roeier

Erg diep, ja. Een paar dagen terug maakte ik wat plantgaten voor honingbessen. Pas als ik op de bodem van zo'n plantgat nog verder doorprikte hoorde en voelde ik hout. Die bietjes hebben natuurlijk gewoon hun gang kunnen gaan. Ik ben er wel achter dat een erg natte periode niet een goede periode is om aan een terpbed te werken. Dat werkt niet plezierig. Vaak heb ik gelezen dat de herfst de ideale tijd zou zijn om er één aan te leggen, want dan kan het nog een lange winter liggen om te bezinken. Ja oké, daar zit wel wat in, maar in een nat land pak je misschien het beste de droogste periode, of doe het maar wanneer je zin hebt. Ik kreeg wel de indruk dat mijn rabarber een tikkeltje dieper was komen te zitten in een terpbed. Dat was niet de bedoeling, dus voor vaste planten is het misschien niet ideaal om ze te planten voordat de grond de kans heeft gehad om te bezinken. Tenzij, zoals bij honingbesstruiken, het prima is als ze wat dieper komen te zitten. Maar dat is dus iets om rekening mee te houden. Wat ik zo onderhand vervelend ben beginnen vinden is het gebruik van relatief jong snoeihout; takken met nog veel zijtakjes. Alles is daar lastig mee; vervoeren, klein maken, in het bed leggen... Forse stammen, dat werkt lekker, maar dat takkenspul is een kolerewerk, en als het bed af is zie je nog overal kleine takjes liggen. Omdat ik niet veel mooie, half vergane stammen meer heb liggen ben ik langzaam over aan het gaan op het opvissen van afgeslagen kluiten riet. Dit zal niet voor iedereen makkelijk te bemachtigen materiaal zijn, maar vanuit mijn bootje zie ik ze overal langsdrijven. De kluit op de foto heb ik in stukken gezaagd omdat het anders te zwaar was om in één keer in het bootje te tillen. Je ziet zo wel mooi hoe zo'n kluit er van binnen uit ziet. Het werkt wel prettig om hier een terpbed mee te vullen, het is zacht en handzaam materiaal als je het vergelijkt met stukken van een boom. Het zal sneller vergaan, natuurlijk, maar ik schat dat dat toch wel een paar jaartjes nodig heeft.

Misschien moeten we met een busje naar het zuiden en de tuin van Aalterse Willy kraken voor een middagje. Het schijnt daar wat droog te zijn, maar dat is toch prima voor een NMM? Wat Iens betreft, ik woon hier nu een jaar (sinds 18 Sept. 2016) en voor mij is eind April, begin Mei het gebied op z'n mooist. Bloeiende weilanden, links en rechts zie je broedende watervogels in de vaarten, en het riet is nog niet zo hoog, dus betere uitzichten. Wat dat betreft zou het voorjaar ook prima zijn.

Ik geloof niet dat dit er van komt. Misschien in het voorjaar nog eens polsen, maar het ontbreekt geloof ik ook aan een kern van Friese forumgangers hier.

