte. Vaak beschreven als niet winterhard, maar ik weet diverse exemplaren te staan waarvan sommige al 20 jaar zonder een probleem. O.a  kwekerij Arborealis heeft deze.

 

Akebia. Steeds meer soorten verkrijgbaar en ook soorten/rassen die wel dragen (kruisbestuiving meestal nodig!) en smakelijke oogst geven, wellicht. Orienteer je goed op rassen. De Zoetewei nabij het Belgische Mechelen heeft er o.a. een heel aantal soorten. 

Edited June 20, 2020 by weknow

[Flup]

Wat weknow zegt; akebia is ook een klimmer met vruchten. De vruchten smaken wel niet zo geweldig, maar het is wel een makkelijke plant.

 

Vijg kun je inderdaad goed snoeien en zo enigszins in een groeirichting dirigeren, dat is waar. Al is de vijg, als je de vijg als boomvorm wilt houden, wel gevoeliger voor vorst. In struikvorm is dat minder het geval. Hangt van de plek af waar die komt te staan.

 

Als het geen fruit hoeft te zijn, is klimspinazie ook nog een optie.

[Goldfish]

Stauntonia (ver familie van Akebia naar verluid)  is evenzeer schaduwminnend als Act Kolomikta, Weknow. Dus weet niet of de plant blij wordt van de volle aandacht van de zon.  De smaak schijnt minder te zijn dan die van Akebia, wel is het natuurlijk tof dat je in Nederland in November vers "fruit" kan plukken.

 

Is Moerbei.eventueel nog een beetje te leiden Weknow?!  Niet dat je er onder moet gaan zitten, natuurlijk.

[Goldfish]

Als je voor de vijf smaken bes gaat, moet je of meerdere m en v aanplanten of je kan beter voor de Oekraiense cultivar die wel tweehuizig is, met bovendien grotere vruchten.  Kleine stekjes zijn goedkoop te verkrijgen bij een bekende Poolse leverancier.    Ik heb eventueel ergens in huis (waar?) wat gedroogde besjes voor je, die ik je per post kan opsturen.  Ik vind ze vooral "goor" maar ja het is medicinaal dus... 

[weknow]

2 uren geleden, Goldfish zei:

Stauntonia (ver familie van Akebia naar verluid)  is evenzeer schaduwminnend als Act Kolomikta, Weknow. Dus weet niet of de plant blij wordt van de volle aandacht van de zon.  De smaak schijnt minder te zijn dan die van Akebia, wel is het natuurlijk tof dat je in Nederland in November vers "fruit" kan plukken.

Ik denk toch echt dat je mis bent, Goldfish. Die ik ken (onder andere in de kruisbessenproeftuin in Zomergem, waar ik ze de eerste keer ook proefde tijdens een snoeiworkshop in de winter) staan echt in de zon en toevallig zag ik hem vanmiddag bij kwekerij Arboralis staan op hun website met als standplaats-advies: zuidmuur. 😉

 

[weknow]

2 uren geleden, Goldfish zei:

Is Moerbei.eventueel nog een beetje te leiden Weknow?!  Niet dat je er onder moet gaan zitten, natuurlijk.

Nooit gezien. Denk dat ze daarvoor niet zo geschikt is....die ik heb en ken staan  als een solitaire boom, volle zon en zijn zeer mooi door een grillige vorm van stam en takken met behoorlijk dicht gebladerte. In Bokrijk staan er zeker een half dozijn of meer heel oude bijvoorbeeld bij van die herbouwde of verplaatste oude huisjes en dat is een heel prachtig gezicht. Nu we toch off-topic zijn even: Ik was afgelopen week zeer verrast dat 3 zaailingen uit dezelfde batch zaad van witte moerbei (Morus alba dus, die van de zijderups)  ineens vruchten hebben terwijl ze nog maar tussen de 60 en 100 cm. groot zijn.: Een met zwarte vruchten, een met rose en een met spierwitte. Die laatste is overigens de lekkerste. En nog meer off-topic: Ook een 3-tal eigen zaailingen van Diospyros lotus hebben bloemen, zag ik gisteren. 😘

[fre3ke]

Ik heb begrepen dat als akebia uit je tuin ontsnapt, hij een probleem voor de oorspronkelijke  natuur kan worden. Net als reuzenberenklauw en Japanse duizendknoop. Daarom sta ik daar negatief tegenover. Iemand hier in de buurt heeft hem wel in de tuin en ik kijk er wat vertwijfeld naar. Misschien dat de cultivars zich beter gedragen? Ik vind het toch een risico,

 

De stauntonia schijnt op een beschutte plek te moeten overwinteren. Dat gaat niet lukken  met deze pergola. Anders was het wel een leuk idee geweest.