Dat ben ik met je eens, kale grond is niet goed. Als ik op het moment iets 'opruim' op de tuin is het om het gelijk weer te bedekken met iets. Langdurig de grond bedekt houden zal ook leiden tot langzame verbetering van de grond. Snel zal dat niet gaan; als ik naar buren van me luister in Iens die vooral grote hoeveelheden geleverde compost er op hebben gestort dan duurt het toch nog wel jaren voordat de grond er als eenheid beter van wordt. Op de volkstuin bij mij is die methode lastig omdat de beste manier om er te komen over water is. In vroeger dagen was het zo dat boeren die hun stal hadden uitgemest in een praam langs kwamen varen om deze oude mest aan de tuinders kwijt te raken. Dit was al oud spul wat zo de tuin op kon. Helaas doen de boeren dit niet meer. Wat wel ieder jaar gebeurt is dat na het hekkelen van de sloten het gehekkelde materiaal ergens op een stuk ongebruikte tuin wordt gestort. Daar zit veel riet en wortels van waterplanten bij, dus ook daar verrijk je de grond mee. Bij ongeveer de helft van het volkstuincomplex waar ik zit is dit toegepast. Die stukken zijn beter, en ik heb begrepen dat je voor zo'n stukje ook wat meer huur betaald. Ik heb een slecht stuk en betaal minder. Met dat compostverhaal bedoelde ik vooral dat je compost dat nog niet rijp is kunt gebruiken, dus dat je niet een jaar of langer hoeft te wachten, want je kunt compost gebruiken wat eigenlijk nog geen compost is. Ik had een composthoop die er al bijna een jaar lag, ik keerde de boel af en toe om, maar de bult bleef ijskoud en de boel composteerde nauwelijks. Hup in een keer de grond in dan maar; klaar er mee en opgeruimd staat netjes. Dat bedoelde ik. Wat de nodige ruimte betreft; ja, ik zit halve omgevallen bossen per roeiboot aan te voeren, dus dan heb ik meer ruimte nodig. Mijn computer is stuk, dus ik heb op het moment moeite met het plaatsen van foto's vanaf mijn cameraatje, maar de bossen hout voordat ze de grond in gaan zijn vrij fors. Het bestuur van de vereniging heeft zich al eens zorgen gemaakt over de verzameling hout Meer hout betekent ook diepere gaten, dus meer grond dat uitgegraven moet worden; zodoende kom ik makkelijk op een ruimte van 2 of 3 keer het uiteindelijke bed wat ik nodig heb terwijl ik er aan werk. Op mijn mobieltje heb ik nog wel een foto van mijn laatste terpbed wat al grotendeels gevuld is, dan is het meeste hout al weer verdwenen, maar je ziet nog wel dat dit een groot bed is: Met vast materiaal -hout- ga ik niet hoger dan het maaiveld, daarbovenop komt nog een zooi zacht spul, en dan weer een laag grond. Dit laatste bed was meer dan 5 meter lang, gemaakt in Juli, ik had het nodig om aardbeitjes te kunnen plaatsen. Net als jij, Pippi, ben ik het zat om te tuinieren op gecompacteerde klei, als ik nu iets kwijt wil op de tuin denk ik al snel dat ik daarvoor een terpbed nodig heb. Ik wilde geen aardbeitjes op rotgrond plaatsen, ik had al gemerkt dat ook aardbeiplantjes stikten in de harde klei. Sommige dingen doen het beter op de originele grond, uien bijvoorbeeld, maar dan nog raken die snel overwoekerd door de hier uitroeibare heermoes. De heermoes is wel verslagen op die diepe terpbedden van mij.

Wat ook nog wel een voordeeltje is bij het maken van terpbedden is dat je organisch materiaal zo de grond in kan, dus je hoeft niet rijpe compost te hebben, dus dat spaart compostbakken en werk m.b.t. het maken van compost. Je verzamelt wel materiaal, dus je hebt wel een hoop ergens, in een bak of niet, maar dat is het. Het staat wel zo opgeruimd als je organisch materiaal zo snel onder de grond kunt stoppen. Een groot nadeel van het maken van terpbedden is dat je er toch wel veel materiaal voor nodig hebt, dus als je echt met zo'n bed bezig bent is het wel een rommel. Je hebt er ook wel wat ruimte voor nodig, wat lastig kan zijn op een volkstuincomplex waar het tuintje aan tuintje is. In het seizoen zal het mogelijk niet lukken vanwege gebrek aan ruimte. Als je een bed diep uitgraaft moet je die grond zolang ergens laten. Je hebt bulten hout en mogelijk ander materiaal dat je er in wilt stoppen. Je hebt toegang met een kruiwagen nodig en je moet zelf ook nog ergens kunnen lopen. De ruimte die je nodig hebt is 2 of 3 keer zo groot als het bed wat je wilt maken. Je tuin ziet er uit als ground zero terwijl je bezig bent, en het werk is zwaar voor je rug. Ik geloof dat zo'n terpbed als het af is je leven veel makkelijker maakt, maar op het moment dat je er één maakt is het afzien. Nu nog wat foto's. Dit is de grond waarmee ik zit: Tuinbonen gaan daarop ongeveer zo: Die zijn veel te klein, met maar een paar peulen per stengel. Ook andere dingen hebben moeite, en je ziet dat dit ook geen leuke grond is om te bewerken; keihard als het droog is, plakkerig als het nat is. Erg gecompacteerd, met veel te weinig organisch materiaal erin. Een terpbed is een drastische ingreep, maar ik vond de problemen met deze grond wel erg groot. Je brengt direct heel veel organisch materiaal en lucht in de grond, dat is een onmiddellijke verbetering, nog voordat allerhande beestjes dat ingebrachte materiaal hebben verwerkt tot voedsel voor planten. Een paar dagen terug trok ik wat onkruid weg op een terpbed, de beestjes zijn wel al druk bezig, vooral pissebedden en aanverwante kruipertjes zag ik. Op de foto moet je ze zoeken, in werkelijkheid zie je ze bewegen en dan valt het gekrioel op. De grond bevat nu veel luchtcompartimenten en gangetjes, dus deze beestjes kunnen hier goed mee overweg.

Ik kan er nu wat meer over zeggen. We zijn een half jaar verder, September is de maand, dus ik heb haast een seizoen ervaring met terpbedden. Het bevalt me erg goed. Ik had heel harde, dichte klei, en dat heeft een transformatie ondergaan tot iets wat veel zachter en bewerkbaarder is en meer lucht en water doorlaat. Daar is het meeste voor mij mee gezegd, want dit lost heel veel problemen op. Ik ga meer van deze bedden bouwen, op de harde klei die hier zit verricht je er wonderen mee, en de voornaamste effecten bereik je vanaf dag één. Ik ben er dus enthousiast over, maar ik zeg wel dat mijn ervaringen gebaseerd zijn op het hebben van absolute klote klei. Daar moest sowieso veel mee gebeuren om daar wat leuk op te kunnen tuinieren. Als je al mooie, doorlatende grond hebt, dan wil ik verder niks zeggen over terpbedden; dan is het misschien niet de moeite waard voor je. Maar goed, even wat meer detail omtrent wat ik ervaren heb: Onkruid regeerde in de oude, harde klei. Heermoes en paardebloem vooral, dat zit vastgenageld en dat trek je er niet uit, het breekt af bij de grond en dus is het snel terug. Ontmoedigend. Na de terpbed-transformatie kwamen andere onkruiden, zoals melde, want dat zaad had in de mest gezeten dat ik had toegevoegd. Maar je trekt onkruid er in de regel nu makkelijk met wortel uit, want zo'n terpbed betekent een zachte ondergrond; niks kan zich daarin vastnagelen. Veel makkelijker te onderhouden dus. Rijshout en andere plantensteun is veel eenvoudiger te geven, omdat stokken makkelijker de grond in gaan. Is een frustrerend werkje met harde klei. Er zijn toch wel heel veel gewassen die wat steun kunnen gebruiken, dus ik vind dit toch ook een niet onbelangrijk punt. Bij de gewassen die ik op de bedden heb geteeld heb ik gemerkt dat de boontjes er het grootste voordeel bij hadden. Ik had er ook courgettes, bietjes, komkommer, tomaat en nog wat dingetjes op, en dat ging allemaal wel goed, maar de boontjes (het waren peultjes, om precies te zijn) hadden met de oorspronkelijke klei slecht uit de voeten gekund, naar ik meen omdat harde klei om sterke wortelaars vraagt, en dat zijn boontjes nou juist niet. Ik zie ze altijd heel klein blijven op harde klei; boontjes zijn bij mij vaak mislukt. Men raadt vaak leden van de komkommerfamilie aan om als eerste op een terpbed te zetten. Ik kan me dat helemaal voorstellen bij Californië met kurkdroge zomers, maar ik geloof niet dat het advies klopt als je in een natter gebied zit en klei je ondergrond is. Dan zeg ik: vlinderbloemigen (zoals boontjes) eerst, die lijken relatief het grootste voordeel te hebben bij de luchtiger ondergrond. Waar ik niets van merkte was dat een gewas moeite had met al dat onverteerde organische materiaal in de ondergrond. Het zal wel niet ideaal zijn, maar het lijkt niet snel een spelbreker. Ik moet wel zeggen dat ik een redelijk dikke bovenlaag van oorspronkelijke grond had. Waarschijnlijk voeg ik hier nog wel eens wat meer aan toe, met wat foto's ook.