 

Van de 5-smakenbes heb ik een zelfbestuiver en een reguliere aangeplant. Ik weet dat de reguliere in zijn eentje niet zal dragen. Ik wilde de plant eerst uitproberen. Ik ben verbaasd te lezen dat de zelfbestuiver grotere bessen zal geven, ik had het omgekeerde verwacht. Als ik bijbestel dan doe ik dat weer in Polen want ik ben slecht  in zaaien, maar dank voor het vriendelijke aanbod @Goldfish! Ik heb begrepen dat je thee kan zetten van het  blad, dat ga ik eens uitproberen en proeven. De plant voor thee gebruiken is een goede backup, voor het geval de bessen zo vies zijn.

 

Klimspinazie blijft te klein. Maar wel een leuke plant, ik ga hem bij de schutting uitproberen.

 

Wat gebeurt er eigenlijk met de kolomokta bij veel zon? Ik heb ananasnaya, sentyabraskaya en anniki. Op de labels staat zon of halfschaduw. Een deel staat nu ook al op het zuiden, maar misschien hebben ze daar geen last van omdat ze nog klein zijn. Één ananasnaya is al wat ouder en groter en die heeft wat dode randen en punten maar ik dacht door droogte.

[weknow]

11 minuten geleden, fre3ke zei:

De stauntonia schijnt op een beschutte plek te moeten overwinteren.

Zoals ik al aangaf....blijkbaar niet zie en verneem ik uit meerdere bronnen over periodes van vele jaren. 

 

Er zijn vele planten die super-populair zijn in voedselbossen e.d. op dit moment en waarvoor de vrees van invasief wordt uitgesproken. Terecht en ik ben het met je eens dat er te weinig rekening mee wordt gehouden. Er is een hele reeks planten bij die serieuze problemen kunnen geven. Van de zeer wijd aangeplante appelbes (zaait zeer makkelijk door vogels) of Rosa rugosa, in duingebieden die zeer makkelijk verspreidt en woekert daar,hemelboom als stikstofbinder in bossen, fluweelboom en nog wel een paar kan ik me goed voorstellen dat ze natuur kunnen vervalsen en overnemen als ze ontsnappen en hun gang kunnen gaan. Toch is het lijstje  waaruit de benoeming van Akebia als mogelijk invasief komt van abominabele kwaliteit...echt gevaarlijke worden vaak niet genoemd en sommige andere die wel genoemd worden kunnen hier eigenlijk niet verwilderen en zo maar verspreiden als je hun groei en wijze van vermeerdering kent. Neen Akebia is geen echt gevaar hoor. Dat lijstje is gemaakt door mensen die de planten blijkbaar alleen uit boekjes en beschrijvingen kennen en ik heb er echt problemen mee dat daarmee de werkelijke gevaren worden geridiculiseerd. Om een voorbeeld van dat ridicule te noemen: In dat lijstje wordt, uit Schotland overgenomen, de appel zelfs als invasief genoemd omdat via weggeooide klokhuizen appelbomen in de natuur kunnen gaan groeien. Moet je mij uitleggen wat daarvan het serieuze probleem zou zijn. Niet te bestrijden? (zaag!) Inlandse zeldzame soorten en biotopen vernietigen? Hele gebieden overnemen? 

[fre3ke]

@weknow, winterhard en beschutte standplaats is niet hetzelfde, toch? Staan die oude exemplaren waar je het over hebt ook vol in de wind?

 

Ik heb geen lijstje gevonden van gevaarlijke planten hoor. Ik zocht een paar jaar geleden op akebia, en zag bij de zoekresultaten dat ze in sommige streken niet weten hoe ze hem moeten uitroeien. Dat stond zo ongeveer bovenaan en dat maakte indruk. Geen positieve. 