Waar ik dit jaar achter ben gekomen is dat vernieuwen wel eens minder werk zou kunnen zijn dan het oude perk ordelijk houden. Een bestaand perk met bossige aardbeiplantjes die almaar doorgaan met het maken van nieuwe loten, dat is veel werk, want je wilt al die nieuwe loten niet, ik niet tenminste. De eerste serie mogelijk wel, voor vermeerdering, maar dan doe ik een transplantatie-sessie zo op de grens van Juli en Augustus en wat daarna nog komt knip ik zoveel mogelijk weg. Ook bij de nieuw geplante lootjes blijf je lootjes wegknippen, maar het is toch wat overzichtelijker. Ik geloof dus dat ik twee jaar op dezelfde plaats eigenlijk al veel vind. Ik heb het dan over een niet doordragend ras dat veel uitlopers maakt. Met doordragers ben ik niet zo bekend, maar ik schat dat die meer energie blijven steken in nieuwe vruchten inplaats van nieuwe loten, dus mogelijk wat onderhoudsvriendelijker zijn daarom.

Mogelijk dat de fietsenmaker te druk was om reparatie aan te nemen, soms hanteren ze zo'n lijn voor zichzelf. Op zoiets stuitte ik toen ik met m'n nieuwe fiets wéér een lekke band had, en besloot dat er dan maar een betere band om moest, want de fiets was met flutbandjes geleverd waar het dunste stukje ijzerdraad zo doorheen prikte. Zo'n band verwisselen doe ik altijd zelf, maar bij deze fiets moest er gereedschap bij wat ik niet had, ik was niet bekend met deze fiets, en dus vroeg ik de fietsenmaker of die de nieuwe band er ook gelijk even op kon zetten. Hoe snel ik het klaar wilde, begon de fietsenmaker te vragen. Het bleek dat ik er zeker een week op zou moeten wachten, want hij had eigenlijk geen tijd voor meer 'reparatie'. Ik heb dus maar een tang geleend van m'n vader en heb het zelf gedaan, maar goed, ze kunnen dus heel druk zijn, die fietsenmakers, en dat ze dus de simpelste klusjes liever niet aannemen. Tot zover wat ik heb gedaan in de tuin... ja, ik geloof dat de plek waar ik de band heb verwisseld tot mijn tuin kan rekenen. Wat ik écht gedaan heb in de tuin vandaag is o.a. een paar honingbes-struiken planten. Sinds het voorjaar had een enkel honingbesje staan, en heb sindsdien veel om me heen gekeken bij tuincentra of ik meer kon krijgen, want eigenlijk moeten ze kruisbestuiving hebben. Een paar weken terug nog naar Buitenpost gefietst omdat ze in de catalogus van De Kruidhof staan, maar nee, ook daar niet voorradig, komen pas volgend jaar weer. Dan passeerde ik gisteren een tuincentrum bij De Hommerts, dat had ik al eens eerder gescand op hun fruitstruikjes, maar ditmaal zag ik tot mijn verbazing... honingbessen! Nog met rasnaam ook, daar zijn tuincentra hier vaak frustrerend slecht in, maar hier wist je wat je kreeg; Wojtek en Duet was beschikbaar. Ik van beide één gepakt en naar de kassa. €3. Err... €3 maar? Dat kan toch niet? Voor beide? Ja toch, 75% korting. Nog een meevaller ook, dus. Nu ik ze heb geplant weet ik wel waarom ze weg moesten; ze hadden hun potje hélemaal doorworteld en hadden daar allang uit gemoeten. Niet ideaal om ze zo te krijgen, maar ik heb ze nu bij mijn naamloze eersteling staan, stevig gevoed en gemulchd. Ik hou mijn vingers gekruisd dat ik volgend seizoen wel mijn eerste honingbesje krijg zo.