 

Natuurlijk is het ook klimaatafhankelijk. Maar meestal weten we pas dat iets in ons land een plaag wordt, als het te laat is. Ik denk dat je beter te voorzichtig kan zijn, dan proefondervindelijk het precieze risico vaststellen. De akebia is ook nog vrij nieuw voor Nederland, volgens mij. De appelbes niet, en Rosa rugosa ook niet. 

[Brabantse Tuinprins]

Het probleem met Akebia is dat die kan gaan woekeren d.m.v. worteluitlopers. Ik ken mensen die de plant hebben verwijderd maar zij en de buren hebben er nog jaren 'plezier' van gehad...  Als ik het invasieve gevaar van Akebia moet inschatten dan kom ik voor Nederland op 'misschien', 'eventueel' , 'niet bovengemiddeld'. In (sub)tropische streken acht ik het gevaar wel reëel.

 

Vorig jaar is er een onderzoek gepubliceerd naar het 'invasieve gevaar' dat planten die in diverse voedselbossen zijn/worden aangeplant, kunnen vormen voor de inheemse flora. Zie:

 

https://www.nvwa.nl/documenten/dier/dieren-in-de-natuur/exoten/risicobeoordelingen/risicobeoordeling-van-voedselbosbouw-als-introductieroute-voor-invasieve-plantensoorten

[fre3ke]

Dat is een heel goede link @Brabantse Tuinprins Dat document ga ik ook in de toekomst nog gebruiken.

Wel verrassend dat de appelbes en het krentenboompje qua giftigheid ook een (lage) score hebben. Misschien net als bij vlier, dat onrijpe bessen of andere plantdelen giftig zijn. 

 

De Akebia Quintana scoort hoog qua risico voor de vrije natuur, met een grote onzekerheid. Precies wat jij zegt. Maar als ik jouw verhaal lees, is hij ook voor mijn eigen tuin al een bedreiging dus die komt er zeker niet. De Akebia Trifoliata vormt geen bekend risico maar lijkt me niet zo fraai.

 

Ik heb nu vier opties met allemaal hun voor- en nadelen. Ik denk dat ik de actinidia arguta neem, en erbij een stauntonia om te kijken of die overleeft. Veel dank allemaal. Als het project klaar is, zal ik een foto maken, maar een fraaie dichtbegroeide pergola duurt wel een paar jaar natuurlijk.

 

[Goldfish]

Inderdaad een mooi link naar verrassende lijst Brabantse Tuinprins.  O.a. appelbes die NIET PLUIS IS voor de volksgezondheid en een kiwi die een potentiele dreiging vormt voor het functioneren van het ecosysteem.  Ook mijn planten uit de vaccinium familie zijn niet erg welkom.   Dat Paw Paw in potentie en giftig is en overgevoeligheid kan oproepen wist ik dan wel weer.

 

Nu wij afdwalen overweeg ik het topic te splitsen van het lijstje zelf is een eigen discussie waard denk ik.

[roeier]

Ik vind de gevaren van de Akebia (of Chocoladewingerd; we hebben er een onderwerp over) wat overdreven worden.

Ik zie vooral twee nadelen, dat wel:

1) twee genetisch verschillende exemplaren nodig om vruchten te krijgen (planten zijn wel tweeslachtig, maar kunnen niet zichzelf bestuiven);

2) explosieve groei in het voorjaar, dus moet in toom worden gehouden in die tijd.

 

Bij die explosieve groei, waarbij gevestigde exemplaren scheuten van een paar meter kunnen maken, moeten die scheuten niet over de grond gaan, want dan wortelen ze, en dan wordt het een plaag. Er lijkt de noodzaak te bestaan om de plant gelijk omhoog te leiden, maar als dat goed gebeurt heb je weinig problemen volgens mij. Van worteluitlopers heb ik nooit veel gemerkt, ze maken wel een groot wortelstelsel, en probeer je de plant weg te halen, dan zal de plant zeker overal vanuit de wortels nieuwe scheuten gaan maken. Ook als de plant zich overal heeft kunnen afleggen dan zijn overal wortels aangemaakt, dus dan krijg je hetzelfde effect als bij worteluitlopers, maar dan was het oorspronkelijke probleem niet dat van worteluitlopers.