Zo min mogelijk handelingen uitvoeren met aardappels na het oogsten is het beste. Al helemaal als er Phytophtora was, want dat kan makkelijk binnenkomen via een beschadiging van de schil. Mijn meeste aardappels kwamen uit vrij losse compost-grond, dat was een stuk leuker oogsten dan uit de plak-klei waar ik ook sommigen had staan. Je krijgt ook eerder rot door dat soort grond. Als je harde grond hebt, maar materiaal om dat losser en water-doorlatender te maken, dan zou ik dat het eerst doen op het stuk waar de aardappelen gepland zijn.

Hier in het noord-westen hadden we die late vorst niet, toch krijgt de koude van eind April de schuld, want ik hoor mensen zeggen dat het toen te koud was voor de insecten om aan bevruchting te doen, en dat is een redenatie die ik nog niet ben tegengekomen op deze bladzijden. Ik heb een peer op het hof die half April bloeide - de vroegste bloeier hier - en die uitstekend heeft gedragen. De andere fruitbomen bloeiden wat later en daar zit nu zeer weinig aan. Ik denk dat de bloeiperiode daar is samengevallen met de kou. Een perenboom hier op het hof die vorig jaar helemaal vol zat met peren, heeft nu alleen sporadisch een peer hangen aan de zonzijde. Er was geen vorst en ik zie geen aantastingen, dus het verhaal van een slechte bevruchting klinkt mij aannemelijk in de oren. Maar misschien dat men op professionele kwekerijen alternatieven gebruikt voor bevruchting door insecten?

Ik las ergens dat een tomatenplant iets van 16 graden warmte nodig heeft om te groeien. Maar ook dat een tomatenplant meerjarig is. Ik heb nou spijt dat ik mijn zaailingetjes heb weggegooid, want dat had dus volgend jaar nog iets kunnen worden. Binnen één seizoen lijkt het niet te gaan. Dit is mijn snelste groeier, daar zit het eerste tomaatje aan, dat kreeg gisteren even 50 mm water op de kop, het ziet er ondanks dat goed uit, maar de tijd is er wel erg krap voor. Als er van mij een inzending komt zou dat best eens die 30 September kunnen worden!

Dat moet erg moeilijk zijn, om al die tomatenplanten dan te moeten vernietigen. En straks met een sjagrijnig gevoel bij de groenteboer tomaten halen - dat zou ik hebben tenminste. Toch is het wel iets van alle tijden: mislukte oogsten. Wel is het een mooi verhaal en ook mooie foto's. Je kinderen zijn volgens mij erg voorlijk, veel volwassenen kunnen die dingen helemaal niet thuisbrengen die zij al zo goed weten te benoemen.

Die Phytophtora is toch wel een grote boosdoener bij tomaten, merk ik ook. Met aardappelen kun je het op tenminste twee manieren voor zijn; vroeg zijn, met vroege rassen, en de knol sparen door het loof er af te halen als dat is aangetast. Ik ben wel verbaasd dat je al 20 jaar tomaten teelt en nog niet eerder in aanraking bent gekomen met deze ziekte! Ik heb wel een vraag over dat beroemde 'afdakje' waar velen hier zoveel goeds inzien. Ik snap dat het helpt tegen regen, maar mijn tomaten zijn het grootste deel van een etmaal nat vanwege dauw, dus ook als het gewoon mooi en droog weer is. Een afdakje houdt geen dauw tegen, schat ik, en misschien heb ik wat meer dauw als een ander - waterrijke provincie, moerassig natuurgebied - maar jullie hebben toch ook wel dauw? Of toch veel minder?

Het is een uitzonderlijk goed bramenjaar hier in het noorden. De regen zal een grote rol daarin hebben gespeeld. Morgen en overmorgen (27 en 28 Aug.) is er een bramenfestijn in de Friese Wouden, kijk op http://www.brommelsfestijn.nl, en onderdeel daarvan is vrij bramen plukken in de houtwallen bij boeren die hun land daarvoor open stellen. Bramen zat! Ik heb zelf ook wat bramenstruiken staan als tuinbegrenzing, vorig jaar kwam daar te weinig van af om jam van te maken, vond ik (ik heb alleen een paar keer kruimeltaart met bramen gemaakt), maar dit jaar een aantal keren jam gemaakt, een paar dozijn potjes schat ik, en dat lijkt me erg veel voor die paar struiken die ik heb.

Dat is wel héél erg lelijk. Het is nog geen Halloween, hoor! Maar wel lekker, neem ik aan. Of zit er rotzooi in die gaten? Bij mij zie ik nu dan toch een klein, behaard tomaatje verschijnen. De wedstrijdcommissie is nog niet van mij af!

Het lijken mij ook tuinbonen. Of ze recht omhoog groeien hangt wat van het ras af, als het grotere en zwaardere peulen zijn zullen ze eerder gaan hangen. Als het blad vergeelt maar de peulen nog wel groen zijn is de normale tijd om tuinbonen te oogsten. Op de overzichtsfoto lijkt die tijd al geweest, maar die peulen op de andere foto lijken prima. Ze lijken wel wat klein, maar dat kan het ras zijn. Zijn niet sommige peulen al zwart aan het kleuren? Dat is normaal bij tuinbonen, maar voor consumptie wil je dat voor zijn. Maak maar eens een peul open. Als ze al lang hangen worden de bonen binnenin bruiner en verschrompelen ze een beetje. Dan zou je ze een nachtje moeten weken voordat je ze kookt.

Wordt er bij jou nou ook zoveel aan streekproducten gedaan, Jorieke? Volgens mij is Friesland daarin aardig bezig, en wat je daar uitstalt is hier ook goed verkrijgbaar. Zie jij zelf netwerken om je heen waarin je je producten zoals varkensvlees kunt aanbieden, of is het ruilen wat je af en toe doet geboren uit een gebrek aan andere afzetmogelijkheden? (Sorry, ik zal best eens een post van je gemist waarin je dit al hebt uitgelegd.)