 

Van de kameleonstruik, zoals de Actinidia kolomikta in een boekje wat ik heb wordt genoemd, weet ik niets. Er lijken meer struiken te zijn die kameleonstruik worden genoemd, vanwege meerkleurig blad natuurlijk, dus misschien dat de naam niet zo geschikt is.

 

Ik kan nog een mogelijke kandidaat voor op een pergola noemen; de peer 'Benita'. Die heb ik op de tuin, die groeit met veel flexibele scheuten, anders dan wat je van een gewoon fruitboompje verwacht. Ik moet nog altijd wennen aan hoe Benita groeit, maar een leivorm lijkt er heel geschikt voor. 

[Flup]

Interessante lijst. Wist niet dat Akebia kon gaan woekeren. Heb ik net een paar maanden geleden 3 planten van in de tuin gezet. Maar even kijken hoe die zich ontwikkelen. De Japanse Duizendknoop kan ook niet via zaad verspreid worden in Europa, maar dat maakt die plant niet minder woekerend. Zoiets wil ik niet in de tuin, dus als de Akebia zich zo gaat misdragen, dan wordt het exit Akebia.

 

Moerbei kun je niet leiden, is een boom.

[fre3ke]

Ik ga ook nog even door op de twee onderwerpen.

Ik ben alert op plaagplanten. Mijn moeder had in de jaren 80 eens wat bamboe van iemand gekregen. Tegen de tijd dat we doorhadden dat het een probleem was, was het al te laat. Het viel niet meer te stoppen. Uiteindelijk is de hele voortuin jaren later met een graafmachine uitgegraven. En ik woonde in de flevopolder, die toen nog maar een paar jaar oud was. Er was een modeltuin, ik geloof van Mellie Uyldert, en daar stond de enige reuzenberenklauw die ik mijn hele jonge leven in Lelystad heb gezien. Inmiddels zie je vanaf de snelweg dikke rijen reuzenberenklauw in de flevopolder. Ik heb dus twee keer een plaag zich zien ontwikkelen en dat heeft wel indruk gemaakt. Het is dat niet-te-stoppen aspect waardoor ik geen risico's neem met de akebia quintana. Ik kan het niet inschatten,  maar ik ga het ook niet uitproberen. 

 

Leifruit is een verspilling van een goede pergola. Echt. Maar leifruit is wel handig op andere plekken. Dus die tips zijn wel leuk.

 

Actinidia kolomikta heet ook wel siberische kiwibes. De bladverkleuring is bij mannelijke planten, die ook als sierplant worden gebruikt. De zelfbestuivers hebben roze bladranden en zijn ook erg mooi. Het is een kalme groeier, heb ik begrepen. In tegenstelling tot de gewone kiwi. 

[weknow]

Op 21-6-2020 om 01:15, fre3ke zei:

winterhard en beschutte standplaats is niet hetzelfde, toch? Staan die oude exemplaren waar je het over hebt ook vol in de wind?

Neen. Die Stauntonia´s staan tegen muren of schuttingen.

 

Mijn druiven staan wel  open aan de kust....volle wind en zeer veel wind....en doen het, tot mijn verwondering prima. 

[Anna3]

Ik zou de kolomikta geen kalme groeier willen noemen. Mijn 3 planten staan tegen schutting op het westen, met een schuurtje op het zuiden ernaast, die op het heetst van de dag voor wat schaduw zorgt. Halverwege de middag komt de zon er wel op.  De planten hangen helemaal vol vruchtjes ondanks dat de eerste serie bloemen compleet kapot gevroren was. Vorig jaar waren ze erg lekker, vergelijkbaar met goed rijpe groene kiwis. De nieuwe scheuten snoei ik met meters tegelijk waar ze in de weg zitten of te lang worden.. Katten weten de plant vooral in het voorjaar ook erg goed te vinden, het is nu wel wat minder lijkt het. De verkleuring vind ik wat tegenvallen, meeste blad is groen, hier en daar een witte punt en wat roze. Dat verschilt ook per jaar.

 

Arguta zou ik ook niet vol in de zon zetten. Bij mijn vader staan er 3 aan een pergola op het zuiden en die vriezen elk jaar kapot en er is nog nooit een vrucht aangekomen in de zeker 5 jaar dat ze er staan (zandgrond).