Ik denk dat die Kuri nog wel even had mogen hangen. Als je naar dat zaadhuis kijkt ook, dat lijkt zich nog te vormen. Het is ook niet vreemd om zo'n pompoen nog even een paar maandjes te laten liggen, binnen. Augustus is wel erg vroeg, ik begin er liefst pas aan in November, dan zijn ze beter op smaak. Ik merk zelf geen smaakverschil tussen een Kuri en een flespompoen, maar goed afgerijpt of niet maakt wel groot verschil. Anekdote: ik bestelde vorig jaar een flespompoen via de Streekboer, het moet iets van eind Oktober zijn geweest. Toen ik mijn bestelling ophaalde bleek er een nog half groene pompoen te zijn gestuurd. Ik dacht toen al: onrijp, maar ik ben niet het type dat snel zijn beklag doet, en ik had nog geen smaakervaring met deze dingen. Toch was hij niet zo lekker. Nauwelijks later had dezelfde kweker geen pompoenen meer te koop. Dan is zo'n kweker niet slim in mijn ogen. Het is wel één van de leuke dingen van zelf pompoenen kweken dat je dit soort dingen helemaal in eigen hand hebt. Toevoeging: bij http://www.jansenzaden.nl, de pompoenspecialist, staat bij de beschrijving van iedere pompoen iets over het gebruik. Volgens mij staat bij Kuri's en Butternuts ongeveer hetzelfde en wordt het gebruik in soepen als eerste genoemd. Maar bij de Buttercup (dus niet Butternut) staat 'Jams en zoete gerechten'. Die zou dan dus nog zoeter moeten zijn, als je daarvoor valt. Ik heb hem zelf op de tuin, gaat goed, dus over een tijdje zou ik hier wat meer over moeten kunnen zeggen. Jansen heeft ook een catalogus online, die als .pdf beschikbaar is, en daar staat een schat aan info in, per pompoen, maar ook algemene dingen. Kan ik aanraden als referentie.

'Trekken' is toch al niet aan te raden bij vlinderbloemigen. Ze produceren stikstof die ze in de wortels opslaan, dus beter is het loof boven de grond af te knippen zodat dat stikstofvoorraadje lekker in de grond blijft. Bij droogbonen is het dacht ik wel gebruikelijk om als de planten al aardig flets zijn het loof er in één keer af te knippen, dan nog een tijdje te drogen te hangen en dan bonen te pellen. Bij Prinsessenboontjes die je vers in zijn geheel eet zou ik meerdere keren wat dan groot genoeg is oogsten. De eerste paar keren dat je een plukronde doet zullen er nog bloemetjes aan zitten die ook nog wel bonen worden.

Ik ken geen boontje wat geen draad ontwikkelt, en ik geloof dat dit een voorname reden is dat mensen vaak boontjes vrij jong oogsten, voordat die draad stugger en harder wordt. Ik heb zelf ook liever een mals boontje, en knip ze er af. Zo'n begrip als 'plukrijp' zou ik niet snel gebruiken bij boontjes. Dan bedoel ik wel puur die boontjes die ook wel slaboontjes, prinsessenboontjes of sperzieboontjes worden genoemd, die worden normaal met peul en al gegeten. Ik geloof dat je alle consumptiebonen wel met peul kunt eten als je ze vroeg genoeg oogst. Veel bonen worden specifiek voor de boon zelf geteeld; tuinbonen, droogbonen, erwten (die ook een soort boon zijn)... Dat spul laat je allemaal langer afrijpen. Het specifieke van de boontjes die jij bedoelt is dat je ze juist niet laat afrijpen. Bij peultjes (mange-tout) is dat niet laten afrijpen nog extremer; die haal je er heel jong af, daar krijgen de boontjes binnenin geen kans om boontjes te worden. Al die boontjes verschillen eigenlijk niet zo veel van elkaar, onze keuzes in hoe we er mee omgaan maken een groot deel van de verschillen.

Ze groeien inderdaad vrij lang, en dan gaan ze dus slungelachtig hangen. Als ik hem weer poot volgend jaar ga ik waarschijnlijk eerst stokken de grond de grond insteken - ik durfde dat nu niet meer te doen terwijl de aardappel al in volle groei was, dat begrijp je waarschijnlijk. Geen vol loof, dat gaf me bij voorbaat weinig vertrouwen in de opbrengst. Kwam ook niet mooi uit de grond; een wat roestige, gebarsten schil, en maar een paar grote knollen en dan heel veel kleintjes. Hier heb ik links-onder het resultaat van één plant liggen, naast wat Charlottes (rechts) en Sarpo Mira's (boven, maar die gaf meer aardappels dan wat op de foto staat). Opbrengst van de Red Highlander was nog niet zo slecht, een beetje rommelig alleen. Normaal schraap ik aardappels schoon met een staalsponsje. Bij deze aardappel komt het schilletje er dan makkelijk af. Ergens op een webpagina werd het advies gegeven om de schil er omheen te laten, om kleurverlies te voorkomen. Daar ben ik het niet mee eens. De schil van deze aardappel is lelijk, gebarsten en dof. Daaronder schuilt een felrode kleur, die wil je te voorschijn halen, en zo maakt deze aardappel schillen leuk. Ik las ook ergens dat stomen beter is dan koken voor het behoud van kleur. Dat zou kunnen. Ik heb mijn eerste portie gebakken, in de pan samen met Charlottes, dan krijg je heel verschillende kleuren bij elkaar. De smaak is wat je verwacht van een conventionele aardappel, prima, niet speciaal.

Volgens mij moeten wij op bezoek bij mensen in andere provincies om deze tomaat te kunnen proeven, AnnVisse! Bij mij is alle groei er uit, en dat is voordat zich tomaatjes konden vormen. Kortere dagen, blad verliezende bomen... we zaten op zomer te wachten, maar het lijkt er minder en minder op. Al vind ik het persoonlijk best aangename temperatuurtjes nog, ik zie mijn tomatenplantjes niet snel meer aan de praat komen. De phytophtora druk wordt ook groter, is overal in de buurt en om half 10 's avonds is er al dauw, dus het blad kan snel aangetast raken. Ik ga lekker terug naar rabarber, ui, bietjes en alles wat het hier wél goed doet.

Bij die buurman van mij waar de Phytophtora heerst kun je goed zien waar de ziekte is begonnen en welke richtingen het vervolgens op is gegaan; de windrichting is hierbij de bepalende factor geweest. Tussen individuele aardappelplanten is geen verschil waar te nemen. Het laat zich beter vergelijken met een partij domino-stenen; wat op de verkeerde plek stond is om gegaan. Die man had trouwens zijn planten al lang moeten opruimen, maar hij laat zich nu niet meer zien op de tuin. Resistentie verschilt per ras, en per ras worden waardes op een schaal tot 10 daarvoor gegeven. In elk geval Van der Wal zaden geeft lijstjes met ras-kenmerken waar die Phytophtora resistentie deel van uitmaakt. In die waardes geloof ik, maar als Phytophtora al in je buurt rondwaart zal ontsnappen moeilijk zijn. Dan is het een kwestie van tijd en dan moet het er toch uit. Misschien met uitzondering van Sarpo Mira en Texla. Sarpo Mira schijnt er aardig doorheen te groeien, en die Texla weet ik weinig van, maar die wordt ook een 10 voor resistentie gegeven.

Dat advies neem ik graag ter harte! Ik zal wel één keer even snoepen, maar mijn 'oude' rabarber stronken doen het prima, dus rabarber zal ik toch in overvloed hebben (tenzij alles gelijk weer doorschiet natuurlijk, dat kan). Ik ben even in m'n notities gedoken en zag dat de zaaidatum van m'n nieuwe rabarber 5 April is geweest. Gezien hoe ze er nu bij staan kan ik dus zo'n datum wel aanraden als zaaidatum voor rabarber

Ik durf het zo niet te zeggen. Wat men wel aanraadt als test is een aangetast blaadje afknippen en op een vochtig doekje of zo leggen bij een graad of 18. Onder die omstandigheden breidt Phytophtora zich snel uit. Binnen een dagdeel zou je een soort van witte pluis rondom het oorspronkelijke vlekje moeten zien. Maar zeker wat later in het seizoen krijg je makkelijk allerhande vlekjes op bladeren. Je zou, als je echt Phytophtora vermoed, al volgroeide tomaten er af kunnen halen en binnen kunnen laten afrijpen.